Katalog

CUMHURİYET DERGİ giderek pencerelerini, kapılannı ve yapılarının taşlannı bıle götürmüşler, düzlükteki afet evlerinde onlarsız yaşayamadıklan içın. "Evi nefestutar" diyor Faruk Maden. Boşaltılan evler insansız ve "nefessiz" kaldıklan ıçin zamanla viraneye dönüşüyorlar. Daha sonra penceresizkapısiz kimi evler, kimi yoksullarabarınak oluyor. Ama günden güneboyunları bükülüyor, birtürlü belleri doğrulmuyor. Düzlükteki sahipler,yıkıp"aslına sadık" şekilde yenileyemedikleri için bu evleri, elden çıkarmaya başlıyorlar. Esbelli Mahallesi'ninarkasındakitepenintamsimetriğindeki Kayakapı Mahallesidebenzerşekildenasibinıalıyorbu"zorunluterk"tcn. Esbelli Evi'ninortayaçıkmasından sonra mahalle prim yapmaya başlıyor, değerleniyor. Şımdılerde, "kayaev" bulmak, ya da bulunanlann satış fiyatlanna yaklaşmak çok zor. Faruk Maden, kendi dcyişiyle "tutucu" bir aıleden gelme. Ancak kendine aydınlık bir yolçizmeyibaşarabilmiş. HerakşamMontaigne'nin Denemeler'inden birkaç sayfa mutlaka okuyor. Her okuyuşunda bir başka yerinden, yeniden etkileniyor. "Bu yaştan sonra ben üniversıtcyc gidcmcm, master da yapamam. Birkaç dil ögreneyim. 5060 yaşlanna geldiğimde sosyal birortamım olsun. Çocuklanm, gelen konuklardan bir şeyler kapsınlar.Oturupkalkmayı.yiyipiçmeyi, konuşmayıtartışmayı öğrensinler. Dünyaya bakışlan olsun, ufuklan genişlesin, bana yeter. Ben burayı para kazanmak için açmadım" diyor. Ürgüp Evi 'nin yemek ve oturma salonuna aldığı CD'lerin hemen tamamı klasik müzik. Kapadokya kitap ve broşürleri de, yeterince olmasa da sağasola serpiştirilmiş. Faruk Maden konukseverde. Konuklann ilk gecesinde tanışma yemeği düzenliyor. Yemek bahane, amaç her konuşulandan bir şeylerkapıp, kültürdağarcığınaeklemek. Nail Çakırhan'ı soruyoruz Faruk Maden'e.Tanımıyor. Mimarolmamaklaberaberöncekendisi içınyaptıgı Muğlacvini,daha sonra oluşturduğu mahalleyi, aldığı Ağa HanMımarlıkÖdülü'nü, "Daha Çok Onlar Yaşamalıydr'yi, yarattıgı tartışmaları vc ekolüanlatıyoruz. Yaptıklarındabcn7crhkler bulduğumuzu, söylüyoruz. Naıl (,'akırhan'aılışkınbılgılergöndereceğimizı vaat edip, onu okumasım, öğrcnmesını ve mutlaka tanıtnasını öğütlüyoruz. ÜrgüpTaşı'nahayran Faruk Maden. Yok olupgitmelenne gönlu ra/ı olmuyor. Bclcdiyenin çöp toplama araçları ya da cnka/cılar, eski cvlerden hurdu olarak çıkarılan taşları Avanos Yolu üzerındeki Ürgüp çöplüğüne döküyorlar. Faruk bu taşlann peşını bırakmıyor. Ağzınamasketakarakgırıyorçöplüğe, oluijturacağıyenımekânlardaişineyarayacak taşları özenle, tek tek topluyor. Onu gören işçileri de gıriyorlar çöplüğe ve atılan o canım IJrgup Taşlan'na yeniden yaşama şansıtanıyorlar. Birkaç kez taşları soküldükleri yerlerde sahiplerınden edınmek ıstemış Haruk. "Benden talep gidınce taşlar kıymete bindi, çok paralar ıstcmeye başladılar" diyor. Bu durumda alıcı olamıyor elbet, ıster ıstemez çöplüğe gidiyortoplamaya. Mağaralardabaşlıcasorunhavalandırma vehavalandırmadelıklerı(aynı, yörenin yeraltı kentlerinde olduğu gıbı) gerekıyor. Bu tüneller, mağaralarıncandamarları Şımdılerde, oldukça ı Ikcl ve emekyoğun yöntemlerledelinıyorlarvebuda çok zaman ahyor. Faruk bir yandan da bu delme ışlemını kolaylaştiracakbırmakıneüretmeyekafayoruyor Böylebiraletgelıştırebilırse, çok zaman kazanacak. . Faruk Maden'in bir dedüşü var: Yeniden canlandırdığı kayaevlcrındenbirtatil yöresi oluşturmak.