Katalog

CUMHURİYET DERGİ H iicreden kurtann bizi BERATGÜNÇIKAN irçifteldivenliel.erişkinlersınıfına katılmış farcyi diğcrlcrindcn aytnp tek kişilik bir kafcsc koydu. Bir süre sonra saldırganlaşti farc, yenıden arkadaşlarının yanına konulduğundaonlarlailgilenmiyordubile. Birhamstere dcaynıdcncyuygulandı.llamstcrkiloaldı, çevresine, hatta karşicınseilgisiniyitirdi... Bir maymunun dcneye tepkisi ise bir çeşit deprcsyongeliştirmckoldu... Bütün budcncylcr insanın ne kadar sosyal birhayvanolduğunugöstcrmeycyönelikti. Sonuçlarhayatınheralanındauygulanabilirdi.Türkiye'dedeAdaletBakanlığı "Cezaevi tdarcsi El Kitabı" nda bu dcneylerden nasıl venekadaryararlandığınıgösterdi: "... Teröristlcr birbirleriyle haberlcşmemelidir. Çiinküteröristhaberleşemcdiğizaman sudan çıkmış balık gibi ölür. Başka bir ifadeileteröristiruhen vcfikirbakımından besleycnkaynaklarvcyakanallarkesilip.kurutulunca, devrimci yani yıkicı yanı ölür... ...Hükümlüvetutuklularla,ilgilicczacvi görevlilerinintcketekgörüşülmesiusülhalinc gclirilmel i vc bu durumda kitle psikolojısının dişmaçıkartılan suçlunun korkak, ürkek, aci/ vc zayı I' halindcn istifa cdilerck onu tanımayaçalışmalı,problemleriöğrenilmeli ve daha sonra ikna ve telkin metodlarıy la suç vc suçluluktan kendisini arındırmaya gayrclcdilmeli..." Bıı öldürıneyoketme üzcrinc kurulu maııtıklal988yılındaEskişehirÖzclTipCe/acvi açılnıış, luluklu vc hükümlüler"tabutluk"olaraktanmıladiklarıbu hücre tipi cezacvinin insan haklarına aykınlığını açlık grevlcri vcdirenışlcrlcduyurmayaçalıştnı.'jlardi. Iki tutuklunun, Hüsnü Eroğlıı vc MehniL'l Yalçınkaya'mn öliimii üzerine Eskişehir Ö/.cl I ipCezacvı kapalılmıştı. llücrc tipı cezaevi, Avrııpa ülkelerindc 1970'1iyıllannbaşındauygulanmış,cezaevlerindeayaklanmalarayolaçmıştı.Tutuklularrehine alarak kaçmaya kalkışmış, cezaevi personel i ne karşı şiddete başvurmuş, hatta intiharetmişlerdi. Uygulamanın sonuçları onyıl sonra, yapılanaraştırmalardakendini göstermişti.hücredekalmakinsanadairtemel niteliklerle oynuyor, heyecan, anlama ve kararverme ve sosyal ilişkilerbozuluyordıı. Busonuçlar üzcrinc, Ingiltcrc, Irlanda, Ispanya'nın Bask vc Almanya'nın Güncy bölgesi dışındaki Avrupa ülkclcri bu uygulamayasonverdi...Hücre tipi cezaevi uygulamasının bir başka sonucu da Almanya'da görüldü. Almanyaradyoları 9 Mayıs 1976'da RAF üyesı lilrikc Mcinhof, Andrcas Baadcr vc üudrun Ensslin'in hücrelcrınde ıntıharctmişhaldebulunduğunubildirdi. Ancak,ne Meinhof, ne Baader ne de Enssiin intiharetmişti.ÜçRAFüyesi,tanıksız,delilsizhücrelcrindcökiürülmüştü... Hücretıpiuygulamasınatcpkilcrbuolay venedenleredayanıyordu.Türkiye'ningündeminden yaklaşık on yıl önce düşen hücre tipi cezaevi yeniden ortaya çıktı. Son Adalet Bakanı Selçuk Öztck, Bakanlar Kurulu'nun ikinci toplantısında on bir F tipi cezacvinin çalışmalarınabaşlandığınıaçıklamıstı.Bir süre sonra da, basında Sincan, lidirne, Kırklarcli, l/mir, BoluveKocaeli'ndeinşaedilecekFtipicczaevlerininihalesininsonuçlandığıyeraldı. KartalSoğanlık'tainsaedilcn hücre, yani F Tipi Cezaevii.se yaklaşık ıki ay önce, scssiz sedasız açıldı. Bu cezaevinin 1988'de baslanılan insaatı, birkaç sabotaj eylemindensonradurdurulmuijtu... Tıbbi ve insan haklan ,. açısından sakıncalan nedeniyle on yıl önce vazgeçilen hücre tipi cezaevi uygulaması yine gündemde. Sessiz sedasız açılan Soğanlık F Tipi Cezaevi'ndeki tutuklular açlık grevine başladı. Yakınlarına "Bizi buradan Eski$ehir Özel Tip Cezaevi 'nin hücresinde. Hakim Yavaş, Metin Yamalak, Y.