Katalog

CUMHURİYET DERG ?+ amaçlanmıştı. Sonunda ortaya devasa bir yapim olan "Olympia" (Olimpiyat) filtni çiktı. 19361938 yıllan arasında oluşturulan film"l. Bölüm: Halklann Bayrann" (Olympia, 1. Teil: Fest der Völker) ve "2. Bölüm: Güzellik Bayramı"(2.Teil: Fest der Schönheit, 1936193 8) adlı iki bölümden oluşuyor vc y ak 1 aşık 220 dakika sürüyor. ABD'li film eleştirmeni Pauline Kael, "Olimpiyat"ı değerlendirdiği yazısında, 1930'luyıllarınuluslararasıbasınının, Hitler'in sonradan film yönetmeni olan kızıl saçlı dansçı, kayakçı ve oyuncu Leni Riefenstahl'e karşı duyduğu varsay ılan büyük aşklaalayettiğini anlattıktan sonra, onuparti toplantılarını ve 1936 Berlin Olimpiyat Oyunları'nıfilmealmaklagörevlendirdiğini belirtiyor ve şöy le diyor: "Sonuçtaortayabirkadınınşimdiye kadar çektiği en büyük iki film çıktı. Riefenstahl, partinin 1934 Nürnbergtoplantısıbelgeselini, lradenin Zaferi'ni bütün zamanlann en olağanüstü, kötü ünlü ve hipnotize edici siyasal epiğine dönüştürdü. 1936 Berlin Olimpiyat Oyunları 'ndan ise büyük bir lirik film çıkardı. Olimpiyat, sadecerasgeleçekilmiş gerçek karşılaşma görüntülerinden oluşuyor. Riefenstahl, bu görüntüleri belge özellığinden çok, güzel olduklan için seçmişti. 18 aylık kurgu çalışmasından, üç saati aşan, afallatıcı kalitede bir filmle çıktı. Hareketlerle devinduyumsal (*) olarak, tarihte yer almak için birbirleriyle acı ve gerginlik içinde yarış, an kadın ve erkeklerle de psikolojik olarak insanı etkileyen bir film. Riefenstahl, I litler'in aryan mitinc rağmen, güzelliği gördüğüzamantanıyordu: JesseOvvens'inkabarmış olan damarlannda (Olympiad adlı kitabında Riefenstahl bu resme basit bir altya7.1 iliştirmiş: Jesse Ovvens, der Schnellste Mann der VVeltJessc Ovvens, dünyanın en hızlı adamı); suya atlamak üzere eğilmiş Japon yüzücülerde ve birbiri ardına suya uçarak dalan ve hangi ulustan olduklan belirsizleşenlerde. Bugünbakıldığında, Olimpiyat, 1936gençliğinebirağıttır. Burada, en yüce sporculuk idealine adanmışçiçekleriyle görülüyorlar, o genç adamlar ki, çok yakında birbirlerini öldürmeyebaşlayacak... (Cinemania97, Olympia maddesi)" bildi, ama sonuç pek de parlak olmadı. Hc şeyden önce, filmin 56 yaşındaki yönetrm ni.senaristi veyapımcısı Riefenstahl, başn lehiç yakışmamıştı... Bu, son filmi oldıı. Savaştan sonra Nazi faaliyetleri nedeniyl Fransa'da dört y 1 gözetim altında tutuldu v 1 hıçbırsuçlamaytkabuletmedi.Birdahafilr yapmaimkânıbulmadı, ama "lradenin ZaR ri" ve elemeden geçirerek yenıden kurgul? dığı "Olimpiyat" f ilmleriyle adını duyurmf ya ve bunlardan para kazanmaya devam ett Grolier Multimedia Encyclopedia'nın Lc ni Riefenstahl maddesini yazan Roger Mar vell'in deyişiyle o "Hitler'in en sevdiği yr netmen" idi. Nazi olduğu dönemde yaptıf çalışmalann kötü ününden hayatı boyunc kurtulamadı.Gittiğihemcnhcrycrdeproto