^ Faruh Maden 'in işlettiği Ürgüp (Kaya) EvL. Taştan evlerin imzacısı SAVAŞ SÖNMEZ F aruk Maden 1963 Göreme doğumlu. Ticaret lisesi mezunu ama okulu bitirirbitirmezinşaatlardaamelelığe başlıyor. Göreme'nin en güzel vadisinde çalışıyor 198485 yıllarında. Ürgüp taşı ıle ılkkez oradatanışıyor, Gunümüze değin süren "taş tutkunluğu" orada basjhyor. Ketıdi ifadeM ıle"yörenınengüzcl vadısfnrnberbatedılışinetanıkoluyorvedoğayı bozan bu işi terk ediyor. OsıralardatunzmbürosundaçaliijanSüha Ersöz ile tanışıyor. Ersöz satın aldığı, daha sonra adı Esbelli Evi'nedönüşecekolan eski Ürgüpevindebazıonarımlaryapmasıniistıyor. Faruk isjebirgirişiyor, pirgirışiyor. Zamanla teknığini, kcmerlcre serpıne yapmay ı önerenmimarlarlatartişacakveistediklerini kabul ettirecek kadar geliştırıyor. Gıttıkçe daha çok bulaşıyor mağaraları oyup yenı şekıller vermek, ycni alanlar yaratmak işıne. Mağarataşınınüzerindeçalışılırkensondereceyumuşak olduğunu, şekıl veriliphava ile teması sağlandıktan sonra sertlcfjtığıni söylüyor. Bu ncdenle de, daha iyısını, daha gÜ7clını yapübılmek ıv'inbeğenmediğı kısmı bozuyor,yenıdenyapıyor."Yüzyıllaröncekiinsanlarınneleryaptıklannadikkatlebakın. Siz de yaparsınız, onlarla çeliijmeyecek yenilikleryaratırsınız"dtyor. Mağaraları,kılişcleri ve tüm eski taş yapıtları incelemeye ahyor. Incclıklerine iniyor, zamanla onlardan daha rafınelerıni yapıyor. Sonuçta on beş günlüğüne başlayan bu birliktelik 19871993 arasında tam altı y 1 sürüyor. Daha son1 ra kcndi yapılarında ya da çalışmalanna özgürlük tanıyan başkalarının yapılannda çalışmaya, yaratmaya başl lyor Maden. Esbelli Evi bitipdemınıotel olarak çalıştırılmayabaşlanınca mahalle ve eski evler ilgisıni çekmeye, Maden de neredeyse tüm mahalleye "akrep" şeklindeki imzasını atmaya başhyor. Önce birmekânı dört oda bir de salon olarak oyuyor kayalara ki burası şimdiki Ürgüp Evı 'dır ve de Faruk Maden tarafından işletılmektedır. Bitişiğınebirîngiliz için olağanüstü bir dubleks yaratıyor. Şimdilerde bir başka dubleks ile uğraşıyor ve sonundaedınebildiği kendi toprağındakı beş odasinıtamamlamaküzere. Bunlardabittığinde sokağın tümüne yakını Faruk Maden'in elinden geçmış, mağaraların ve eski evlerın odalarına ınanılmaz bıçımlcr vcrılmış, son dcrece ilginç aksesuvarlar (aplıkler, nişlcr, sokak lambalan, merdivenler, setler, şöminelcr, ocaklar) yaratılmış olacak. Esbelli Evi ve Ürgüp Evi'nin bulunduğu Esbelli Mahallesf nin kaya evlerı, yörenin insanlanna çok uzun yıllaryerleşım veri olanağı sunmuş. Ancak anlaşılmadık (') bir biçımde"afetbölgesı"ilanedilerek, ınsanları göçe 7orlanmış. Esbelli'den, düzlükteki 60 metrekarelıksosyal konutlaragöçettirilen ınsanlarberaberlenndekümeslcrınutavuklarını, ahırlarını, hay vanlarını, samanlarını, Faruk Maden, lise mezunu genç bir adam. Ürgüp taşıyla tanışıklığı neredeyse on beş yıllık. Maden, taşa hayran. Mağaralan oyup yeni mekânlar yaratıyor. Pek çok evde onun imzası var. Maden, en çok da Ürgüp taşının yok olmasına içerliyor.