Katalog

M. Helimoğlu Yavuz, masallann etik, sosyolojik, ekonomik iletilerini yansıtıyor... Halkların düş ırmakları umutsuz anında bile bir yardım eli uzanabilir. • Birşeyinaslınıaramadankararvermcmeli, iftiraolasılığıhiçbirzamangözaniıedilrnemelidır. Yavuz'a göre, topl umun yaşama bakış açısını yansıtan iletilerdeyeralan "lyüerin iyilik, kötülerin kötulük bulması" beklentisindczamanzaman kötülerin eezalandınlmadığı, bırözeleştiri yaparak kendi kendilcrine dogru yolu buldukları da görü 1 ür k \, bu da o topl umun cezadan çok hoşgörüden yana olduğunu gösteren önemli bir nokta. BAHAR TANRISEVER dalet, sabı r vc umudun kazanç getireceğını anlatan masallarla büyüdük. Yıkıcıolaylaravehaksızlıklarakarşı, mutlaka güçlü olmayı ve ne olursaolsun ayakta kalmayı öğütleyen masallar "kötülük cezasız kalmaz" mesajını verdiler. Pekı ya gerçek yaşam masallardakine benzemiyorsa! Ya biz yıllarca "Polyannacılık" oynayarak, "devleri yenecek ve bizi kurtaracak beyaz atlı prensimiz"ibuncayılboşabeklemışsek... Muhsıne Helimoğlu Yavuz, "Masallar ve Eğitimsel lşlevlen"adlı kitabında, Anadolu'dan derlenen masallann etik, sosyolojik, psikolojik ve ekonomik iletileri üzerinde duruyor. Dururken de ışte bu sorularımızın yanıtlannı aralıyor."Beyaz atlı prens"e de açıklık getiren Yavuz, ilkokuldan başlayarak öğrencilerin korkulu rüyası olan sınavları, masallardaki mutlu sona ulaşmak için öldürülecek dcvlere benzetirken," Ne ya/ık ki, gerçek yaşamda masallardaki mutlu sona her zaman ulaşılamamakta ve böylecepekçokgüzellik,cadılannbüyücülerin, yeteneksiz padişah ve vczirlerin elinde yok olup gitmektedir" diyor. Yavuz, insanların kendi yaşam gerçeklerini, çözümönerilerini,bcklentilerini masal olaylanna ve masal kahramanlarına yükleyerek anlattığını vurguluyor. Yüzyıllarboyu,buyollagelecek kuşakları uyarmaya, eğitmeye ve yaşamın zorluklanna karşı donanımlı kılmayaçalıştığını anlatıyor. Yavuz'un yapıtında Anadolu'nun her bölgesinden derlenmış ve i lk kez sözden yazıya geçirilmiş 90 masal inceleniyor. Masallann etik, sosyolo^ f ^ jik, psikolojik, ekonomik "* iletileri belirlenerekhazırlanan toplam 517 iletilık bir "mesajindex"indeyeraldığı yapıtta, masallann haritası çiziliyor. Yavuz'un belırlcmesine göre, masallarımızda en çok vcrilen ileti "lnsana ,en yakının bileolsagüvenme". Yapıtta belirlenendığcr önemli iletilerdeşöyle sıralanıyor: # tyiler iyilik bulur, kötüler kötülük, haklı olan bir gün mutlaka hakkını alır. 0 Insan herkese karşı çok dikkatli olmalı, en yakınınabilegüvenmemelidir. Bazcnen büyük kötülüğüonlardangörebilir.çünküonlara karşı savunmasi7dır. 0 Mutluluğa giden yol, uzun ve çetindir, her ödül ün bir bedeli vardır. 