Katalog

ISTOS 1999. SAYI 701 11 KADIN SUNNETI NEDEN SURUYOR? Avustralyalı yazar Germaine Greer, kadın sünnetine bakış açısını, sünnetin uygulandığı ülkelerle, bu uygulamayı yargılayan Batılı ülkelere eşlt uzaklıkta tutuyor. Greer, ülkemizde Pencera Yayınlan'ndan çıkan "Iğdiş Edilmiş Kadın" kltabıyla tanınıyor. Kadının cinsel organlarının kesilmesi çok az bilinen ve bir o kadar da az anlaşılan bir konu. Afrika'da ve Asya'nın bazı bölgelerınde her yıl ıki milyon kadın sünnet oluyor. Şu anda yeryüzünde 130160 milyon arasında sünnetli kadın olduğu sanılıyor. 19. yüzyıl sosyal bilimcilerinın de "kadın sünneti" diye anılan bu olguyu bilmelerine ve tartışmalarına karşın, konu, 1975'te, Meksika'da, ilk Birleşmiş Milletler kadın konferansında Avustralya delegasyonunun benim de yardımımla sunduğu teblığe gelinceye kadar uluslararası bir platforma taşınmadı. Asıl şaşırdığımız nokta, Afrıkalı delegelerın onlann cinsel organlannı savunduğumuz için boynumuza atılıp teşekkür etmemeleriydi. Bız, bu işlemin, bebeklere ve kuçük kız çocuklarına uygulanan doğrudan kadını aşağılamaya yönelik bir uygulama olduğunu düşünüyorduk. Kimın neyi kestiği konusunda pek az fikrimiz vardı. Bu işleme kadının cinsel organının sakatlanması adını vermiştik. 'Sakatlanma' sözcüğü 'kesilme' sözcüğüyle yer değiştırse de Birleşmiş Milletler bunu hâlâ çocukların ve kadınlann haklannın ihlali olarak kabul ediyor. Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Şiddetin Yok Edilmesi Bildirgesi'ne imza atanlardan kadının cinsel organlarının kesilmesi olayının kökten halledilmesiyle ilgili ne gibi adımlar atıldığı somluyor. Bir çeyrek yüzyıllık suskunluktan sonra Birleşık Devletler'in popüler medyası sorunun üzerinde hararetli bir mücadele başlattı. Cinsel organlarının kesilmesi sonucu kaç bebeğin, kızın ve genç kadının ölduğüne dair bir fikrimiz yok. ölümlerin, işlemi eğitimsiz yaşlı kadınlann, pis aletlerie yapmasından kaynaklandığını söylüyorlar ama, pek çok ülkede de bu operasyon tıp kuruluşlarında uzmanlarca yapılıyor. Gerçekte, Sudan ve Kenya'da sünnet işleminin yasaklanmasının görülebilir tek eksiği tıp doktoriarının bu olaya karışamaması oldu. Örneğin Ingıltere'de doğum yaptıktan sonra yeniden sünnet dikişi isteyen bir kadın, yasalar nedeniyle isteği yerine gelmeyince ülkesıne dönüyor ve bağlı olduğu topluluk içinde bu işi hallediyor. Bu onun değeri çünkü. Yüzyılı aşkın süredir misyonerlerin ve sömürge yöneticilerinin baskılanyla kadın cinsel biçlmler kazanıyor. Toplulukların ve kültürlerin farklı amaçlarına hizmet ediyor. Kiminde yalnızca klitoris kesilirken, kiminde iç ve dış dudaklar da alınıp neredeyse tamamen dikiliyor. Etiyopya, Cibutı, Somali'de Müslüman, Hıristiyan ve Musevi cemaatinden hemen hemen tüm kadınlar bu işlemin değişik uygulamalarından geçerler. Londralı bir cerrah bu müdahaleden geçmiş 45 kadın hastadan 43'ünün klitorisınin alınmadığını görünce büyük şaşkınlık yaşadı. Buna karşılık klitoridektomıden acı çeken ' kadınlann çoğu da cinsel ilişki sırasında duydukları yoğun zevki büyük bir canlılıkla anlatıyor. Kadın cinsel organlarının kesilmesi ile ilgili en yaygın açıklama, bu işlemin kadınlara yapılmasına karşın, erkekler tarafından kadının sıntr tanımayan cinsel arzularını kontrol altına almak için tasarlanmış olduğudur. Şu kadarını söylemek yeter ki, cinsel zevk çok yönlüdür (G noktasını anımsayalım) ve klitoriste sonlanan sinir kümeleri, batında ve herhangi bir yerde, derinlerde dallanıp budaklanır. Bu acıyı yaşayan kadınlann kızlarıyla ilgili görüşleri yalnızca kadın sosyal bilimcilerle yaptıkları konuşmalarla bize ulaşıyor. Bu tür açıklamalar, sosyal bilimci olmayanlarca, kendi yarattıkları terimlerle yapılmasına karşın, ilkel yanlış bilgiler olarak göz ardı ediliyor. Cinsel organların kesilmesi olayı, tanıklık edilmiş sıkıntılar toplamı, geçış töreni, kozmetik operasyonu, kadınsal hijyen ya da kutsal ayin çeşitlemeleriyle de sunulabiliyor. Bu olay, kültürel değerini aşarsa yok olabilir. Bu işlemden etkilenen, dahası büyülenen dünya eliti kışkırtıcı davranırsa bu tehlikeli, acı veren ve tahrip edici uygulama sürecek, hatta yayılma eğilimi