togösterileriylekarşılaştı.Nazizmindehşe tini yaşamış olanlar, kadındaki bu rahatlıg anlayamıyor ve bağışlamıyordu. Ama, kc nuya sadece sanat açısından yaklaşanlar, on çoktanaffetmişlerdi. Pauline Kael'inyoru munu okudunuz. Fransız kadın yönetme Agnes Varda (1928), lsveçli önemli kadı oyuncu ve yönetmen Mai Zetterling (1925 1994) gibi saygın ısimlerona sahip çıktı lar. Riefenstahl, 196O'lı yıllannbaşındaAfrı ka'ya,GüneySudan'agiderekNubakabile siyle y asadı ve bu kıtada çektiği fotoğraflaı "The Last of the Nuba" (1974) ile "Vanis hing Africa" (1982) adlı albümlerde toplad lngiliz Times gazetesı için 1972 Münı Olimpiyat Oyunlan'nda fotoğraf çekt 1974'tc, yani yctmiş yaşından sonra dalm;ı ya, sualtı fotoğrafçılığına başladı. Şu vcya b şekilde kendinden söz cttirmeyi biliyordı Fransız sinema tarihçisı Charles Ford'u 1978'de yayımladığı övgü dolu savunma k tabı 1982'de Federal Almanya'da da çıkt Riefenstahl'in 19021945 yıllarınaaitanıU rını anlattığı "Memorien: 19021945 Zeiı geschichte" adlı kitap ise 1987'de piyasay verildi, 1990 yılında da cep kitabı baskısı yı yımlandı. Leni Riefenstahl, "Olimpiyat" (Otympia)fllminlnçekimlerinde... Leni Riefenstahl, "lradenin Zaferi" filmini çekerken... (Lexikon des internationalen Films, cilt 6, s. 2837)." Almanaydınları, Pauline Kael'intersinc, Riefenstahl'eçoköfkeli. Almansinematarihçisi ve film eleştirmeni Lotte Eisner (18961983), Nazi basımnın kendisini' Yahudi Bolşevik' olarak damgalamasına rağmen Riefenstahl'in, Hitlerileöğleyemeğine davet ettiğini anlatıyor. Onun görüntü yönetmenlerindenHeinzvonJaworsky'ninanlattığına göre, Riefenstahl 1941 'de şöyle demiş: "Hitler'in çevresindekilerin hepsi suçlu. Ama ben hâlâ Führer'e inanıyorum." Riefenstahl de daha sonra, işgal edilen Polonya'dayapılanacımasızuygulamalarkarşısında şoke olduğunu açıklamıştı. Ama, hepsi bu kadar. Riefenstahl, 1944'te Berlin'e döndü ve hiçbir şey olmamış gibi, "Mavi Işık" türünden bir dağ filminin hazırlıklarına başladı. Ama Göbbels bu kez devlet desteğini çekerek, intikamını aldı. Riefenstahl "Tiefland" adlı bu filmi ancak 1954 yılında tamamlaya Rl«fenstahl'ln kovaladığı güzellll Nazipartisinintoplantılanndanolimpiy; oyunlanna, Nuba kabilesi erkeklerinden sı altı fotoğraflarına kadar, hep sadece güz< olanı gördü. "Bu sadece monoton değil, te yanlı etkisini de uyandınyor. Onda gerçekli diye bir şey yok. Üçüncü Reich'ın sonuçt bir tehdit davranışı olan azamet dolu yürii yüşleri görülüyor, Hitler'in ve Göbbcls'i gaddarca söylevleri duyuluyor, olimpiya sporcuları (çoğukazananlar) izliyor, ama sırada Almanya'da neler olduğunu öğrene miyoruz. SergiyigezenlerNubakabilcsini erkeklerine bakıyor, ama günlük hayatlaı hakkında bir şey öğrenemiyor, bir kıtanı sosyal ve siyasal dönüşümü sırasındaki so runlarından haberdar olamıyor. Leni Ri efenstahl'inbakışıtek yanlı, güzellik anlayı şı