Katalog

CUMHURlYBTDERGİ gerekli olan en önemli öğe ise insan. In.sanın orada yaşamayı yeğlemcsi için yol gcreklı Ölüm için, düğün ıçın, yangın ıçın, hcrçcşit tajjima ıçın, ınsanların pazardaıı y ukarı mahallcleresepetlerını, fılclerinı kolları uzayaraktaşımamalarıiçinSlT'inyolagercksmımi var. Birbirini tamamlıyorbuçalışmalar Menderes'li yıkımlar... Rahmetlı Adnan Mcndcres'i misafirettik Muğla'da, lller Bankası'nıncjderhası,kent plancılığınınbabası!.. SlT içinde açmakla olduğumuz yola götürdüm. Arabanın^oformahallıncoturtluk Saburhane'den Hısaraltı 'na doğru çıktık. Yol yapımı sürüyor. Bir yandan yıkıyoruz, bır yandan yapılıyor. Evler,bahçeler,duvarlar, havu/.lar; insanlar kcndilcrı yardımcı oluyorlar, damlarclan kırcmıtlcrı alıyor, çerçevelen, camları söküyorlar!. Belediye son hızlageliyor.ÇukurlaraçılıpNVC'leı yapılıyor. Yeniduvarlaryapılıp,kapılartakılıyor. Sonra ba>kaekıplcr ıçerdc çali!»mayabaşl ıyorveyolılerliyor Adnan Menderes'ingö/leıietıafta.hiçbıı ayrıntıyıkaçırmıyor. Imarplanınıkatladım, sol omzundan önüne u/attım. İ!jtcsİ7inyolunu7dedım. Plandakıyolu gösterdim Sonradasokağı ışaretettım. Bu da benimkı. Sizınkıne uymuyorum Beni mahkemeye verin. O kolay kolay gulmczdı. Gülmcdı! Pekı dönelım dedı Şımdı şu yolıı bıtır Harıtasını yenilet. Yenı yolu çiz. Meclis't götür; bizim yolu iptal et, seninkini onay lat bize gönder tasdikleyelim. Sonra Adnan Mcndercs'ten hiçbir fanının duyamayacağını adım gıbı bıldığım bır kaçövücüsözsöyledı bızlerc! Kentsel doku ıçınde bizim açmaktaoldu ğumuz yolun I959'da Ankara'da yapılmıj bırplanlaaçılmasıolanaksı/dı hvlcrı,ağaç larıkoruyorduktektek. Yukarımahallelerdeydik,cepler,balkonlar,meydaneıklarçı kıyordu! Yolda gerekli genişjik rahatlıkh sağlamyordu. Ne istımlâk sorunu vardı, nı ölçü! Nckavga, ncnıza' Mülkcel konuyor alınıyor,yıkılıyor;anındadenılebılecekbiı hızla, fazlaMylayenilenıyor,yerine konuyor du. Insanlarolupbıtenıkavramiijlardı. Yoli kavu.'jiıyorlardı ve hıç kayıpları yoktu! Muğ la'nın "o eğrı yağmurlan" başlamadan yo açılmalıydı.Öyleoldu! önceyol açıldı, sonra onandu İstimlak yoktu, paru yoktu, mahkeme yoktu. Muğla 'da 1959 yılındaki uygulama buydu. Muğla'da 'SİT kazandı ERMAN ŞAHİN* 18 Nısan scçimlerı ncdcnıyle SlT konusu bır kez daha gündeme geldı. Kentsel mimari ve kültürel değerlerine sahipçıkanillerimizinündegelenleriarasında bulunan Muğla'dakı tartış,malargörulmeyc değerdi! SİTdüşmanı bıradımgerılcmemış,ti. 25 yıllık Muğla SİT'i hâlâbır numaralı sıyasi kozdu! Yerel televizyonların ekranlarında yakışıksız saldırılar günlercc sürdu. Ve SİTdüşmanı Muglahalkindan hak cttıgıccvabıaldı "SİTdoğrudur,önemlıdır, sürmclidır..."diyenbir kez daha halkıyanında buldu... Oysa, ötekinin