Katalog

CUMIIURİYETDERGİ sonrasına, dolayısıyla barışa yoğunlaşmak gerekmezmi'.'Acaba barışıntemel koşulları var mıdır? Acaba savaşın galibının dayattıği birbarışyaşanılabilirvekalıcıbirbarışolur mu? Yalnızca savaşa karar veren siyasi veaskcri mekanızmaların kurduğu denge ile ayaktaduranbırbarışsüreklikılınabilirmi? Kaynağını zayiat mantığmdan alan bir barış adil sayılabilirmi? Acaba barışı 7orunlu kılan,enazından savaşı inıkansızlaştıran, ıttitakvcyakarşılıklıbağımlılıksistemlerimevcut mudıır? Bütiin bu sorulura cevap bulabilmck, insam.aym zamancla Mostar ve Sarayevo'yaçatışmataşıyan Daytonanlaşmasının yerine geçecek yeni barış anlaşmaları kcşfetmeye götürüyor. "Medeniler" ve "barbarlar" Yaşanan savaşı önlemeçabasını ikinci bir sorunbekliyor: Acaba, bütünsavaşlann önüne geçilmesigerekiyormu? Buna, 1789 tnsanHakları Beyannamesi veYurttaşlık Bildirgcsi vconudesteklcyen 1993 Deklarasyonu'nundayerverilenve"baskıyakarşıdırenme" hakkını kullanmaya çağıran, sonunda Fransı? Dcvrımi, Fransızlar'ın Almanlar'a karşıdirenişi,bağınısızlıksavaşları,gcrilla savaşlangibikimibelirginörneklerınerastladığımız meşru savaşlar da dahil mi? Demek ki, her şeyden önce bir savaşın haklı olupolmadıgınıbelirlcmek.özelliklcde buna kimin karar verdiğınibılmekgerekiyor; savaşı başlatan, sürdüren ve ondan zarar gören tarafları bilmck. Bu görev uluslararası topluluga mı ait olmalı? Kosova'da önlcm adı altındaki uygulamalar, Bosna'da Hırvatlar'a,Sırplar'aveMüslümanlarasağlananların Kosavalılar'a yasaklanması olııyor. Tartışılması gerekcn mcşru şiddetin devletlereözgüolupolmadığı.Sonuçolarakazınlıklarıntanınmalarıiçindevletleşmelerigerckipgerekmediği... Herhangi birsavaşın meşruluğuna kim karar verecek? Cevabın önemini ortaya koymak için 1991 KörfezSavaşı'nıdüşünmek yeterl i. Buna karar veren uluslararası kamuoyunagöre "doğru, temiz bir savaş". Kullanılacakyeniteknolojilerin"yanzarar"ayol açmadanSaddamHüseyin'iortadankaldırmayayeteceğigüvencesıyleBatılıyöncticiler uluslararası hukukçatemelde meşru ilan edilen bu çatışmayı kendi kamuoylarına czicibirçoğunluklaonaylattılar. Sonuçolarak, iktidar Saddam Hüseyin'e, petrol de Kuveyt'e bırakıldı ve yüzbınlerce Kürt göç yollarına düştü. O dönemde, François Mıtterand"Fransa savaşı yaşıyor"demişti. Fakat, kim savaşta olduğunu hissedcbildi? I lk kez, Batı'da savaş ilc ölüm insanlara izlettirildi. ölüm dayanılmaz oldıığu için kamuoyuna taraflararasındagelişenkurbansızbırçatışma sunuldu: Nasıl olsa, Irak yeni bir Vietnam olmazdı. Oysa ki, bu savaşta yüzbine yakın Iraklf nınöldüğübiliniyor. Savaşın meşruluksorunudiğer bir soruya yol açıyor: Harekct imkanının kısıtlı olduğu düşünülürseve'Mnsani müdahale hakkT'nın ancak ilkkurbanlarsayıldıktan sonra devreyegirdiğigözönündetutulursabirmüdahalenin temel ölçütleri nc olmalı? Aeaba, henüz vakit geçmemişken Somali 'de başgösteren açlığa, Ruanda soykırımına, Kongo ormanlarında yaşanan katliamlara müdahale edilmemesinde, dolayısıyla önüne geçilmemesinde ne gibı ölçütlere uy uldu? Bu sorunun ilk yanıtları, 1992 Aralık' ında Somali'debaşlatılanaskeriınsani"Huzur" operasyonu ile 1994 Haziran'ında Runada'ya yapı lan "Turquoise" operasyonu. Asıl önemli olunsa kurbanların say ısı. Ve bu sayıların akşam 20 haberlerinde "görünürlükleri"... 