Katalog

\l \RI SV» I SİNEMA DOSYASI 15 PAZARIN PENCERESİNDEN Hoşgörü, ama nasıl? SHÇUk FRFZ Swıft ın Gulıver ın Seyahatlerı nde rucelenn yaşadıkları ıkı ulke anlatılır % Bunlardan bırının bakanlarından Reldresal, Gullıver e dığerı yanı Blefusku Krallığı ıle sorunları olduğunu anlatır Ulkemız tehdıt altında bulunuyor Blefusku Kralı nın ulkemızı ele geçırmek ıstemesınden korkuyoruz Bu ıkı guçlu ımparatorluk tam otuzaltı ay sureyle ınatla savaştılar Bu savaşın nedenını mutlaka bılmelısın Bızler yumurtayı yemeden once dıp yanı genış tarafından kırıyorduk Bu kurala herkes uyuyordu Ancak şımdıkı ımparatorun dedesı çocukken yıyecegı bır yumurtayı bu şekılde kırarken elını kesmış Bunun uzerıne ımparatorun babası butun ulke halkına yumurtaları sıvrı uçlarından kırmalannı buyurmuş Buyruga uymayanlar ıçın agır cezalar ongorulmuş Halk bu yasaya oyle kızmış kı ıılkede tam altı kez ayaklanmalar olmuş ımparatorlardan bırı tahttan ındırılmış otekı de hayatını yıtırmış Butun bu ayaklanmaları Blpfusku nun hukumdarları desteklıyorlarmış Ayaklanmalar bastırılınca suçlular hep Blefusku ya kaçıp oraya sıgınıyotlaımış Onbıı bın kışının yumurtayı sıvrı tarafından kırmaktansa olmeye razı oldukları tahmın edılıyor Bu konudakı tartışmalarld ılgılı cılt cılt kıtap yazılmıştır Yumurtayı genı^ ucundan kırma taraftarlarının kıtapları yasaklanmış ve ış yasaları aracılıgıyla bunlar ışlevsız bırakılmıştır Bu karışıklıklar sırasında Blefusku Imparatorları, elçılerı aracılıgıyla bızı Buyuk Peygamberımız Lustrog un kutsal kıtabımız olan Bundekral adlı eserının fllıdorduncu bolumunde soyledıklerıyle çelışıp dınde boluculuk yapmakla ıtham etmışlerdır Ancak bu ıddıanın, yazılmışları zorlama olduğu duşunulebılır Çunku, kutsal kıtapta sadece şöyle denmektedır Tum dınıbutunler yumurtalarını uygun uçlarından kıracaklardır Bendenıze gore bu satırlar şoyle yorumlanmalıdır Uygun uç herkesın kışısel yorumuna ya da başyargıcın kararına göre saptanmalıdır Blefusku Imparatoru, yumurtayı kalın uçtan kırma taraftarlarını bağrına basıyor, sarayda onlara yer verıyor burdakı partılennı de desteklıyordu Sonunda ıkı ulke arasında savaş patladı Bu savaşta kırk buyuk gemımızı daha çok sayıda ufak teknemızı kaybettık en mukemmel denızcılerımızle askerlerımızden otuz bınını yıtırdık Duşmanın kaybının da bızımkınden fazla olduğunu tahmın edıyoruz " John Svvıft'ın bu satırları yazarken, kendı yaşamı sırasında ızledığı dın savaşlarını duşunduğu kabul edılıyor 1688'de Ikıncı James ın tahttan uzaklaşışını ızleyen Katolık ayaklanması sırasında Swıft de çok sayıda goçmenle beraber Irlanda'dan kaçmış, selametı Ingıltere'ye sığınmakta bulmuştu Yazdıkları tuhaf mıdır? Galıba değıM Insanlar yumurtayı sıvrı tarafından kıranlar" ve kunt tarafından kıranlar olarak ıkıye ayrılır ve bu ayırımı makul gostermek ıçın kutsal kıtabın şurası ya da burasının yorumuna sığınılır m ı 9 Bu şekılde ayrı kamplara bolunenler bırbırlerınden nefret eder bu npfret gıderek bırbırlerını