gösterecek. Sağlık Teknolojisi Programı'ndan Carol Corso'nun imlediğı gibi: "Kadının cinsel organlarının kesilmesi, üzerinde çalışmaya değer bir sorun olarak uygulayıcı topluluklar ve özellikle kadınlar tarafından tanımlanmalı, yabancılarca hğıiçinbirverisayilmaktadevamediyor. Gelenekçiler, Birleşmiş Milletler'in sünnet olmayıreddedenkızlaraokumak için hükümet aracıhğıyla burs vermesine müthiş öfkc duyuyorlar. Bu arada yabancılara saldınlar da artıyor. Sünnetin yoğun olduğu Kapçorva bölgesinin y argıcı yabancılara suçlamalarda bulunanların başında geliyor. "Amerika'dan, Londra'dan gelen yabancılar" diyor, "Bize kötü isimlcr takıyorlar, ilkel diye nitelendiriyorlar ve gclcnckscl sünnet törenlerimizi cinsel organların sakatlanması olarak görüyorlar. Bu bizi daha fazla kışkırtıyor." Bu erkek egemen baskı, sünnet olmadan evtenmcyibasjariTiiijkadınlardadahilbölge kadınlarının üzerinde oldukça yoğun. Uganda Afet Bakanı Jane Kuka, "Bu kadınlara inanılmaz gözdağı veriliyor" diyor. Jane Kuka da o bölge kadınlanndan ve sünnet olmayı reddedip bu uygulamaya karşı savaş açmış. "Aileleri onlara kız olduklarını söylüyor, onlara gülüyorlar, kaynanalaronlarlaeğleniyorlar.Törenlersırasında, herkes çok coşkulu olduğu için kim kime dum duma bir gürültü sürüyor. Bu, yeme içme zamanı. Herkes izlemek istiyor.özellikleaileler. Klan daalanagiriyor. Hğerkadınlar sünnet olurkenbağırırlarsa asla evlenme şansları olmuyor. Liste dışı kalıyorlar. Âileler işin zararlı yanını unutuyorlar. Kadmlarını geleneğin sürmesi için yüreklendiriyorlar." Çok ama çok acı vorlci... Töreninkendisihiçbirdirenişemeydan vermeyecck biçimde şekillendirilmiş. Yüzlerine tebeşirimsi bir toz sürülmüş adaylar hasat yapılmış tarlalarda sabaha kadar dansediyorlar, hep bir ağızdan şarkı söylüyorlar ve ellerindeki maymun kuyruklarını çırpıyorlar. Derken bu işlemin yürütücüsü bağınyor: "Bıçak gcldi, bu bıçak sizin için. Sizin yerinize ben bağıracağım. Sizdayanıklı vekararlıolmalısınız. Yann,biziutandırmayın."Sonunda,gcnç erkekler de kadınlardan ayrı bir yerde sünnet ediliyor ve bitkilerle tedavi ediliyor. Kadınlarkesildikten sonra ise bakıcıları onlarıdizüstüpozisyonunagctiripomuzlannapamuklukuınaşlaratıyorlarveyaralarını iyileştirmeleri için civardaki muz tarlalannagönderiliyorlar. "Çok, ama çok acı verici" diye anımsıyor, 34 yaşında ve kadın sünnetine karşı bir kiliseye bağlı olan Grace Satya. "öyle çok kanamam oldu ki, sonundabayıldım." Satya, ailesinin onu, henüz 20 yaşında genç bir gelinken sünnet olmaya zorladığını söylüyor, geleneksel şifacılar kanamayı durduruyor, ama bu sefer de onlann pisparmaklanbirenfeksiyonanedenolabiliyor. Daha sonra genç kadın bir bebek sahibi olmuş, bebeğin dışarı çıkabilmesi için yara yeniden kesilerek açılmış. Satya'nın evliliği de sünnet yüzünden çok acı verici geçmiş."Bu olay, cinsel ilişkide arzunuzu köreltiyor. Eğer crkeğinizin isteklerini yerine getirmezseniz, o evi terk edip birbaşkasıylaevlencbilir." Çamur sıvalı bir kulübenin önünde köyünyaşhlan ortadaki büyük birçanaktan, uzun kamışlarla geleneksel mısır suyu içiyorlar. "Kızım bugün sünnet olduğu için çok mutluyum"diyorçiftçi Noah Kapchesory, "ve törenini izlemek için çok uzaklardan pck çok ziyaretçi geldi. Kızımın annesi ve büyükannesi de sünnetlidir. Bu böylesürmeli."Hiçkuşkuyok, sünnet sürüpgidecek.^ Newsweek 'ten organlarının kesılmesınin yasaklanmasıyla bugün uygulanan yöntemler, gelenekselliğin görece rahatsız edilmediği dönemlere göre daha tehlikeli. Bu olay, şimdilerde etnik bağımsızlık gruplarında yetişkın kadınlar için bir kabul simgesı. Sömürgeci güçler onlan geleneği yok etmeye itmeden önce böyle bir rolleri yoktu. Erkek liderler de bu kadın işiyle ilgilenıyorlar ve kendi önceliklerine göre yeniden tanımını yapıyorlar. Korunma arayan Afrikalı kadınlann, kendilerini cinsel organlannı kesmekle tehdit eden ülkelerinin erkeklerinin de yaşadığı ortamda mülteci konumuna alınmalan da söz konusu. Kadınlann cinsel organlarının kesilmesi bu uygulamayı yapan ülkelerin her birinde farklı Cmsehîrgant kesilirken, değil bağırmak en ufak bir ses bile çîkârmâk sünnet olan genç kızın ailesi için utunç vesilesL