Katalog

MHURİYbl D b K G İ 7 KASIM 1999 SAYI 711 11 Slıut"ı,ıçerığıne,tersbıı sekılde Kidmanve Cruıse'ınçekıcılığıuzerınekurulmuş,erotık bırfılm olarak pazarlandı Seyırcı.beklentılennın aksıne kcndını vok katmanlı, (,ok karmaşık bır tılmlc kars>ı karsjya bulunca da, adeta bırıncı sahneden sonra bır "coitus intcrraptus'Ma karşı karşıya kaldı Boyle bır gergınlıkıvındeseyııcı,ılkbırıkısahnedekı ıpuçlarınıdakaçırdıgı ıçınfılmınkatmanlarına nutuzetmcktc?orlandı Fılm,TomCruıse'u20dakıka,rnaskelıseyretmek7orunda neden kaldığını bırturlu kavrayamayan bır turseyırcı ı<,ınuzadıkçauzadı Dığer taıaftan, katmanlarıgozonunealındığındatılmaslındakısaydı Bırsahneyıtumuyleo7umscmeye lırsatbulamadan sahne elıni7dcnka<,ıyoı boylecc bırba'jka "coitus interraptus"yaratıyordu Kubrıck ıntılmlcrınde hemen hn,bır sahnenın, propun ve lcrı baloda, Bıll ın bılınç,altının, hep yarıda kesılecek tantc7i (ıktıdarsi7İığıy la bırlıkte var olabılmekbutante7ilergereklıdırBıU'e)gıLi>mılcı ıııın ılkıne ^ahıt oluyoruz Ikı "model"( 3) kız Bıll'e, onu *gokkuşağının" olduğu yere goturmeyı lcklıf ederler Bu sırada, Bıll,"tarkındaolmadan"alyansıylaoynuyor, (cvlılığın sorunlu olduğunun klasık scmptoınu), "model kızlarla" flort cdıyor, erkek seyırcı deerotıkbıı tantezıyı, ıkı kadınla bırden seviijmeyı ızlemeye kendını hazırlarken ev sahibi, /engın ve guclu Zieglcr'iıı iradcsi, tante7iyıyarıdakeser Bıll'ın,bırdoktorolarak baloda eğlencesırasındadahı,bunu yarıda keserekhi7inetvermesı,acılengereklıdır Bill'in bilinçaltı, Bıll'ı kendı tante/ısının bu •jekılde yarıda kesılmesınm aı kasından Ziegler'ınbanyosunda,yenıtamanıl»nnınbır cınsel ıliijkınıncoğrafyasınalırlatır koltukta duşunmek ve oyle çozumlemeye çalış<. geıektığme ınanıyorum Ancakboyle, 'dcıfddcedılcn,bıryuzyılbıteıken,olu!j/a başlayan belırsızlıklerle dolu, ılentılı lumsal durumda, orta sınıftan (tıpık) bır juvabıreym.sııngeselevrendeıtadeedıleyen, bastırılan Gerçeğıne yaklaşmaya layabılırız ılmı,BıH'ınruyasıolaıakçozuınlemeye ırverınce,yaşandnlarınmantıksal,zamaçızgısel akışının yanı su a, bundan daha da fılmdekı sımgeleıle, goıuntulenıe teklerıne, ıç ve dış muzıklcrın kullanılış tarzıJ7ellıklc dıkkat ctmek, ılk anda gorunen nanların altına ınmcye çalışmak, kımı 7an da zamanın doğrusal çi7gısını bukmck ckıyoı BubağUıında, fılmdctumkadınlabır şckıldc Alıce'e ben/ıyor olmasını, ıvi(u7untu),Sarı(mulluortam), Kırmızı ılıke scks)ılc mavıılekırmızınınbırkamıokınMor(u7İas.ma)renklerınkullaninı, lılmınbcllı anlaıında kaıs.ılastığımi7 ıka ve karnaval maskeleı ını, çiplak kadın ııdu motıfını, Noel ağaç, laı ını v e başka ııı'ostergcyıanlamlandırmayaçalışmakgeıyor Jır keresınde, Kubrıck, f ılmlerınde, duılıbıı anlatıdandahaçok,"içinesusızmaak kadar sıkı sıkıya orulınuş uc dort biıinvarolmasınadahaonem verdiğini" u lemıştı b yes WideShut"daboylc,tetık, estetık ve teknik ıç tutarlılığı olan uç ıbolumden,New York'tabııbmnıızleyen »ecedenoluşuyoı tirincibolum: Bıll'ınruyası, Alıce'ınçıpvucudıınun, altın sarısı ışjkların altında, adan goruntusuyle başlar Go? kırpmayı lıran bıı kameıa hareketıyle, ızleyıcının cışı (ruyanıngozlerı) hemen, Bıll'ın karıınguzcllığıyle/cınselltğıyleeokfazlaılgımedığını duşunduren bır bıçımde başlar, tın davetl ı oldukları bır baloda devam eder ckraryatakodalarınadonduklerındebıter bolumunmerkezınde