Katalog

CUMHURİYETDERGİ Evi bir dergâh gibiydi MUSTAFA ŞKRİF ONARAN E skidcn Bahçelievler'de bütün sokaklar,bütüncaddc!crnumaralıydı. Gıdcrek kimi caddelcrc, kimi sokaklarabirtakımbaijkcntlcrin,birtakım iinlü kişilerin adlan verilmeye başlandı. Karakol Durağrnınarkasındaki sokakta Şevkct Süreyya Aydemirotururdu. llhan Tarus'laonugörmeyegittiğimizyıllardabahçe ıçındeküçükbirevleri vardı.Sonrakıyıllardaoevinbulunduğuyerebirapartmandikildi. Yapsatçılar kim bilir kaç daire verdilcr Şcyket Sürcyya'ya? Birinci katta konuklarını kabul cttiğı bir çalışma ycri, onun üstündeki dairede evı vardı. Ölümünden sonra o apartmanın bulunduğu sokağa Şevket Süreyya AydemirSokağıadı verildi. Sokaklara, alanlara birtakım ünlülerin adının verilmesi doğaldır. Edcbiyatımıza, kültürümü/c emeği geçen, unutulmaması gerckenkışilerdironlar. Üstelik yıllaryılı o sokakta oturmuş bir ünlünün ölümünden sonra orayaadını vcrmek,yalnızca değerbilirlikleölçülmemeli.llaketmişlikpayıgöz önündebulundurularak gerckli görülmeli. Nevarkiyerclyönetimlerdebirdeğişıklik olurda gerici, tutucu kişiler iş başına gelirse, o sokağın adr gcnedeğişcbilir. Ha, şu malum kişı. Tarıhimi/de okadar ünlükişidururkenonamikalmışbusokak! anlayışındaolan tutucu yöneticilerazdcğıl. Birtakım sudan nedenlerlc nice ünlü yazarın adı sılinmcdi mi sokaklardan? Umarım ŞEVKET SUREYYA AYDEMIR llk gençlık yıllannda Turancı, daha sonra komünist oldu. Gızli TKP'ye katıldı. Mahkum oldu. Sıyası eğılımı değıştı. Türkıye ıçın tek geçerlı duşuncenın Kemalızm olduğuna ınandı. Kadro Dergısının kurucu ve yonetıcılerı arasına katıldı. (193234) Araştırma ve kitaplarıyla Kemalızmın bir ideoloji olarak temellendirilmesine katkıda bulundu. Memurıyetten emeklı olunca yakın geçmışın önde gelen devlet adamlarının yaşam öykülerını araştırdı ve yazdı. Enver Paşa, Tek Adam, Ikıncı Adam, Suyu Arayan Adam çok satan kıtapları arasında yer aldı. 25 Nısan 1976'da 79 yaşında oldu ^ Şevkct Süreyya'nın adı silınmcz. Karakol Durağı' nın arkasında o kiiçük evdeoturduklan zaman llhan Tarus'la gittiğımızde bır yaz günüydü. Gene de gölgeli bir cvdi orası llhan Tarus'la ya/arolarakarkadaştılar. AyrıcaTarus'uneşi AliycIIanım'ın Ankara Ticaret Lisesi'nden öğretmeniydi Şevket Süreyya. I Ihan Tarus, o kendinc özgü rahat, babacan davranışıyla ıçki istedi. Içki kullanmazmış Aydemir. Eskilerden kalma bir şarabı varmış. Koyubirşarap. Pekhoşunagitmişti Tarus'un. O ilk tanıştığımız günün anısı böyle... Arayazamangirdi. IkincikezAhmetTevfik Küflütanıştırınca, llhan Tarus'la kendisınegeldiğimizi anlattım. Odaanimsadı bu ilk tanışmayı. Sağlam bir bclleği vardı. Tanıştığı insanlan unutuvermezdi. SonralarıBahçelievlcr'dekıoküçükevin yerine bir apartmandikilince birinci kattaki çaliijma yerine sıkça gidcr oldum. Yandaki odada semaver kaynar, her zaman bcş çayına konuklarıolurdu. Konuşmalarsürüpgiderken masaya geçilirdi. Kimi zaman çayları benkoyardım. Konuşmayı severdi Şevket Süreyya. Daha çokonudinlcmcyegıderdıkzaten. Bırycrde kendisi de çok konuştuğunun farkına vanr. Yahu çocuklar, ben