Katalog

23MAYIS 1999. SAYI 687 Kusturica yalnızca tutkulu değil, fikren ve ruhen de yoğıın biri. "Bombalama eylemlerine karşı çıkmak üzerc Belgrad'da konserler veren bir pop yıldızı olan oğlum N ATO yüzünden şimdi önemli bir Sırpsayılıyor, ama damarlanndaakmayan tek bir Yugoslav ulusununkanıbileyok. Işin en aptalca yönü Sırbistan'ın çok ırkh tekdevletolması.ötekilcrinbüyükbirbölümü etnik açıdan temizlenmiş minik devletler niteliğinde. Hırvatistan'da tek bir Sırp kalmadı. Şimdi dc kovboylarbizi öldüriiyorlar. Biliyorsunuz,yaklaşıkyüzde40'ıSırp değil; bunlarHırvatlar, MüslümanlarveYunanlılardanoluşuyor." Şimdi çok daha az Arnavut olduğunu belirtiyorum. "Yani Miloseviç. AmaNATOşimdilerde her ne kadar Miloseviç'e bir aziz gözüyle baksa da, Miloseviç Sırbistan değil. Batı ona Orvvell'imsi bir kişilik kazandınp onunla Orvvell'imsi oyunlaroynamayaçalışıyor. Ne var ki, Miloseviç olsa olsa bir Slav'ı ya da köylüyü oynayabiliyor. Onu 1948'de Stalin'e başkaldıran Tito'ya dönüştürmeye çalışıyorlar. Direnmeyeaçıkbirtoplumolmamızdakuşkusuzbirsorunyaratıyor. Sırplar katil ruhlu değillcr; bu ulusun Batı kültürüne epeykatkısıoldu. lyonyuvarı ile ilgili çalışmaları sayesinde Cruise füzeleri şimdi Belgrad'ıbombalayabiliyor. Bizdemokratlar Miloseviç'e karşı tutum alandostum Milo Djukanoviç'e(Montenegro'nunbaşkanı)büyük ümitler besliyoruz, ama bombalar onu bezdirdi. Kovboylarkazanmakzorundalar. Gcçenlerde Amerikalı demokratbirsenatörün yazısını okuyordum. Yazıda savaşın büyük bir yanlışlık olduğunu, böyle bir şeyin hiç yaşanmaması gerektiğinı savunuyor, ancak biryerindekazanmaliyızdiyordu." "Normandiya'da yaşıyorum. Bombalamanıngerçekleştirildiğigününertesindebir ineğindoğumyapmasınayardımcıoluyordum. Doğumu kendi başınagcrçekleştiremiyordu; yavrusunu çekıp almak zorundaydım. () zaman bu nasıl birdünya ki bir inek bile en doğal işlemleri kendi başına gerçekleştiremiyor diye düşündüm. Yoksa biz de kendi başına iş görenu'yen inekten farksız mıyız? Tek yaptığımız Hollyvvood ve CNN'inyaydığıyenidınkarşısındaalıcılarımızı çalıştırmak. Bu benı çok ürkütüyor ve buradaoturupçocuklarımın üzerine bombalar yağdırılması için vcrgi ödemeyi daha ne kadar sürdürebilirimbilemiyorum." Paris'inarkasokaklarındakieneski Yahudilokantasınınkaranlıkbirköşesindeoturuyoruz. Yıllar önce ölmüş uzun sakallı hahamlannresimlerikaranlığıniçindegözlerini bize dikmiş bakıyorlar. Bir an için acaba kendi halkının soykırımına mı dikkat çekmekistiyordiyeaklımdangeçiriyorum. lyi de, Kusturica'nınartıkbirhalkıvarmı? "Savaşın benim gibi kanşık birailesi olanlara neleryaptığını hiç bilemezsiniz. Ülkemin elimden alındığını anlayınca Sırbistan'ayönelmeyebaşladım. Ulusçuduygularım bu saçma kavramlara körü körüne bağlı olançevremdekilerdenligüçlüdeğildi. Ve tabiiki.Bosnadilinidekonuşamıyordum." BosnalıdatıpkıHırvatgibi,şimdilerdeeski SırpHırvatetkilerinden 'arındmlmaya' çalışılan.uydurmabirkavramdı.Saraybosna pazarındaki saldırı onun için bir dönüm noktasıoldu. Kusturica busaldınnınBatı'yı savaşa itmek için gerçekleştirilen ve insanların kendi kuyulaı ını kazdıkları bir eylem olduğunu önesürüyor.'Telefonda bir arkadaşım, 'kimin daha kötü olduğunu bilmiyorum, bizleri dağlarda bomba yağmuruna tutanSırplarmı, yoksa bizi korumayaçalışan Müslümanlarmı?' diyesoruyordu. Yalnızca kol ve bacaklarımızı değil, sanki bcy inlerimizideyitirmişgibiydik." I«jte "ihanetinin" yakın çevrcsi üzerinde de ya sahneye bir keçi ve birkaç kaz atılı veriyor ya da birileri başansızlıkla sonuçlanan birintihargirişiminde bulunuyor. Bu Kusturica'nın çok sık yinelediği biryöntem. Peki ama neden? "Prag'da bir öğretmenim bana iyi bir filmde karakterlerin yerçekiminden kaçar izlenimi bıraktıklarını söylemişti. O zaman karakterlerimi neden Chagall gibi havadayüzdürmeyeyim ki diye düşündüm. Belki de film çekimlerinde herkesin başına bela kesilmem buyüzden. Benim için her çekiminözgünolmasıgerekir. Budabenimahvediyor." Kusturicadışgörünümüylefilmlerindeki o biraz tann, biraz