199697 kışında /.aire ormanlarında yaşanan katliam,97 ilkbaharındaKamboç Cezayir, Burundi, Afganistan ve Kosova... Savaş geliyorum diyor mu? Acaba savaşlara bedel ödenmeksizin nasıl müdahale edilebilir? Balkanlar'da yeni bir olası patlamanın önüne geçebilmek için nasıl bir politika izlenmeli? Savaşı önceden görmek maların önüne geçmeyi amaçlayarak konfedoğrular nıtelikte: "Eski Yugoslavya'daki u Arnavut genç kültürlü bir Avruranslardüzenlemekinsani vcpolitikaçıdan savaş Kosova'da başladı, Kosova'da biter". palı; Avrupa'da tıp öğrcnimi görgerçekten doğru ve önemli. Bu çerçevcdc, ı müşbirisi. Kosova'da yaşıyorşimBalkanlar'da yeni bir olası patlamanın genelliklcçatışmalarıönlememisyonuüstdi. Birailesi var. Savaşı hemenyaönüne geçebilmek için nasıl birpolitika izlenenAmerikaBirleşikDevletleri(ABD)ve nıbaşındayaşandığıiçintanıyor. Savaşısalenmeli? Uluslararası platformlarda çatışAvrupa Birliği (AB) Kosova örnevaştan kaçanlardan, savaşı yaşağinde özel durumun getirdiği özyanların tanıklıklarından öğrengün sorunları nedeniyle zorlanamiş, gazetelerden, televizyondan cağabenziyor. izlemiş. Dünyanın herhangi bir yerinde Aktarılanlarm ve izlediklerinin savaş çıkacağı nasıl tahmin edileyarattığı savaşkarşttlığınakarşın, bilir? Kosova'daki gerginlik nereayrımcılığı her gün yaşıyor, polis deyse yedi yıldır sürüyor... Buna tarafından sürekli aşağılanıyor. karşılık, 1991 yılında kendi kadeGeceleri yolda karşılaştığı Sırp rini kendi tayin etmezden önceki gençlerinden korktuğu için heran Bosna'ya bakalım: Turistler, karelinc silah almayı diişünüyor. maevlilikler,futbolmaçları,barışSavaşı asla istemiyor, ancak kençılbirbiçimdebiraradayaşayan ve dini korumak adına şiddetı kabul etkileşenfarklıtopluluklar....Büetmek zorunda. Şu an bile, 1996 lün bunlar hiç de kara geleceğin Şubat'mda kurulan, Kosova Dehabercisideğildi. mokratik Ligi'nin barışçı girişimiyle daha da radikallcşcn ve gide30'lu yıllarda Avusturya gelişrek Kosovalı gençleri daha çok nıiş sanatıyla bir rcfah ülkesiydi. kendisineçeken Kosova Kurtuluş Avrııpalılık ise Fransız ve Alman Ordusu (UCK) saflarına katılmay ı aydmlarının işiydi. fckonomik bılezamanzamanaklındangeçireanlılıkbütünbirkıtayayayılmışmıyordcğil. tı. () yüzden değil mi ki, ülkesi Avusturya'yıbirlaboratuvarmuşGenç Arnavut'un hikâycsi Yucasına gözlcm altına alan Stefan goslavya'da 1995yılınakadaryaZweig yaklaşan savaşı öngöremeşanan savaşın hemen öncesine ait. di. Söz konusu hikâyc aslında keııdisini ihbareden bir savaşın dascyir Açık ki, çatışmaları öngörmek, defteri sayılabilir. Kosova Arnasavaşa gcbe koşulları sezmek o kavulları'nın sabrı tükeniyor. Sırp darkolay değil. Nihayctinde savaş, yctkilitcrininödün vcrıııezliği, pobaşladığı andan itibaren savaş. lis rejiminisürdünncısrarı.Bosna "Savaş öncesi"kavramı ancak sasavaşından önccki durumu ve her vaş sırasında vc ondan sonra kullaiki tarattan gelcn provokasyonların nılıyor. Benzcrbiçimde,savaşı önçoğalması gibi faktörler şu sözü Polisten kcndisini korumaya çalışan bir Arnavut gösterici. cedcn görmek için,onun öncesi ve i