çok konuşuyorum, yaijlılığımaverın,derdi. Mavı gözlerı vardı. Yüzlerimizde, kitapIardabirazdalgın,bıra7dağınıktıbakıs.ları; azdinliyormu^izlenimi verirdi.Oysaki lyi dinlcr, sözün ncreye varacağını hemen kavrardı. lnceydi.titizdisesi. Anlatışıduyguluydu, heyecanlıydı.SorunlarakendineÖ7gübakışı,değişikçözümlergctiri^iilgiçekerdi. Şevket Süreyya Aydemir I979yılındaöldüğü zaman 79 yaşındaydı. Bu 79 yılhk yaşam nice deneyimlerden geçmiş, katı bır öğretiden gelmiîj, sonra duygusal bir seveccnlikledünya görüşii, insan anlayısı yumuşamış,dolubiryaşamdı. Enver Paşa'dan 27 MayısDevrimi'ne uzanan dönemı öykülü bir dille yazmasmın özel bir nedeni vardı: Ciünümüzü anlamak için sonyüzyıllıktarıhimizııyibılmckgerektığincinanırdı. Çoğuyaşlılargibicrkenuyanırdı. Günün busessizsaatlcrindeçalışmayı severdi. Birkaçkitabıbiraradaokurdu.l'ivıncgirdiğiniz zaman gözünüze ilk çarpan kitaplar olurdu hep. Bütün odalar, belki odaların bütün duvarlansırasıra kitaplar dizilmişra flarlakaplıydı. Köşelerde, kıyılardada öbck öbck yığılmış kitaplar vardı. Yaprakları kıvrılmış, tersineçevrilmişnıcekitaplaryeniokunuyor izlenimibırakırdı Kapı mı çalınıyor? Bir koşu hemen kapıdaydı. Aloderdemeztanırdı telefondakı sesi. Sözü edilen kitabı ya rafın bir yerinden, ya da köşedeki öbekten bulup çıkarır, ilgili bölümünsayfasınıaçardı. Böylesine canlı, böylesine kıpır kıpır bir insandı Şevket Süreyya Aydemir. Ölümüne dek bu coşkulu durumunu korudu. Üstelik karaciğeribozuktu,şekerıvardı. Yaşlısayılırdı. Genc de yaşından umulmayan hircanlılıkiçindcydi,çalışkandı.Hiçkimse böyle birdenbıreöleceğınidüşünemezdi. Bu ncdcnlc erken öldü, dıye düşünüyorum. Toprakla uğraşmayı severdi. Ayağında külot pantolon, çızmeler, ata bınmey i, Kayaş'ta birçiftliği vardı. Haftasonları çiftliğınc gitmek,oradakiçiftlikevindedinlenmekisterdi.(,'iftliküzenndeba/.ıişlctmelcrkurmayı denedi. lyi gitmedı ışler. Bırsürüborcagirdi. Amahep toprakla uğraştığı günlerın özlcmı vardı gözlerinde. O günleri anlatırken bır başkatürlüduygulanırdı. Ülkücübirköyöğretmenınınköy kalkınmasındaki yerini düşündüren "Toprak Uyanırsa" adındakı romanı, Kayaş'taki çiftliğinde gerçekleştiremedığı özlemlerini yansıtmışolabilir. Yaşamöyküsünü yazdığı "Suyu Arayan Adam"da bıraniroman. Neden özen göstcrmezdi dilıne? Birkaç kez kanşacak oldum, anlamak istemedı. Anlatımı sürüklcyiciydi, rahattı. Kolay ı/.leniyordu yazıları. Öyle sanıyorum ki bu yetiyorduona. Dahayalınbirdilevarmakiçinanlatımını değiştirmesigerekccekti.Oysa kolay dcğildi bu işi yapmak. Belki de bu nedenle kimi sözcüklerbiraz iğreti dururdu yazılarında. Bu nedenle bıraz dağmıktı yazı ları. Sonra kitaplanndakigereksizdiyeyorumlanabilccek y inelemclerle daha kolay okunduğuna, daha iyi anlaşıldıgına inanıyor, bilerekkaçıyorduyoğunanlatımdan. Bunedenlesonyüzyıllıktarıhımı/i,öykü tadı duyarak onun kalemınden izlemek. okurlara çok şey kazandırmıştır. MilliBirlikçılerarasındayakındantanıdığımMucipAtaklı'yı,OsmanKöksarı,HaydarTunçkanat'ı Şevket Süreyya Aydemır'lc tanıştırmıştım."lhtilalinMantığı"nıyazar