tek dcrdı dedesinden kalan evi tescilden kurtarıp, arsasını değerlendirmekti! Evikurtarabilse, kentintamamıtescı llcnsc umurunda dcğıldı... Muğla'nin güzelım cvlcrının bugünlcrc ulaşmasını sağlayan şanlı SİT Koruma Imar Planı çalışmalarınm y ırmi beşınci y ılına gınldı. Başlangıçtarihıaslındadahacski... Mımarlıkfakültclcrindengelen"darsokaklardaellerındemakinelcrledolaşan.saçlısaçlı oğlanların, pantolonlu kızların" yaplıkları isimsi/, alçakgönüllü oğrenci çalı^maları varaltmi!}lıyıllardavcyctmi!}lcrinba^larmda Bi7başlangıçolarakresmenatagakalk ılıp, sonuç elde edınılen yetmışlı yı llann ha1»larınıalıyoruz. MımarYavuzGürtuncavelTÜ varönce. Yavuz Akademi'den. Yani şimdiki Mımar Sinan'dan. Sonra Oktay Ekinci var. O da Akademi'den. Ama onun döneminde daha çok ODTÜ ve AnkaracephcM var Muğla'da. Kültür Bakanlıği, lller Bankası kadroları var. Aslında o yıllarda herkes var Muğla SlT çahimasında,9Eylül,MimarSinan,Egevar. Bır yandan yarı rcsmi evraklarla uyanık çevrclenn saldırılarını önlüyor, bir yandan plan üretıyor, bır yandan da yol çalışmalan yapıyoru/ SİT ıçınde!.. Evet,eskidokuiçindeyolaçıyoruz. Eldekı 1959 planına göre karar alıyoruz, ancak ııygulamayı ona uymadan yapıyoruz! TescıllıyapılarıkoruyarakSİT'enefesaldirıyoruz. Onun yas.aması gerekiyor. Yaşaması ıçın 12 Eylül sonrası Sonra, 8090 arası yani 12 Eylül sonras yaijanmayaba!}ladıulkede...TumTürkıye'dı olduğııgıbı Muğla'da daözal dönemı yaşan dı; bılinen bozucu, yıkıcı, dağıtıcı, tüketic kimliği ile! Ve fakat (inanılması bıraz zo ama)buniteliklerınhıçbiri Muğla'dageçer liolmadı! I.iberalızmadınaalınanönlemler Muğla'da toplumsal yararlar sağlayan uygu lamalaradönüi}türüldü!Örneğın298l sayıl yasa çıkarıldı; bızonu Mugla'nın tek gece kondu yerleşmc alanı olan Kanjiyaka Ma hallesı'nde ımar planı yapımındakullandık özalizm o yıllarda en yüksek perdedeı "bireycilik"diyebağırırken, Mugla Beledi yeMeclisi'nin ANAP'lıuyelerı.CHP'lı Bc ledıyeBaşkanıılebırlıktcbırıncısınıfkamu sal, toplumsal niteliklıkararlaraldılar! Yan Muglalı faıklı yapısındanhıçtavızvermedi Sİ1 konusunda Muğla'da çok yoğun bı kültürsanatbombardımanıyapıldıoyıllar da. Heryıl yapılan kültürsanatbombardı manıyapıldıoyıllarda. Heı yıl yapılan kül türsanatı)enhklerın(lc,unıvcr.sıtcler,ya7ar lar.çı/erler, ressamlar,yontucular,dü')ünür ler, tıyatrolar yağdı Muğla'ya. Üç dört yı sürdü bu büyük alı^veriij. Mugla'nm gele nck.sel ö/gün kültürünıı, hasretını çektığı ye niyı su içeı gıbı sındırdı bcnlığınc Cîelcnlc dedağarcıkları dolu döndüler Muğla'daıı! Saburhane'dc, Akyol'da, Dügerek'te, I Iı Yıl 1979. Bu çocuklar belki degünümıızun SİI 'nıı yaıuı o\ kullaııun Uuğlalıycü^kinh'ri. llk yıkımları /95i*'da Menderes yapmtstı.