Katalog

7KASIM 1999. SAYI 711 lu ulubiliriın diye bılim yapmazlar. Yapılmaz. Bilimsel verilerin paylaşılmaması sadece rekabetten mi kay naklamyor? Şunu söylemcm gerekiyor, bu türrekabetegirenler, yani çekişen, bir türkıskançlığa girenler, ikinci dcrcccdcn bilim adanılarıdır. En iyi bilim adamları böy le bir s,cye tcnezzül etmezler. En iyi bilim adamları ne yapar? Onlannverilerlefalanbirilgisiyokturzatcn. Onlarçok daha teorik çalış.ırlar. Asıl buluşları yapanlar, asıl büyük bilim adamları böyleküçükoyunlarakalkışmazlar. Ama bilim adamlarının büyük bır çoğunluğu da ikinci, üçüncüderecedendir. Böyleşeylere kalkıs.tıklarındadaonları dogai karşılamak gerekiyor. Uepremden sonra toplumun bilim adamlarına yönelik çıkan tepkilerden birisideyeterinceuyarılmadığımızyönündeoldu... AdamlarTaksimMeydanı'naçıkıpdavullamı konuşacaklardı yanı, neyapacaklardı? Yurttaij bilim adamınınkonferansınagitmiyurtamam aıııa fay hattımn nereden geçtiği bclli,depremolacağıbelli.(ia7.ctelerdebile çıktı, dcprcmdc ne olacak diye. Yeterince uyanpda ne yapacak peki?Televizyonazorla girip de söyleyecek halleri yok. Onun işi ünivcrsıtcdc makale yazmak... Olasılık hesaplarından da pek hoşlanmıyoruzgaliba. İnsanlardepreminnezaman.neredeolacağıkonusundaevethflyırKİbinetyanıtlaralınakistcdilcr... Herseykâğıtü/erindedeğil.Görmediğinıiz, hızım dışımızda bır olay dcprcm. Bu yü/denolası!ıklarlakonuşulur. $uolasıhkta dcprcm olacak ya da olmayacak diye. Milyonlarca etkcn vardır. Doga bilimcilcri bu ctkenlerarasmdanüçdörttancsınıellcrindc tutarak modeller kurarlar ve hcrkcs kcndı ıııodeliııisavunur. Budoğaldır. Öteyandan birısı çıktı deprem olacak dedi, olmadı, herkeskızdi. SJmdi kcndımi onunyerınekoysani,depreminolacağınainanıyorsatn,ben de ay ııı $ey i yaparım. Bu benim görevimdir. Sonut;ta iyi ki olmadı, ama eğerolsaydıadamın heykelini dikerdik. Bu tür reflekslerimiz neden kay naklanıyor sizce? Doguluya özgü bir fatalizm, plana inanmamak,birkaostayas.amak,bos vcrmiijlik... Batılıanlamdabizbilimseldeğiliz. Alınyazısına, hurafelere, masallara inanmak, böylebirhayaldünyasmdayaşamakgibibirzaafımız var. Ama bizi yönlendirenlerin de bu hayaldünyasındaolrnasıaffediltnezbirşey tabii ki... Amaonlarkendilerinikorumakadına nct bir politika y iiriitü yorlar... Doğru ama insan kcndi çıkarını düşünürken aynı zamanda halkın çıkarını da diişünebilir. Birsağcıpolitikacıbiryandankapitalisllerinçıkarlarınıdüijünürkenöbüryandan da bu işi iyi yapmaya çalısabilir. Rantçılık yapacaksa eğer, evlcri sağlam yaparak da rantçıolabilir. Uoguluolmayatckrardöncrsek,bunu birazdaha açabilir misini/? Batı toplıımunu Hatı toplumu yapan, bilim veteknolojiden ötematcmatiktiraslında. llk defa Batı toplumundakanıt kavramı, matematiktcki kamtlamak kavramı ortaya çıkmıs,tır. Tales, Pisagor, cski Yunanlılarbildiklcri olguları kanıtlamagcrcgıni duydular. Iki kereikinindörtolduğunuSümerler,Mısırlılar, Çinliler, Inkalar, Afrikalılar, tüm toplumlarbiliyoıdu. Amaılkdcfa Yunanlılar ıki ıkı dört olduğunu kamtlamak istcdilcr kâğıtüstünde. Işte Batı toplıımunu Batı toplumu yapan budur,olguyla yetinmcmek,olguyu kanıtlamak. Elmanın düsmesi değil öncmliolan.onunniçin vehangihızladüijtüğü ki, bunu bildikten sonra yerçekimine karşı çıkıpaya, uzayagidiyoruz. Bundan ne kadaryoksunsanızo kadar Batilıdeğilsiniz, dolayısıylao kadar Dogulusunu/. Batı'nın karşılığı olduğu için,bu Uoğululuğu Balılılıkolmamaklaaçıkladım. Amaböyleaçıklanmayabilirdc. Yine depreme dünersck, bazı bilim adamları rantçılıkla, fon kapma peşinde olmakla suçlandı. Bilim adamının rantçılığı konusunda ne düşünüyorsunuz? OrantagelenekadarTansuÇiller'inrantçılığınabaksınlar. Kaçaldı DYP? Yüzdeon beş galiba. Yani öylc birisinin hâlâ yüzdc on beş alması anormal bir şcy. Gazctclcre yazanekonomistlertanıyorum,çokiyimser yazılaryazıyorlarülkeekonomisi.geleceği üzerine.Niye?