Katalog

CUMHURİYLTDERGt dizi görev de üstlendi. Graca Machel şimdi UNICEF'in iyiniyet elçiliğini, Mozambik Ulusal Çocuk Örgütü üyeliğini ve ülkenin ulusal UNESCO Komisyon Başkanlığı'nı birarada yürütüyor. Vekendisineyöneltilen bütün sıfatlara rağmen y alnızca Bayan Machel adıyla anılmayı yeğliyor. Hangi adla anılırsaanılsın, Machel, tatlı dilli olduğu denli çetin bir ccviz de aynı zamanda. Çocuk hakları ve kadınlara yetki verilmesi konularındaki çalışmalarıyla herkesin saygısını kazanmış bir isim. Bırleşmıs. Millctlcr'in Silahlı Çatıjmanın Çocuklar Üzcrındeki Etkısi konulu bir konferansına başkanlık cdcn Machel, Mozambik'inbaşkenti Maputo'da NewsweekDcrgisi'ninsorularınıyanıtlıyor Mozambik'in silahlı savaşımına bizzat katıldığınız j»ibi, Portcki/lilere karşı bir bağınısızlık eylemi başlatan gizli örgiit Frelimo'nundaüyesiydiniz. Busavaşıma kadınların da kalılması Mozambik kadınının günümüzdeki konumunu nasıl etkiledi? 1968 ya da 69'da Frelimo kadınlann askeri eğitimden geçerek eyleme katılmaları yönünde tarihsel bir karar aldı. Kadınların sılahlanması bu ülkenin kültürüne aykırı bir durumdu. Frelimo'nunbenimsediği ilkeise herkesin kendi özgürlüğiinü kendisinin elde etmesiydi; hickimse bir başkası tarafından özgürkılınamazdı. 1975yılındaülkebağımsızlığına kavuştuğunda geriye dönülmesi ve, kadınların ikincil bir rolüstlenmcleridüşül nülemezdi. Bugün ülkenin siyasal arenasında etkin olanlann yüzdc 26'sını kadınlar oluşturuyor. Sivil toplum örgütlerinin büyük birbölümüne kadınlar öncülükediyor. Ülkenin üst katmanlannda o sancılı günlerden gelen kadınlara belirgin bir biçimde rastlanıyor. , Yaötekikatmanlarda? ! Eğitim, resmi kurumlar ve halk arasinda kadınlar, öteki Afhka ülkelcrinde de olduğu gibi,yoğunbirgüçoluşturmaklabirlikte,bu güç gözler önüne serilmiij değil. Yiyecek, geçim ve yaşamın sürdürülmesi konulannda kadınlar toplumun can damarını oluşturuyorlar. Gelgelelim, ülkede atacrkil bir kültür egemen. Kadın,bilmemkiminkızı,bilmemkiminkansı.bilmemkiminannesi olarak görülüyor. Onun kendı kişısel kimliği asla gündcme getirilmiyor. Ne yazık ki siyasal yapılardaki hızlı gclişme aile içinde aynı hızla gcrçekleşemedi. Silahlı Çatiijinaııın Çocuklar Üzerindeki Etkisi adlı B\l raporunuza Afrika 'dan ve öteki ülkelerden ne tür tepkiler bekliyorsunuz? Afrika'da.BMtcmsilcilerinin kendi yörescl tepkilerini oluşturmalarını umuyorum. Küresel olarak da, genel sckreterin çocuklar içinözelbirtemsilcıatamasını ümitediyorum. Rapora uyulnıası konıısunda BM ve üye ülkelere baskı yapılması çok önemli. Gelgelelim, bu süreç çok yavaş yol alıyor ve bu konuda son derece kaygılıyım. Raporla tüm BM temsılcilcrini çocuklar konusunu ele almak üzere biraraya gctırdik. Onlara kalsa,çocuklarkendiilgialanlarıdışındabir sorundu. Yani,UNICEFgibi,ö/ellikleçocuklara adanmış örgütler dışında kalan örgütlerin BM'deçocuk konusunu gündemegetirmediklerini mi söylüyorsunuz? Bu nasıl olur? BMtemsılcileriistatıstiklerleilgilenirler. Onlar için insanlar yalnızca birer sayıdan ibarettir. Sizlere makroekonomik istatıstiklerini gösterirler ve sizin dc bundan etkilenmenizi beklerler. Öyle sığınmacı kampları gördük ki,orada çocuklar ve kadınların çoğunlukta olduğunu bıldikleri halde ne çocuk ne de kadın hastalıkları konusunda uzman Devrimin dul kadını Graca Machel. Bir özgürlük savaşçısı. Portekiz'li sömürgecilere karşı verdikleri direniş kocası Samora'nın hâlâ nedeni bilinmeyen bir uçak kazasında ölümüyle sonlandı. Ama hep devrimin dul kadını olarak kaldı Machel. Şimdilerde Mandela'ya aşık. Yine de evlenmeyecek. Çünkü... • 1. Sayfanın devamı " katıldığı görkemli bir gcçit resminden farksızdı. Oüğün faslı sona erince her ikisi de yeniden kol lan sı vayıp devrim yolunda çalışmaya koyuldu. Graca beş, yıl içinde ülkenin okuryazarsayısını yüzde 21 oranındaarttırdı. Samora ise halkına, bir süre sonra patlak verecek iç savaşla sindirilecek olan, sosyalizm ruhunu aşılamaya çalışıyordu. Irk ayrımının hâlâ kendisinı hissettirdiği Güney Afrika, o zamanlar siyahlann öndcrliğinde kurulacak bağımsız ülkelerden çekiniyordu. Samora'yı taşıyan uçak Transvaal'in doğusundaki tepelere çaki Idığında tüm gözlerPretoria'yaçevrildi. Basın onu zeki bir biçimde yansıtıyor ve ondan,acılarıbirulusunparamparçaolmuş umutlarınısimgeleyenMozambik'inJackie Onassis'i olarak sözediyordu. Ancak Machel onu y itirmiş olsa bile, hâlâ devrim öncüsünün eşiydi. İkisi öz, ikisi savaşta anababasını yitirmiş dört çocuğuna bakmak zorundaydı.Bunakarşın.^gitimbakanhğınıbirüç yildahasürdürdü. \^O tarihten sonra, uluslararası düzeydebir Samora Machel