oldurmeye savaşmaya kadar varır mı"? Bu soruların cevabı da evet tır1 Bugun bıle bız sığır etı yıyıp ayran ve şıra ıçıp domuz etı yıyen ve ^arap ıçenlerı kınamıyor muyuz? Sığır yemeyen Hındular tumumuzu ayıplamıyorlar mı?Muslumanlar ve Musevıler erkek çocuklarının pıpılerının ucunu kestırıp sunnetsız Hırıstıyanları tuhafsamıyorlar m ı 9 $ Prof Steven Pınker ın 1997 deyayımlanmış olan Akıl Nasıl Çalışır?" başlıklı kıtabında (W W Norton and co N York)' Kuçuk yaşlarda edınılen yeme ıçme zevklprı ve besılerle ılgılı nefretler daha ılerı yaşlarda da etkılerını surduruyor ve gruptan ayrılmak karşı tarafa katılmak nıyetınde olanları dın değıştırmeye yatkınları frenleyecek koşullandırılmalara neden olmaktadır" denmektedır Swıft ın hakkı var Insanldr dyrışmak ıçın bınbır bahane ve gerekçe arayıp bulur ve sonra bu gerekçelerle bırbırlerınden nefret eder bırbırlerını boğazlarlar Hıtler Almanyası nda bıhme endustrıye ekonomıye muzıge edebıyata, sanatın tum dallarına dunya çapında katkılarıyla Alman toplumunun şekıllenmesıne yeryuzundekı saygın duzeyıne ulaşmasına yol açmış olan Alman Yahudılerı ne dınlerı farklı dıye uygulanan soykırıma şahıt olanlar hala hayatta' Avrupa, Ikıncı Dunya Harbınden sonra, bu utanç verıcı rezaletın bır daha tekrarlanmaması ıçın seferber olduğu halde Yugoslav Federasyonu dağılınca ortjya çıkan devletlerın halkları bırbırlerını boğazlamaya başta Sırplar Hıtler Almanyası ndan Nazılerın yaptıklarını eksıksı? tekrar etmeye başlamadılar mı'' Eskı Yugoslavya da aynı etnık kokenden gelen ve aynı dılı kullanan yıllardıı aynı topraklaıda beraber ce yaşamış damat ya da kız alıp vermış aynı futbol takımında oynamış aynı okula devam etmış olanlar sadece bırı Ortodoks bırı Katolık Hırıstıyan bırı de Musluman olduğu ıçın bırbırıne karşı olmadık ezıyetı uygulamadılar, bırbırlerını kesmedıler mı? Demek kı hoşgoru yoksunluğunun bır kuralı daha var Insanlar sadece ayrışmak ıçın bahaneler uydurup sonuçta bırbırlerınden nefret etmıyorlar aynı zamanda, boylece ayrıştıktan sonra, zamanla uygarhğın yaygınlaşmasıyla geleceğı sanılan değışık dınden olana değışık etnık kokten gelene karşı hoşgöru oyle beklendığı gıbı gelıp tum ınsanların kardeşlığıne yolaçmıyor, "medcezır", denızdekı 'gel gıt gıbı zaman zaman belırıp, en kuçuk bır fırsatta uzaklaşıp yokoluyor Bırieşmış Mılletler Genel Assamblesı 1995 1 "Hoşgoru Yılı" ılan etmış ve bu konu her bolgede, her alanda enıne boyuna ırdelenmıştı Bu kadar demece, patırtıya, bu kadar gurultuye rağmen bugun Almanya'da Yenı Nazıler ordakı Turkler ın evlerını kundaklamıyor, bu evlerde oturanları öldurmuyorlar mO Hındıstan'da ve Kuzey Irlanda'da sadece dınlerı farklı kardeşler bırbırlerını boğzalamıyor mu? "Hoşgoru" bugun de ınsanlığın en onemlı sorunudur Bunca dıne egıtıme rağmen halâ kelebekler gıbı kısa omurlu ve dırençsız eter gıbı uçucu Her an kaybolabılır, her an yerını ınsanlığın yuzyıllarca unutamayacağı ayıpların sergıleneceğı olaylara bırakabılır Butun bu gerçeklere