Çünkübuinsanlar, şirketlere çok büyük paralarla konferanslar vcriyorlar. Şimdı bir ekonomist Türkiye batacak derse şirket onu cağırır mı, gel bize konferansvcrdiye'.'Bunlardarantçı.Bunlarıgörmüyor muyuz? Tansu Çiller'i var, Erbakan'ı var. Rantçıoğlurantçı,rantcı kızı rantçı,heryerdcvar. lr,vleri yıkılanlarda rantçı değillermiydi? mı bakalım, sağlam mı diye, ölçtüm mü, biçtimmi? Bundan herkesin sorumlu olduğunu düşünüyorsunuz galiba... Depremintoplumbilincindebirşekilde dönüşüme yol açacağını öngörüyor Bcn dört yıldır Türkiye ılcyinı, daha önce musunuz? yurtdiijindaydım. Bu kadar fazla yalan söyleyenbirülkegörmcdim. Ncfcsalırgibi inİnsanlar bir yandanbilime daha çok inansanlaryalan söylüyorlar. mak istiyorlar. Öteyandan hurafelere daha fazla inanmayabaşlayanlarda var. Aynı zaKimler? Genci, büyüğü, karısı kocası, herkcs... Birbirlerinc ve hep birlikte başkalarına yalan söylüyorlar. Sonra eve gidiyorlar, birbirlerine scni seviyorum diyorlar, nasıl inanıyorlarsabirbirlerine... Platon'un Devlet'i gibi, birey neyse devlet o, devlet neyse birey o mu? Tabii ki, hiç ku^ku yok başka bir şeydegil. Bırarkada!jim,Özalba!)bakanolduguzaman Türkiye'yeilk defa demokrasi geldi dedi. Ne diyorsun sen dedim? I$te halkımız neyse, ba!>bakanımızdao. Bugünkü siyasi iradefarklı mı? Birsevıyefarkı vardoğrusu. Ben karşıt dü^ünccde olan bir insanın ya dadüijinanımınbilebellibirseviyedeolmasınıisterim.Dcmircrinbelli bir seviyesi vardır. O bir Özal, Tansu Çillerdeğildir. Hcpimizaynı fikirdeolmak/orundadeğiliz. Sagcısı, solcusıı, dincisi dc olacak ama belli bir seviye olacak. Umarım Ali Nesik kardeşi Ahmet Nesin 'le biı lıh ı haksızbiristekdeğildirbu. "Toleransı olmayan bir halkız, işi olmayan bir halkız. Mesleğimiz de amatörce, ikinci bir yok. Mesleği olanlar bile uğraşı olarak, mesela bir kelebek, bir pul, bir kaya koleksiyonuyla, Bizim dışımızdaki jeolojiyle ilgilenmiyor... nesneye sevgimiz yok..." manda herikitaraftada bir zıtlasjmagörüyoruz. Orta tabaka, yani bu ikisinin arasında olan insanların sanmıyorum kı gelecekte davranışlarındabirdegişimolsun.ülmaması da doğaldır. Tek bir olay. ya da çok büyük birfacia, insanı.toplumudcği^tiremez. Bu depremdcçok büyük bir faciadcğil.Unutulurböyleşeyler. I789devrimievet,birdarbedir ama bütün toplumu değiştirmiştir, onun süreçleri vardır, bir günde olmamıştır. Sonuçta tek bir deprcmin toplumun düşünüş biçimini değistireceğine inanmıyorum. Bencebununtekolumlusonucu,birkaççocugunbenbüyüyüncejeolog.sismologolacağım demesi. Bundan başka bir şey olmaz... İnsanların c<tfiu, en azından bazı değişimlerin olacağı inancını taşıyor. Susurluk'ta da o inancı taşıdık ama gördügümüzgibifazlabirşeydeğişmedi.Geçen y üzy ılda da çok daha büyük bir deprem oldu. Gördünüzki, unutulmuş. iyi ki de unutuyoruz. İnsan deprem olacak korkusuyla sürekli yaşayamaz. Öte yandan böylc bir olasılıgınvaroldugununbilinmesı veönlem alınması gerekiyor. Bence ölülerimizi gömelim vebu faciayı unutalım... Ölülerimiz dışında cnkaz altında kalan başka şey var mı? Tabii ki devlet. Ama bir savasjta ya da herhangibirbaşkafaciada devlet yine enkazaltındakalacaktır. Bundan hiç kuşkumuzol Ama üorunlar dcğişmiyor, hep aynıtablo... Önünde sonunda ikisi de sagcı tabiiki,sağpolitikalaryürütüyorlar. Sizce bu sistcm içerisindc depreme dair yapılan planların yaşamageçme şansı var mı? Bunlaryapılabilir, o kadar zor değil. Sorun, belediyelerin ya da ilgililerin bu raporlara inanması, saygı duyması. Sorun, o raporların gündeme geç i ri 1 mesi, y ürüt ü I mesı, ama belli birMstemoluşmadığı içinbunlarınyapılmasıbirazzor. Babamın yüzdc 60 sÖ7Ü vardır. Bcncc sadcce Türkiye'(icdeğıl,dünyanınheryerinde insanların yüzde W u aptaldır. Ama belli bir sistem oturduğu için insanlar o aptallıklarım gösteremezler. Bizdcsistcmolmadıgından aptal 1 k ları mız daha kolay gö/c çar1 pıyor. Birsistemolsabuaptallıkları yapmayacagız. Ama aptallık yapmak hcrkcsc mahsustur, hepimiz yaparız. Ben bu evi aldım, baktım Ali Ni'sin, babası Aziz Nesin 'in yokluğunda kutlanan birinci doğum gününde...