Katalog

12 ş» yorlar. Moskova'nın ünlü Arbat Sokağı, SovyetlerBirliği'ndennelerkaldığınıalgılayabilmek bakımından güzel birörnek oluşturuyor. Rusgençleri,busokakboyuncayaptıkları gösterilerle ileri bir kültürc sahip olduklarını kanıtlıyorlar. Ressamlar sokakta cserlerini scrgiliyorlar. (îczdiğim bütün cski Sovyet ülkelerinde benzerbirmanzaraylakarşılaştım.Komünizm,enbüyükyatırımıkültüre,yaniinsana yapmıştı. Yeni Moskova'nın Arbat Sokağı'nda ise ressamlar, müzisyenler, McDonaldsdükkânlarıylabirbirinekarışmıştı. Karışım yeni döncmin simgesi gibiydi. Eski Sovyet ülkelerinde ve Rusya'da bürokrasi dc bütün haşmetiyle yaşıyordu. Büı okrasiyle eskiden olduğu gibi önce hava.ılanlarındakarşılaşıyorsunuz. Dakikalarca v üzünüze merakla bakan, sizi baştan aşağı gözdengeçircn,kuşkuylacvraklarınızıkarıştıran görevlilcrc rastlayınca Sovyetlerin bürok ratik günlerini hatırlıyorsunuz. Arbat Sokağı'nıdolaşırken aliijvcnijyapmakistedik. Rusmatruşkabebeklerinden almak istiyorduk. Cebinizde dolar vardı. Akşamüzeriydi. Dolarlaalıs.veris,etmeisteğimiztezgâhtarlartarafındangeriçevrildi. Dolar bozdurmak amacıy la sokakta döviz bürosu aradık ve zorlukla bir tane bulduk. Ancak saatakşamın beşi olduğu için büro kapatılmıştı. Oradabekleyen memurdanrieaettiğimizhaldeisteğimizigcriçev ırdi. Elimizde dolarlarla sokağın ortasında kalakaldık. Gecc yarısına kadar hiçbir >eyalmaolanağımızkalmamış,tı.Ne kadar ııcacttiysekde,satıcılardolarlanalmadılar. Bürokrasi bütün ihtişamıylayaşıyordu. C'UMHURİYKTDERGİ LENİN MOZOLESİ VE RUS GENÇLİĞİ Rus gençliği de tıpkı büyükleri gibi gelecek endişesiyle yaşıyor. Bu gelecek endişesi, onları bir yandan vurdumduymazlığa bir yandan çaresizliğe ve aşırı tepkilere itiyor. Ellerinde votka ve bira şişeleri sokaklarda sarhoş sarhoş dolaşıyorlar. Kızlar ve oğlanlar, cinselliğin tabularını yıkmışlar, özgürce birlikte yaşıyorlar. Karmaşık bir ruh hali içindeler. Rus gençlerini anlamaya çalışırken yolum Lenin'in mozolesıne düştü. Kremlin Sarayı'nın önünde milyonlarca Rus'un 1 Mayıs törenlerinde gösteri yaptığı Kızıl Meydan'da kuyruğa girdik. Lenin'in mumyalanmış cesedıni göreceğiz. Komünizmin bu büyük öncüsüne ılgı hâlâ büyük. Kuyruk uzayıp gidiyor. Sonunda kapıya geldik. Bir Rus askeri eliyle işaret ederek susmamızı istedi. Kapıdan içeri girince loş bir merdivenle karşılaştık. Görmekte güçlük çekecek kadar karanlık merdivenlerden beş altı basamak inince yeniden bir asker karaltısı gördük. Bu kez susmamızı emreder gıbiydi. Ürkütücü bir manzara oluşmuştu. Konuşmak ne mümkün. Sağa dönüp birkaç basamak daha inince ışıkların aydınlattığı Lenin'in mumyalanmış cesediyle karşılaştık. Lenin'i o halde görmek içımde garıp duygular uyandırdı. Üzerinde ne çok tartışmalar yapmıştık. Kitaplannı ne çok okumuştuk. Neredeyse tüm davranışlarını ezbere bilecek kadar onu yakından tanıyorduk. Şimdi karşımdaydı. Kısa boyu, keçi sakalıyla karşımda yatıyordu. O artık yaşamıyordu. Yeltsin onun cesedinden kurtulmak istiyordu. Değişik duygular içinde loş merdivenlerden dışarı çıktım. Başka askerlerle yüzyüze geldim. Gideceğimiz yönü gösteriyorlardı. Stalin'in mezarının önünden geçtim. Çiçekler bırakmışlardı. Bir dönemin belki de son izlerini görmüştük. Bundan sonra ne olacaktı? Kimse bilmiyordu. Rus gençleri de bilmiyordu. öpüşüyorlardı, sarhoş oluyorlardı ve geleceği düşünüyorlardı. Rusya, geleceğini arıyordu. Birkaç sene öncesine göre biraz toparlanmış gibıydi. Petersburg'un sokaklarında Rusya'yı, sosyalizmi düşünürken, Dostoyevski'lerl, Puşkinler'lerı, Mayakovsky'leri anımsadım. Rusya büyük insanların büyük ülkesiydi. ^ Rusya, gcçmişle