köylü, biraz filozof olan yabanıl karakterlerden farksız biri. Dengesiz kişiliğini bir yana atarsanız geriye katıksız bir Slav kalıyor ve onu da asıl bu Slav, özellikle de Rus kafa yapısı kaygılandmyor. "Tüm bunların varacağı nokta beni son derecc ürkütüyor. Bismark' ın dediği gibi,' Italya her zaman ihanet ediyor, Rusya ise hep geç kalıyor'. Şu anda Rusya benim gözümde bir dilenciden farksız. Bir elindenükleer silahlarıötekisindeçanağınıtutuyor. Busilahlar patlayacak olursa saçma bir nedenle patlatılmışolacak." Yaşamı sürdürmek için... Sözü son dönemde baş düşmanı olan Sırp yönetmenGoranPaskalgeviç'egetirinceyüzü allak bullak oluyor. Işte o zaman sağ gözünün seğirdiğinin ayırdına vanyorum. Paskalgcviç son filmi "Powderkeg"in Venedik Film Festivali'ndegösterilmesini Kusturica'nın engllemeye çalıştığını önesürüyor. Kusturica bu iddiay ı tümden reddetmese de, butürgirişimlcriniPaskalgeviç'inkendisini sırf ilgi çekmek için Miloseviç'in sözcüsü olmakla suçlaması üzerine başlattığına parmakbasıyor. "Biliyorsunuz dünya beşpara etmez insanlarla dolu. Paskalgeviç de bunlardan birtanesi. Fransa'da ise BcrnardHenriLevy var ki, bir akbabadan farksız. Şimdılerde'tanık'olarak Kosovayakınlarındabir yerde güvence içinde oturuyor. Bana kalırsa OvalOfis'teClintonLevvinskibuluşmasına da tanık olmaya can atıyordu." Kusturica şimdi Renault için bir tanıtım filmi yapmayahazırlanıyor. "Yaşamımı sürdürmek zorundayım. Filmlerım çok para getirmiyor. Savaş nedeniyle çok kişinin yükü benim sırtımda." Kusturica ülkesinc gitmek istemiyor. Iki şeybirsüredirkafasınıkurcalıyor. "Biliyor musunuz, şimdiye dek savaşa harcanan onca parayla Kosova'dakı her bir Arnavut ve Sırbı Bahama adalarına gönderebilirler, onların biraz reggae müziği dinlemelerine, yiyip, içip,şarkılarsöyleyipsevişmelerinevcmutluolmalannaolanaktanıyabilirlerdi.Ekonomivesanayimizkalkınabilır, insanlarbirbirleriyleöpüşüpkucaklaşabilirlerdi." Bu sözcüklerin ardından başını yine avuçlarının içine gömüyor. "Kosova'da Sırplar Avrupa'yı Türkler'in elinden kurtarmak için kendilerinifedaettiler. Savaş sonuçsuz kaldı ve her iki taraftan da binlerce kişi can verdi. Korkarım yine aynı şey olacak." Ayağakalkıpiçiniçekerek/'Birdahasöyleşi yapmayacağım. Sanırım bu savaş sürdükçe yeni bir film de yapmamalıyım," diyor.Onadahaöncedeaynışeyisöylediğini, ancak yeni bir filmle karşımıza çıktığını anımsatıyorum."Amabukezçokciddiyim," derken gözlerinde gerçek bir hü/nün belirtileri okunuyor. Purosunu ağzına koyup ayağa kalkmadan, "Bir daha savaşa gircrscniz daha yakışıklı birdışişleri bakanı bulun lütfen. Bir de gazetenizde beni yeren bir yazı yazmak istediğinizde bırakın bu işi bcn yapayım.» Çünkü bana benden daha düşman olan birini bulamazsınız,"diyeekliyor. ^ Çeviren: RİTA VRGAN â "black Lat, ttiım C ut de (Kara Kedi, Ak hedij yine (, ıngeneier 'ı anluiıyor Kusturica. böylesine ciddi biretki yaratmasının ve kendisine"Bclgraduşağı" gözüyle bakılmasının nedeni de buydu. "Dahı olduğumu ıddia etmeyeçalışmıyorum,ama"UndergroundYeraltı" Miloseviç'e karşıbugünedekgösterilen en sert tepkiydi. Film arkadaşlarını 40 yıl boy unca mahzene tıkayan ve onları savaşın hâlâsürdüğüneinandırmayaçalışan bir adamı konu alıyor. Adam onları kullanır, ama arkadaşları yine de onu göklereçıkartırlar.Bu film Sırbistan'ın tümsinemalarında göstcrildi." Kusturica şimdi en çok çingcnclerle i Igi lc niyor. "Çingeneler en çok dışlanan ve horlanan, ancak enözgürbirkesim.llerkesçingenelerden nefret ediyor, ama onların hiçbir önyargıları yok. Çocuklarına komünistlerin veJohnF. Kennedy'ninadiniveriyorlar.ilkel yaşamalarına karşın, cep tclcfonlan var. Onlarabayılıyorum,içimiısıtıyorlar." Kusturica birçokfilmindeçingenelereyer veriyor. Bunlararasındagüldürü türündeki son filmi "Black Cat, White Caf'de yer alıyor. Miloseviç yönetimdeykengüldürütürü birfilmyaptığı için Kusturicayenidenşımşcklerıüzerineçekti.Filminhızıkesildiğin Kusturica 'ya göre Çingeneler ençok dışlanan ve horlanan ancak en özgür kesim...