Katalog

CUMHURİYET DERGİ Leyla 'nın resimleri gözleri anlatıyor. Mazgalda tutuklu gözler 1. Sayfanın devamı bakışın oyunlan, saçın aklan... Hayır, görmüyorum. Eğerısteğineuyulupcezasiertelenmezse, yüzünhatlarını,ağzınaçılışınıdagöremeyecek Leyla Büyükdağ. GebzeCezaevi'nden gclen, "okunmuştur"damgalı mektup Leyla'yı ahlatıyor; yatacağı daha dört yıl dokuz ay varkcn, mazgal altında bırakıp güneşe çıkacağigözlcrini... Yüzümü güneşe ilk dönüşüm, yani doğumum 1965'edenkdüşüyor. Büyükdağlar,kalabalıkbiraile. Babaçiftçi, anne ev kadını. Leyla, sekiz kardeşten büyöklerin ikincisi. Miyopluğu ise doğuştan. Dört beş yaşlarında iken halası farkediyor, gözlerindebirsorunoldugunu. Agabeyi ile yengesinc söylüyor. İlk tepki îjajjkınlık, sonrası öfke: Sen bizim kizımızın kusurlu olduğunumusöylemeyeçalışıyorsun'.'Çoksonraları anne ve babası arasındaki bır konuşmaya, gözündeki miyobun sorumlusunu aramalarına tanık olacak Leyla. Akrabalarındagözlerinden "kusurlu" kimseninolmadığını anlatacaklarbirbirlerine. Annesı "Hamileykenhavuzadüşmüştüm.acabaondan mı?" diye soracak yine, bir doktorun "olabilir"dcdiğinianımsataeak.Buolabilirlikyüzünden,anne Büyükdağ, kendini aslabağıslamayacak... Abla Büyükdağ ev kadınlığı rolünü üstienirken Leyla, okuldan artakalan zamanlarında tarlada çalışıyor, annesi ve babasıylabirlikte. Tarsus, refah düzeyi gelişkin bir ilçe amaherhasatta,Güncydoğu'dangöçen marabalalarla, yoksulluğun kokusu siniyor, ovaya. Leylaevindençaldiklannı.marabalann çocuklarına dağıtıp bu kokudan kurtulmaya çabalıyor ama gücü yetmiyor. "Çocukları toplayıp temizliklerini yapıyordum. Hayatakarşıtavnmdabunlarınetkisi oldu mu, bilmiyorum ama.." Çevresinde kim varsa, hepsi devrimcı. Leyla, bir an önce büyümek ve üniversiteye gidipdevrimciolnıakistiyor. llkadınıı.okuduğukitap: Kızıl Kayalar. "...Kitaptan aklımda kalan, cezaevinde doğan ve kendisinecezaevi çiçcği anlamına gelen bir isim verilen çocuk. Ne bu kitaptan, nedeilkgençliğimdcokuduğumdiğerkitaplardan asıl alınması gerekenleri aldığımı sanmıyorum..." Ortaokulubitirdiğinde, kaydıni yaptırmak üzere ablası götürüyor Leyla'yı Ticaret Lisesi 'ne. Tarih öğrctmeni, "Bir kurban daha mı getirdin?" diye soruyor. Leyla şaşkın, ablasınınneyanıtverdiğiniduymuyorbile... "Bir anlam verememiştim öğrctmenin söylediklerine. Kurban,ağırbirsözdü. Sonraları,yaşanılanlarabaktıkça,kavramıkullanmakta çok da haksız olmadığını gördüm..." tmamHatiplifaşistlerinsınıfıncamınıkırıpgeçentaşları.faşistlertarafındanöldürülen Tarsus Erkek Lisesi'nden birögrencinin cenaze töreni vc sırtına, bacaklarına ınen coplar... "Copyedimamagözaltınaalmadılar.belki de çocuk olduğum için..." 12 Eylül'e lisede tanık oluş, 1984'te, cezaevindeki tck tip giysi uygulamasına karşı ölüm orucuna yatan dayı için duyulan endişc... Leyla, göregörebüyüyor... Tarsus çokkültürlü bir yer, aynı'sokakta birkaç dil konuşuluyor, Türkçe, Arapça, Kürtçe.Ermenice... Neeksilcndillerin,ne SünniAlevi ayrımının farkında Leyla, tıpkı emek ve sömürü tanımlarını birtürlü kıtap satırlarından çıkarıp kavrayamadığı gıbi... "Biz kimiz?" sorusunun yanıtı hep gizli tutuluyor. Babaannesinden duyduğu birkaç Arapça sözcük, olmayan bir dünyanın düs diligibiyerleşiyorkulagına. Sonraları Arapça'nındayasakolduğunuöğrenıyor, Arapça şarkılarıntutuklandığını... Sonralanünıversitededüşüyorkimliğinin peşine. Suriye Arabı'nın, Alevi'nin ne anlama geldiğini soruyor. Annesi irkiliyor, "Neden?" diyor "Neden soruyorsun?" Leyla vazgeçmiyor. Ailesinin, "Türkçeleri bozulmasın,eğitimlcri aksamasın"diyc Arap ve Alevi olduklannı açıklamaktan korktuğunu, buyüzdenkendisındensorulmadıkçakimliğini söylcmemesinin istendığini farkediyor. "Tarsus'taMHP'lileryoğundu.Bugerçeğin farkında olan ailcmiz, kimliğimizcdair gerçeklcri mümkün mcrtebe öğrctmemeye çalışıpbizi korumayaçalışıyordu. Sorularımdan boğulan annem, 'Türkçcn, si ven bozulur, ezilirsin' diye ayak diredi" Büyükdağ Eczanesi ya da... Baba Büyükdağ, 19K1 'de, l'r/urum'dabir fakültede okumaya hak kazanan büyük kızına izin vermiyor, gerekçesi: Anarşi var. Dört yılsonra, 1985'te,Leyladagiriyorüniversite sınavına. O hukuk okumayı istiyor ama postadan çıkan sınav sonucu, Izmir'i, 9 Eylül Üniversitesi, Idari Bilimler Fakültesi, IşletmeBölümü'nügösteriyor. Baba Büyükdağ yine karşı çıkıyor, bu kez gerekçe de yok. Leyla diretiyor... "Açlık grevi demeyeyim ama üzüntüden üç dört gün yemck yiycmcdim. Süreklı ağladım. Arayababamıngözündehatirlı kişileri koydum. Tam umudumu kesmiştim ki, elinde biletlerle geldi, 'kardeşinle git, kaydını yaptır'dedi..." Hayalinde, kızina meslek olarak "Büyükdağ Eczanesi" tabelasını çakan, bu yüzden Işletme Fakültesi'ne, hele hele Izmir gibi uzak bir kente gitmemesi için yürek koyan baba Büyükdağ' ın çok fazla direnmemesindeetkili olan belkideLeyla'nın miyop gözleri...Gelencklerin peşine saldığı "kusurlu" acısı. "Babam çok fazla ısrarcı davransaydı okuyamazdım..." Baba Büyükdağ, ülkedc yaşanılanlann farkında; işkcncenin, insanların gözaltında kaybedıldiğının, her köşc başında insan onu Leyla Büyükdağ, altı yıldır cezaevinde ve daha yatacak dört yıl dokuz ay var. 1 Mayıs 1988'de, gözaltında yoğun işkence gördü. Doğuştan miyop olan gözlerinin retinası yırtıldı. Tedavi edilmezse kör olacak. Leyla, cezası tecil Büyükdağ ailesi birarada. Yıl, 1971. Baba Büyükdağ artık yaşamıyor... edilsinistiyorama...