yeniden hesaplaşıyor. Mafya, aşk ve Rusya... Kazakıstan'ınbaskcntiAlmatı'dagazeteye günlük yazımı fakslayabilmek amacıyla,birTürkişadamınınbürosunagitmiştik. Büronun içerisinde resmi giyimli bir polisbekliyordu. Akşamvaktiydi,polisin kapalı bir işyerinde oturması dikkatimi çekti. Bürosuna gittiğimiz işadamı, bu garip manzarayı şöyleaçıkladı: "Her sokağın bir mafyası var. Bu sokağın mafyası Ahıska Türklerinden bir grup. Aydadörtyüz dolar veriyonım. Yetmiyor, bu polis de resmi görevi bittikten sonra burada kalıyor ve sabaha kadar bu yeri koruyor. Yoksa ticaret yapmamız olanaksız. Yine dc hırsızlıklara engel olamıyoruz." Türk işadamının anlattığı bu öykü, dağılan Sovyetlerin her yanında geçerli. Sosyalizminyıkılmasiyla birlikte Sovyetik ülkelerin yeni düzeninin cn önemli unsuru mafya olmuş. Kıy ı köşe mafyaya kesmiş. Mafyanın cl atmadığı, haraç almadığı alan kalmamış. Uranyum kaçakçılığından sokak haracına kadar her yerde artık mafya egemenliği sürüyor. Rusya'nınbiryüzübu. Rusya'nın bir başka yüzü isc kadınları. Slav kökenli Rus kadınları güzellikleriylc ünlü. Sovyetlerin dağılnıasıyla birlikte parasız pulsuz ve çaresiz kalan Rus kadınlannın bir kısmı fuhuş sektörünün parcası haline gelmişler. Moskova'nın otclleri vemerkezi sokakları para ile aşk yapmak isteyen kadınlarladolu. Alkollüiçkilcr Rusya'yı etkisialtına almış. Özellikleerkeklcrarasındaalkoliklerin çoğaldığı söyleniyor. Rus kadınlann çaresiz şekildesokaklaradüşmesininbirnedenide iddiaya görc sarhoş ve işsiz güçsüz Rus crkeklcri. Sovyetlerin dağılmasıve kuruludüzenin bozulması erkekleri inisiyatifsiz bir konuma getirmiş. Kadınlar, aci/duruma düşenveterkettiklerierkeklerinyerinialarak, bavul ticarcti, seks ve daha bir çok yolla ayakta kalmay a eal ıs, lyorlar. Buncayıkımınardındanbakıldığındabile Rus gençliği her şeye rağmen... Yeltsin, KızılMeydan'dakiLenin muzolvsırtı kulttırmuk tstiyor. Rusya'da yinc de umut vcrici izlere rastlıyorsunuz. ly i eğitim görmüş, kendisini iy i yetiştirmiij, kişilikli insanlann ülkesi Rusya. ükuma oranı, kültüre olan ilgileri, Rusya'nın hâlâ büyük bir entelektüel potansiyele sahip olduğunu gösteriyor. Kadınlar, kişiliklivekendilerinegüvenlihalleriyleerkeklcrden daha öne çıkıyorlar. Rusya, sosyalizminDünya'dailkdenendiği ülke. Biryüzyıl boyunca bu ülkenin önderlik ettiği sosyalist ülkeler, kapitalizme karşı önemli bir seçenek oluşturdular. Sosyalizminçocuklukçağı yenilgiylesona erdi. Geridc önemli dersler kaldı. tnsanlık, Ruslann yaşadığı bu önemli deneyi daha cok irdeleyecek. Eşitlik ve özgürlük arayışı sürdükçe Rusya'da yaşanan bu zengin tecrübe tekrar tekrar gündeme gelecek.^ BEYAZ GECELER Dostoyevski "Beyaz Geceler" de Petersburg'u şöyle anlatır: "Petersburg'un doğasında tanımlanamaz, dokunaklı bır şeyler vardır. Baharın gelişiyle birlikte doğa bütün gücünü ve tanrının verdiği ihtişamı ortaya koyar, gelişip güzelleşir, glyinir, gösterişlı çiçeklerle süslenır... Bana her nasılsa, bazen acıma, bazen tutkulu bir sevgiyle baktığımız, bazen de hiç farkına bile varmadığımız veremli bir kızı hatırlatır. Bu kız bir an için bir mucizeyle güzelleşiverir, sizi şaşkınlıktan dondump sarhoş eder. Bu üzgün ve dalgın gözleri birden tutuşturuveren hangi ateştir diye merak edersiniz."(...) "Ancak gençken yaşayabileceğimiz harika gecelerden biriydi, sevgili okuyucu. Gökyüzü o kadar aydınlık ve yıldızlıydı ki, bir kez baktığınız zaman aklınıza gelen soru, böylesine görkemli bir gökyüzü altında her türlü huysuz ve güvenılmez adam yaşıyor olabilir mi?" olurdu.^ Nâzım 'tn mezarına her gün viçek konuyor. Nevski Rulvarı 'nı kesen sokuktuki kili.se.