0 Umutsuzluğakapıhnmamalıdır, yaşam yalnızmutsuzluklarladoludeğildir, insanacn A kesinbirdillcsavunuluyor. Yavuz'un saptamasına görc, korkulann da dışarı vurulduğu masallar, bir çcşit özsavunma mckaııi/.nıası oluşturuyor. Örneğin, Güneydoğu'da yakın zamanlardaki sağlıksız su sorunu nedeniyle küçük kurtlan y utmak ve bunlann kannda büyüyerek yılana dönüşmesi korkusu, ı özelliklegençkızlardabirkarabasanhalinialıyor. Karınlarındabüyüyeceklerinı varsaydıklanbuyılanlar nedeniyle hamilesanılacaklan korkusu altındaezılcn kızlar, masallarla çevrelennı uyanp, "Bakın öy le durup dururken karnım şişcrse hemen, namussuz kız dıye beni cczalanMasallar ve hayat... dırmayın" diyorlar. Araştırmasında, yer, zaman vekahraman beMasallarda,cinseltacizeuğrayankadınlann lirsızlikleri ilc önc çıkan masallann Oçte ikîsine gcnelliklc büyük uğraşlar vererek namuslannı yakın bölümünün gerçckçi masallar sınıfinagir kurtardıklannaişarcteden Yavuz, "Masallann' diğini; gerçekçi masallann büyuk birbölumübu mutlu sonlan acaba gerçek sonlar mıdır, yoknün dc sıradan ve yoksul ınsan masal lanndan sa toplumsal vicdanı ıncıtmemek ıçın yaratılol uştuğunu bel irten Yavuz, bunu toplumun ya mış, olması istenilen, özlenilen masalsı sonlar( pısınabağlıyor.Neyseki masallardaçogunlukmıdır? Gerçck yaşamdaki, kötü amaçlanna ulala iyilik, dürüstlük, adalet ve çalışkanhk gibi er şan ilkel erkcklere, masallar geçit vermiyor. " demler üstun gclmckte ve yine çoğunlukla madiyerek görüşünü dile getiriyor. sallar mutlu sonla bitip, iyiler hak etBizim masallarımız feodal, atacrkil bir toptikleri yere ulaşırken, kötüler de celumda biçimlendiği için kadın kahramanlara 7alannı çekiyorlar. Yapıtta, pck rastlanmıyor. Masallar güçlü kadınlan insanlann bcklentisine uykonu alsalar da, eninde sonunda bir uyarını gun, psikolojik dünyabulup, kadının padişahlık yetkilcrini kocasısını rahatlatacak şenadevredip "hanım hanımcık" evininkakilde sonuçlandığı dını olmasıyla sonuçlanıyor. "Çünkü mabelirtilen masallann sal da olsa" diyor Yavuz "Kocası dunirken, tümünün tonkadını başarılı bir padişah yapmak, felumsalbirgerodal ataerkil bir toplumun değeryargılaçekliktenkaynnatersdüşebilir." Yapıtta buolay, manaklandığı saldaerkcküstünlüğünedayananköklü m bırgclcncğinyıkılmanıası gerektiğinc,ancak kadının güçlü olabileceğinin de, erkeklere anımsatılması gcrektiğine bağlanıyor. Yavuz, yapıtını bir özeleştiri ve siyasetçilere, eğitimcilere, aydınlara bir uyan ile bitiriyor: "Bir toplumun masal ında, o toplumun yaşam serüvenı gizlidir. Ne yazık ki bizim masallanmızdayeralan çocuklann çoğunluğu mutsuzdur. öyleyse, bu masallann aynası olduğu toplumun çocuklannın büyük çoğunluğu da mutsuzdur. önümüzde çok önemli ve mutlaka çözüm bckleyen, çözülmesi toplumumuzun geleceğı için hayati önem taşıyan bir sorun duruyor demektir. Bumutsuzluk ibresini mutluluğa çevirmckdesanınm bu ülkenin yetişmiş ekonomistlerinin, eğitimcilerinin, psikologlannın, yazarlannın, halkbilimDesenler cilerinin,aydınlannınkısaca "DÜNYA MASALLARINDAN SFÇMELER" hepimizin ışidır Bunun KİTABINDAN için çaba harcamak binncilgörcvidir."^