Katalog

CUMHURİYKTDERC de çok özel bir yer kapladığını bir kez dar vurgulamak durumunday ız. Kapitalizm adi1 taşıyan modern sosyoekonomik yapı, öy anlaşılıyor ki vapura binerek, trenc bincn banka olarak, scnet olarak önce Selanik ulaştı.Buradan.Selaniklilerin vcOsmanlıyı netiminindckatkilarıylabirsıçramayaptp Doğu Akdeniz'in, Karadcniz'in ve Ortad' ğu'unuçsuzbucaksızalanlarınanüfuzctm yebaşladı. Modern Selanik ve Osmanlı Bugün Avrupa'nın kültür başkenti sıfatl çeşitli törenlerle kutlayan modern Selanik' temellerinin Osmanlı dönemindcatıldiğıbi niyor. Selanik'i Selanik yapan temel unsurl rıyanilimanı.demiryolunııkentc Osmanlı g tirdi. Liman, Vali Sabri Paşadönemindeyap dı. BclediyeOsmanlı yönetimi tarafından k ruldu; kentin ilk belediye başkanı ise Süle manSııdi Bey'di. Kentıbugünetaşıyanbüyı altyapı yatırımları (su, tramvay, ga/.la aydı latma) 19. yüzyılın sonunda çok başarılı \ bclediye başkanı olanHamdiBeyzamanın gerçekleştinldi. Musevi topluluğunun ilt gelenleri, 18821885 vc 18871891 yılb arasında valilik yapan ve bu görevdcn sor Bvkaf Nezareti'ne getirilen Galip Paşa'd "sonderecezekivcağırbaşlıbirkişi"diyesa gıylasözettiler. Yunan Kralı,"! 89()yangını daki encrjik ve etkili müdahalesi nedcnı^ minnctduygularınıifadeetmeküzere"Cîal Paşa'yamadalyasundu. Tarihingaripbirp radoksu; daha sonra Allatini Villası'ndasi güncgönderilecekolan II. Abdülhamit,adı vcrdiği bulvan veçeşmeyi inşaetlirdi. Günümüzde Lithnıkıs Amınis adını al (krallıkdöncmindcKraliçeSofya Bulvan )l cadde, Selanik'in merkezindeki Beyaz K le'nin arkasında başladı ve kentin doğu surl rı boy unca sahıle dikcy ıçerlere yöneldi. Scl nik kent merkczinin ana caddcsı sayılan Hgr tia Yolu daOsmanlı yönetimi tarafından aç dı ve buraya Vardar Caddesi adı verildi. V; dar Caddesi'ninkuzcyındc bulunan vetarı hüküınet konağının (II. Meşrutıyct'in ila vb) önünden geçen, denize paralel caddc ı Mithat Paşa( addesi (günümüzde Ayo Dim ru) adını taşıdı. Yunanistan'ın bu önemli sanayi kentin II.Meşrutiyet 'in ilanından sonra Selanik 'teyaptlan bir miting. Punkartlaragöre bu Ittihat Terakki mitingi olabilir... Selanik, Avrupa ve biz çeşitli etkinliklerle sürüyor. Ünlü Aynaroz Manastın 'nda (Athos IJağı) bulunan ve bugünekadarmanastırındışınaçıkanlmalarınakesinliklcizinverilnıcyenkimitablolardabuvesilcylesergilcniyor. Sclanik'in Avrupakültürüiçindekiyerine? Selanik'i Roma ile mi, Londra ile mi yoksa Barselona ilc mi kıyaslamalı? Öncelikle jjunu vurgulamaktayararvar: Bu Makedonyakenti, daha doğuştan, başka kentlerde görülmcycnbirzenginliğesahip;Batıuygarlığınınen büyük isimlerinden birinin, Büyük Iskender' in, kız kardeşinin adını taşiyor: Thessalonik. Bu bile Selanik'in Batı kültürü içindcki yerihakkındabiripucu... Selanik IÖ 146'da Roma'nın Makedonya cyaletinin başkenti oldu.Adı, Roma tarihinde kanlı birolayla, ImparatorTheodose'nin 390 yılındapatlakvercn bir ayaklanmadan sonra hipodromda ycdi bin kişiyi öldiirtmesiyle anıldı. Bizans yönetimi altında gelişen kent, Bizans lmparatoru II. Leon'un sekizinci yüzyılın başında ikonları yasaklamasından iki yıl sonra papalığın yetki alanından çıkarılarak, Konstantinopolis Patrikliği'ne bağlandı. Ve Selanik'in tstanburiayüzyıllarsürecckolan kadcrbirliğiböylebaşladı. lenmesindeoynadığı rol epeycetartışildı. Öte yandan modernleşme akımımn "Devleti Ali"yi nasıl sarstığı, toplumsal yapıyı nasıl alt üst ettiği de çok tartışıldı, ama Selanik kentinin bir süreç içindcki yeri yetcri kadar vurgulandımıbilmcm? Bu açıdan Avrupa'nın doğu ucundaki bu liman kentinin, doğunun başlangıç noktası ve Ortadoğu'nunegemeniOsmanlı'nın tarihin CÜNEYT AKAL1IN vrupa Konseyi I997'de Sclanik'i Avrupa kiiltiir başkenti ilan etti. 1985 'te kuruluşunun iki bin üç yüzüncü yıldönümünü kutlayan Selanik, buyıldayaşlı kıtanın kiiltiir başkenti sıfatıyla, bir başka yönünün kcyfini çıkartıyor. Sclanik'in ev sahipliğini yaptıği kutlamalar A Bu yıl Avrupa Kültür Başkenti Selanik. Kent, çeşitli etkinliklerle bunun keyfini çıkarıyor. I. Ö 146'da Makedonya'nın başkentliğini yapan bu liman kentinin tarihinde konuşulmayan bir dönemvar, 14501912... Osmanh'nınhiç ağıza alınmayışınm nedeni belki de yanlış yargılar. Bizim içinse Selanik'i sevmek yakın tarihimizi sevmektir. Doğunun başlangıcında... Bizans dönemini Venedik hâkimiyeti izledi fakatbudönem kısasürdü. Kent 1450'de II. Murat tarafından fethedilerck bir Osmanlı sancağınadönüştürüldü. Başlarda Osmanl ı' nın gözünde Bağdat gı bi, Viyana gibi eşi benzeri bulunmayan bir inci değildi kent. Ancak iki tarihsel toplumsal olayla tarihimizin en önemli kentlerindcn bin halinegeldi: 1492'dekiSefaratgöçününlstanbul gibi Selanik'e de uğraması ve 19. yüzy ılın ikinci yansında imparatorhık topraklarıntfbatı kaptsı Sclanik'ten giren modernleşme akımları. Sefarat göçünün bir bütün olarak Akdcniz uygarl ığı ve Avrupa tarihinin şckıl