bayağı bir şatafatçılıktır. Riefenstahl'iı eğilimlerine uygun şekilde, sergide gerçeğiı gözardı edilmesi, filme ya da fotoğrafa alın mış görüntülerde asıl önemli olan şeyleriı yeralmaması.bunuiyicebelirginleştiriyoı Leni Riefenstahl'in eleştirelolmayan,am, şüphesiz çok etkili yaklaşımı oportünistti Sergideki fotoğraflann kanıtladığı gibi, dün yası mükemmelden oluşuyordu. Ama bu sporun, Almanya'nın ve Führer'in üstünlü ğünü savunuyordu. Leni Riefenstahl, Hit ler'in kamuoyundaki imajını büyük ölçüd< belirledi.Bugörüntüleriyle,bazılarınıetki lemedi mi? O, Nasyonal sosyal ist diktatörüı istediği görüntüleri yarattı (Leni Riefenstah Sergisi, Volker Baer, FilmDıenst, 28.12 1998,8.15)."^ (*) Devinduyurrv Devinmekten ve özellikle kasiarın kasılmasından canlının edındiğı du yum, kinestezi. BmrllnOllmplyatlan ABD'nin sivri dilli duayen film eleştirmeni Pauline Kael böyle düşünmüş. tşte, aynı konudabirbaşkadeğcrlcndirmc: "Olimpiyat, 1. Bölüm: Halklann Bayramı, Berlin olimpiyatını, mitolojik boyutlarda bir estetik sahne oyunu olarak canlandırı yor. Antik Yunanistan'dabaşlayangirişbölümünde, olimpiyat atcşiBerlin'e kadar olan yoluizliyor ve olimpiyat oyunlankronolojik sırayla, dikkat çekici bir görkcm ve teknik mükemmcllikle aktanlmaya başlanıyor. Zengin görsel malzeme, olay lann heyecanını yansıtabilmek için, yer yer müzikal ilkelere göre sıralanmış; Avantgard belgeselci Walter Ruttman iki y ıl süren bu kurgu çalışmasını yönetmişti. Bedenlerin vehareketlerin güzelliği üzerindeki yoğunlaşma, görüntülerin 'ölümsüz' kösnüllüğü, fotoğraf ve kurgulamadaki sanatsal çaba, daha sonra yönetmen tarafından siyasal amaç gütmeycn ifade yolları olarak savunuldu. Ama gerçekte coşkun kahramanlık kültü, eleştirmeden verilen kitlescl cezbe ve sporkarşılaşmalarınınşatafatlıbirsüslemeciliklesaptanması, Nasyonal sosyalist bir kendini yansıtışın açık bclirtileriydi. Bu durum, 2. Dünya Savaşı öncesi ve sonrasında kı.saltılmış ve değiştirilmiş olarak yurtdışındagösterilenkopyalar için de geçerli. Filmin birinci bölümü 1958'deFederalAlmanya'da'Stadllahlarf (GötterdesStadions)adıylasinemalardasunuldu.BukopyadanözellikleHitler'ibirönder olarak yücelten sahnelcr çıkarılmıştı RİEFENSTAHL'İN FILMLERI • 1926 Kutsal Dağ/ Der heilige Berg (Oyuncu) • 1929 Beyaz Piz Palü Cehennemi / Die VVeisse Hölle Piz Palü (Oyuncu) • 1932 Mavi Işık / Das Blaue Licht (Yönetmen, senarist, oyuncu) • 1933 S.O.S. Buzdağı / S.O.S. Eisberg (Oyuncu) • 1935 lradenin Zaferi / Triumph des VVİIIens (yapımcı, yönetmen, sanat yönetmeni) • 1936 Olimpiyat / Olympia (Yapımcı, yönetmen, kurgucu) • 1937/1954 Ova / Tiefland (Yapımcı, yönetmen, senarist, oyuncu) • 1993 Die Macht der Bilder Leni Riefenstahl (Ray Muller'ın yonettıği bu belgeseli TRT "Leni Riefenstahl'in Muhteşem Korkunç Hayatı" adıyla birkaç kez gösterdı.)^ Riefenstahl, Hitler'in gözdesiydi...