ragmen ydşamımız suresınce gerçekleştırebıleceğımız en saygın eylem, hoşgoruyu egemen kılmak ıçın ne yapılabıleceğı konusunda duşunmektır Bu ulkede, boyle davrandığınızda, hoşgorusuzluğun en gorkemlı kaynağının, kendısı gıbı duşunmeyene gıyınmeyene dını kendı gıbı yorumlamayana hayat hakkı tanımayan koktendın olduqunu kavramaz koktendıncılerın bu ımaçhrına ulaşmak ıçın demokrasının yasaların tum gedıklerınden yararlanmaya çahştıkhrını ınlamazsanız çabalarınız boşunadıı1 Sadece Turkıye de degıl yeryuzunun her bucağında hoşgoru yobazhkla savaşılarak egemen kılınır ve bu sovaş asla sona ermez yaşamınız boyu sureı ^ Mı OzRtfnturk 'ıın "Sıt da iaııaı " fllmindcn.. IK k.ıklı / a m a n / a m a n p o p u k ı baijdiılaı ddc uiılct, ı,ok 1yı lakamlaıa da ııla>ttlaı ">() lauia ısi! Inıkıımct polıtıkasının da sonııuıolaıak ıiKtıkn hiı, hıı ! uık tılmıoynay.ı (aksalonbulanıa/halogcklı Daha bonrala 1 ıtadclaızınıküiuınava VL k(.*}lclmıyı<,dlı 1 •jtiııbıı smunaMoktasııidgdıııdı lamosııada hukıımct doğı u durııst bıı is y.iptı vc I uıo ımagcs aım/aattı Hudcstcgıngclı^mcsıylc Amct ıkan smcmasınddiı bıkkınlık aynı doıiLmcıaslİjdı Soııra... Scyırusıy k gu/tl dıvalog kuran t ılmlcı olııstu daıısa, oııuıı kcndısındo bıııklııdıjzı kulluıdcn hav.ıtl.ın bır tılnı v ıpaı O l ı l m d c k c n d ı ıvgunluğunııoıtavdkovaı Si7bakatsıni7\e cgcı lıavası vaısa bu Rııs I ılıııı dcısınız Bu v o n c t m c n m b a v ı n s ı d ı r [)ıldcn değıl ama ıılusdl sınem.ı koktısundan bahsodcbılıı 1/ BukokuııuıiKcrckliliğinciıiHiuyuı nıusu n ıı/V Buknnııdakcsıııhıı kararımyok Bcnyonctmcnlcıın o/guıluğu vc o/gunlugundcn yanayım Bır yonctmcn bu konuda nc kadaı samımı ısc kcndısını lahatsı/ cdcn va da kcndısının dunyası olaıı bıı •»cyden so7 ctmck ıstıvorsa.oda f ılımdcortayaçıkmi'jsa, bcnıoılgılcndııtı Insanımıveestetıkbırle/ zct vcrıyoı mu.bcnı ılgılcndııcnbudııı ^ Sinoniiulili nii.\onetmendilimi? Yonctmcndılı Yonetmcnlıangıtoplum Muhinur Er^ıııı 'ıın "Ayvukii" tilmiıııleiL. rıdc vırmıyc yakın tılnı \.ıı vcbıınlaı sıncmayabılc(,ıkamadı (, ıkanl.ıı kcnaıdako>e dc.bıı ıkısıncmadavıktılaı Buyıı/dcnsınemamı/dri,scktoranlamında scyııu aıtısındanso/cdcıncyı/ Mcvcutdııı uımıııasıldej>cıleııdiıi\orsuııu/? Sevııuyı sıncmava vonkııdıı mıA kol ly bıı •jcyciıı Bu 11 ıt(.okıskıdıı s.ıblonlaıı vı kcsınkıııallaıı vaıdıı Bu konuda bıntaiK kı lapya/ılınıstıı Bı/ ııısanlaııııl urk I ılmlcrıııcgı(mı.sıııc t,ok sc\ ınıvoı 11/ (, unkıı vıllardırsıncmascyırci(,cknııvoıdu\cbunabağlı olarak tılmtckılmıyordu Bcnı bukısmı ılgılcndırıyoı Sponsoılaı, yapımcılar ve tlı*> kaynakaıtıyor Yabı/cdc <,ıkaısadıi'jiıiKc sıylcbıı harckctlılıkbaı>ladı Birilerlemedenso/edilebilirmi? BCIKC, sınemammn oncmlı sanatsal do gcılcı t.ısivanuıunlcrvcımcsıylcgcn,ckbıı ılcıkuiL(lcnso/L(kbılc(.Ljj;ı/ Scyıaınındt / ımanl.ıbLgı.nılcrıgcli'jctcktıı Ivı hırlılnıc kımsegıtnuvdıyedobır^ey vok (ıor(,ek h.ı ıckctlılık i(,ındchcrturfılmcycrolacaklıı rnoncmlısı vapılan tılnısjyısıtıınaıtması dıı 4