Alıce'ın,geçmışte zamanbırdeni7subayını, Bıll'ı bır anda k etmeyı goze alacak kadar buyıık bır ıhtılaarzuladıgınaılışkınbıı itirafıvar Itıraf l'ın Altceuzerındeınulkıyethakkınıteyıt leyı amaçlayan "Seni biliyorum asla basadakatsizlik etme/sin" sozlerıne bır ıkı olarak, (konuşmanınBıirınruyasında çekleş.tığınıunutmadan)dılegetırılır ltı'ın Bıll'ın sımgescl cvrenındeaçtığı yarıkı ıçerıBıll yaşamındakı(aıleyaşamındadayanılınaz(eıkekaçısından)bırGerçeı, (bcdensel ve ı uhsal iktidarsızlığı) hızla rıakmayabasjar Bıll(koca)aslmdavarsadığıgıbı,Alıce'e(karısına),Gerçektede, sımgesel evrenın ıçınde, sosyal gcrçeklık>ahıptır ve bu kadının bırjestıyle yıkılabııbırsahıbıyettır BuıtııaflabıılıkteBıll'ın ktıdanlışkılerınınhassasdengelerı.bozullya, sınırları ortaya çıkmaya, aıle kurumu ırak kurulan sımgesel evren dağılmaya »lar (2) Ikinci bölum: Geıçeğıyle karşılaşan ll'ın sımgesel evrcnınıyenıden ınşaetme, Gerçeğı dışarı ıtmeye çabaladığı sırada, ı amaçla urettığı fantezılerden oluşan bır ısel Odysee'dır AncakBıll'ınbıreyscIıklarsızlığını aşabılmek ıçın kıırmaya çabalağıfantezılerhersefeıınde,Geıçeğınçeşitlı ı,ımlerdemudahalesıyleyarıdakesılır Bır amada, bıreysel ıktıdarsızlığını dayanılır Imaya çabalarken oluşturdugu fantezıler jrnkadınlar.hattaeşcınsellcrbılebenııstı>r) doğal sınırlarına ulaşarak, Bıll'ı sorunun melkaynağıyla.toplumsalıktıdarılışkıle/lc, "buyuk surı.ııun babasıvla" kaışı ırşıya bırakır O anda da Bıll'ın takındığı aske"duş.eı" kurallaraııymadığıi(,ıncezandırılnıakıi7ere7avallııklıdarsi7bırbırey arak ışıklarınaltında ag7aalınmazbırcc 7aya çarptmlmak uzereyken, yıne bır kadının (Bıllyerınekendınıtedactmeyeha/ırbır kadının) mudahaleKiyle,bırsııçkılukduygusu altında, ezıklık n,ınde, "kurtulur" Panık halındcevcgcrıdoner Antak.buıada^ıdde tını daha da arttırmı^ bır !?ckılde kendısım bekleyenGerçekletckrarkar!}ila'5iı llçuncu kısım: Bubolum Bıll'ın rııyasında, Ger(,eğın, Bıll'ın tum fantezılerıne rağmen, buyuk bır guı ultu ve acıyla hem de daha 1 da ağırlavni } olarak gerı geldığını gostcrcn ıkıncı bırıtıraflabaşlar Bılldonduğundc Alıce uyumakta ancak gulmesınden \e kıkırdamasından, ho^ hatta kosııul bıı ruya gormekteolduğuanla^ılmaktadır AmaBıll Alıce'ı 'kabus goruyordun galıba" dıyeı ek uyandıı ır (Bıll adeta bılınt, altı mutlakaAln.e'111 ne myagorduğunııbılıyor) Bııhareket Ali(.c'ın (kadının) ıuyalarının,Linsel tante7ilerının, bıı anlamda o/guıleijmesının,erkek açısınd.ııı bu kâbus olduguıuın, burjuMi eı keğin ıktıdarını tehdıl ctlığının sa|)taıınıasının d.ı bıı ıtadesıdır Gei(,ektendeAlıce'nın"ağlayaıak anlaltığı fantLVi, Alıce'ın cınsel azgıııluğunun toplumsdllas,tığı (ı,ok sayıda ınsanın onıınde ve vok sayıda ınsanla ya^andığı), bu aıada Bıll'ekarşıbıracımayadonuşmesınınmctnıdıı Bu Bıll'ın sımgesel evrenın ıırıınu ' bır kooa ,"bııeıkek"olarakıklıdarmmtumuyle ortadankalktıgı, hatta kadının karijisındaatı nası bırduruma du^tuğu andır Artık Bıll'ın sımgesel evrenını tatnır etınek, eskı halınedonu^tumıek ^ansı tumuylc ortadan kalkmaya, kabak kafalı adam taraf ın dan i7İenmc sahnesıyle saptandığı gıbı, paranoya belırtıleıı başgostermcye ha<}lami')tır Bıll, yasadıklarına "rasyonel" açıklamalar bulmaya, kendı onemını arttıı atak anlamlaı (IMandy'ı ger<,ektcn oldurduler, Nick Nightingalecezalandırıldı vb )yuklemeye btışuna (.abalar Ziegler'inkıpkırmızıbılardomasasının onunde "boyunu aşan işlere kalkışıyorsun"so7İerıyletehdıtedıcıbırtonlaba!,layan,konu^ma,bırtaraftan Bıll'ın vc yas.adıklarınınçokdaonemlıolmadığına( Bıll'ın ya;,aınının sıradanlığına), dığer tarattan da tophımda(,okkaraıılık,gu(,luıktıdaılıbıreylerınvarlığına, Bıll ınyaijamınınpamukıplığınebaglıolduğunaıhijkınmesajlarvererek bıter Bıll yai»adıklarını, kendı durumunu kurtdracdk",ycnıdcnın^dcdetek"mantıklı" bıı a s ıklama bıılanw, simgesel evrenındeki yırtıkaçıkkalır. Bıll aıtik ıktıdarsızlıklarıyla, suğuk, bıı,ımsel bıı dunyada, "içinde atılmıij olduğu dunvava" tumuylc tesl ım ulmıış "o/gunluğunu"kaybetmı^bıı biKy olarak ya;>ayacaktır Ustelık Bıll, artık tum bunları bılır, Gerçeğı gormu^tur Karısıyla ve kızıyla, bıraılcolarak, Noel hedıyesı almak ıçın gıttıklerımağazadakısonkonu^malar, Alıce'ın son sozlerı, Bıll'ın açısından, (ruyayı goıenın Bıll olduğunu hatırlarsak), sımgesel gerçeklıgınbutunluğununkırıldığının.hcrijcyın artık bılındığının amabuna rağmen "aynı simgesel gerçekliği, bile bılc yaşamaya devam edeceklerinin"detambırıtırafıdır İ "Oozler Tamamen hapalı"dunyayu bu kareyle tanıtıldı... mood'un rastlantı olmadığı gozonunealındığında, bi77at bu coitus interraptus hıssının de fılmın yaratmak ıstedığı etkılerın arasında olduğunu duşunmek de mumkun çırılçıplak, bır uyuşturucu krızı ıçınde yatan bır"model"ın,Mandy'nınyaşamadondurulmesı gereklıdır Alıce'ın çıplak vucuduylaaçıian fılm,bu sahnede, hem Mandy'nın son derece guzel vucudu, hem de duvardakı çıpldk kadın tablosuyla, kadın vucudunu estetık bırolçuolarak kullanmaya nıyetlı olduğunu bellı etmeye başlar Yada dığer bır deyışle, Bıll'ın(erkeğın)estetık ıdealı,kadınvucududur Bunoktadan ıtıbaren Bıll'ın ruyasındakı fantazılerın ortaknoktasını da saptayabılırız Tum kadınlar Bıll'ı ıstıyorlar, ama, o, bunları bırtuılu, tabu "çok haklı veelindeolmayan "(''?) nedeııleı den dolay ı elde edemıyor Alıce ın ıtııafıyla açıian yırtığı kapamak ıçın devreye gıren ıkıncı lanlezı(') de bu temayı,o/ellıklevurgulanmıs, olaıakgoıuyorıi7 BıII'ın olum sertıfıkası vermek uzere*" 'Coitus interraptus' Stanley Kubrıck 'Lyes Wıde Shuf'ın edıt edılmesını teknık olarak tamamlayamadan, mukemmelleştıremeden oldu Arkasında sey ırcının bır kesımınde (buyuk çoğunluğunda) bır tur, bır başka kesımınde de bır başka turtatmınsızlıkyaratanbırfılmbıraktı Malıbaşarısi7İığın,seyırcınıntatmınsi7İığınınnedenılılm"teknıkeksıklıklerr değıl ABD'de hcmcn tum cleı>tırmenlerın ovgulerıne karşın, seyırcının % 75'ının fılmı sevmedığınısoylcmesının I ondra'dafılının vızyona gııdığı hdtta benım gıttığım kuçuk sıneınanın hemen hemen yarısının boş olmasının bence ıkı nedenı vardı Bırıncısı seyırcının yal5adığıdu'}kıııklıgı ıleılgılı "Fyes Wide İktidartemaları Nıtekım "yarıda kalmış cinsel girişimler", Bıll'ın luyasının, tekrar eden, ıktıdar kavramıylasıksıkdiyaloğagiren,yerdeğiştiren temalarından, bırı Ruya boyunca, Bıll 'ın tum cınsel gın'jimlerı,karısıylaolanı harıç, hep yarıda kcsılır Ruyasında, Bıll'ın gerçekanlamdaeıotıkbırbıçımdc"tC7ahur" eden tek c ınsel ılışkısındeyse (ıktıdaı ının gerçeklcs.tığı anda) Alıce'ın ılgısı.Bıll'de değıl kendısının, ya da her ıkısının aynadakı goruntusunde dığerhırdeyışlehavaledılınıs. gerçcklerindedir. Alıce'ın ılk ıtıratındanoncebırlıktegıttık