Ç, Hasan Gülen... Budörtkişi Soğanlık FTipiCezaevi'ndc bulunan dört tutuklu. Yaklaşık on bcş, gün önce dönüijümlü vc süresiz açlık grevibaşlattılar. Gerekçeleri,cezaevindeki yaşam koşullarının ağırlığı... Metin Yamalak'ınannesiMakbule Yamalak görüşlcrdcn edindiği izlcnimi şöy lc anlatıyor: "Oğlumbirbuçukaydır.altıkişilikhücredeyalnızrutuluyor. Birşey yemiyor, içmiyor. Yiyecek istedi, götürdük almadılar. Giysi de almıyorlar, kırmızı, yeşil giysi giymesi yasak. Sabun, dis fırçası, diij macunu, hatta tarakbilegötürmemizeizinvermiyorlar. Içeriyealdıkları tek şey havlu... Hergün eriyoı oğlum, şimdiden sapsarı oldu..." Makbule Yamalak, ilk görüslerde sakin olan oğlunun giderek daha öfkeli bir halc geldiğini de anlatıyor. Y.C,'.'nin babası Reşil Ç. ise şöyle konuşuyor: "Beni buraya koyacaklarına canlı canlı mezarakoysunlardahaiyi diyor. Gardiyanların nasıl oldugunu soruyorum, bana 'mezardaykcn mezarbckçisinin iyi olması ney değiştirir" diye yanıt verıyor. C'eza neyse yargı ne belirlemişse o olsun ama hücreyt koymasınlar, öldürmesinlerçocuklarımızı.1 Soğanlık F Tipi Cezaevi tutuklulanndar biri de Hasan Cîülen. Kardeşı Ali Gülen ağabeyinin daha önce de Ümraniye Cezaevi'ndc tutuklu kaldığını vurgulayıp iki cezaevin şöyle karşılastırıyor: "Daha önce yani Ümraniye Ceza evi'ndeykcn bu kadar tcpkılı dcğildi ağabc yim. Şimdi söyledığı tek şey, 'bizi buradat kurtarın.' Bir buçuk ayda bütün sakallar ağardı. Zatcn hiçbir ^ey yemiyor, içmiyordu şimdi deaclıkgrcvincbaşladı. 'Keşkcişkcn cedekalsaydık,buracladindirimczardayı/ diyor. Açlık greviyle yetinmeyeceğini, öliin orucunadabaşlayacağınısöylüyor..." İnsan Haklan Dcrncği Cezaevi Komisyo nu'ndan Ümit Efc, Soğanlık F Tipi Ceza evi'ndeon siyası tutukludanhaberlcri oldu ğunu anlatıyor. Efe,kendılcrineaktanlance zaevindeki yaşam koşullarına ilişkin bilgile ri şöyle sıralıyor: "Odenlisıkıntıiçindelerki, açlık grcvin denöncekendilerincvcrilcnyemcklcribilı yiyemiyorlardı. Kendi lcrinc ait bir yaşamla rınınolmamasındanyakınıyorlar. 'Yaşamı mızclimizden alındı' gibi birduygu içinde lcr. Bütün tutuklular önce 'herhaldebizdeı başka kimseyok'demışler. Tııtuklularace zaevine ilk geldiklerindekoyduklan hücre lerde bir kobay gibi davranılıp nasıl tepk verdikleri ölçülmüş. 'sarkık bıyıklı ve seı ifadclı' gardiyanlariçcriycgirip 'ayağakalk otur' komutu vermışlcr, tutuklular bu ko mutlara uymadığı için bu uygulama fazl uzatılmamışancakeğcrkomutlarauysalat dı, belki arkasından başka fiziksel ya da psi kolojikbaskılaragidilebilirdi..." Jelatinesarılıgibi... Et'e, hücre tıpı cczacvlerindeki yaşam ko şullarını vesonuçlarmı belirlemek için yap tıklarıçalışmalarsırasında Baader Meinhc üyelerinindeneyimlerincdculaştıklarınıbt lirterck şu bilgilcri veriyor: "BaaderMeinhot'üyelerikendilerincyö nelik 'beyazhücre' uygulaması sonrasınd sosyal uyumsuzluk, travma ve seksücl bc zuklıık ların ortaya çıktığını, yaşama ve gc rüş alanı sınırlanınca duyu organlarını kul lunmu yetilerini y itirdiklcrinı vurguluyorla Hücrcyi şöyle tanımlıyorlar: Bu insanın lu tarafınınjelatinlcsarılmasıgibibirduruıı Nereye baksanız dııvar, ncrcyc dokunsanı duvar. yani hissedebıldiğimz tek şey dıı var..." Hücre tipi uygulamanın isteğebağlıolm; sı gerektığını savunan Efc, Amcrıka'dakı bı uygulamayı vcsonucunuörnekliyor: "Ameı ika'da hücre cczası istcğc bağlı v kurtarın..." diyorlar...