Katalog

15 Hindistan'ın bağımsızlık savaşına çizgileriyle katıldı Şankar. Sonra çocuklar için yanşmalar düzenledi. Bununla da yetinmedi, bebek müzesi kurdu... çokküçükkenbabasınıyitirmişti. Dahailkokuldayken saçsızbaşlı, göbekli ve oldukça sert müdürün karikatürünü yapmış, kovulmaktanzorkurtulmuştu. Dahasonrakisınıflarda, örneğin Mihrace Fen Koleji 'nde okul yayınları için herkesin karikatürünü o yapmıştı. Bombay'da Hukuk Fakültesi'ne iki yıl dayanabildi. Ülkesinin bağımsızlık savaşımına iyice girdiği o yıllarda, düsündüklerini çizgiyleifadeyeyöneldi.llkçizimleriikitanınmış gazetede yayımlandıktan bir süre sonra The Hindustan Times yöneticisi onu gazetesine çağırdı. Bu çağrı onu başkent Delhi'ye ycrlcştirdi. Yaratıcılığı çeşitli doruklara bu kentte ulaştı. tngiliz Genel Valileri Lord VVillingdon, Linl ithgovv ve Waveir i sık sık hedef alan çizimleri Hindlilerinde, Ingilizlerindegünlük yaşamlarına girmis. ti. Şankar' ın ısıran en iyi esprilerı ingilızyönctimi yıllarındayayımlandı. Gazetenin tirajı da sayesinde yükseliyordu. Her sabah beşte kalkıyor, bir banyodan sonra tüm günlük gazeteleri elden geçiriyor ya da parlamentoya gidip konu buluyordu. 193 8 'de bu çalışmalarına yaklaşık bir yıllığına ara verip Londra'daaldısoluğuveüç sanat okuluna yazıldı. Leslcy Grimes ve David Low gibi ünlü karikatürcülerlc tanıştı. Ülkesinedöndüğündc Ikinci Dünya Savaşı henüz başlamamıştı. Ama Hind halkı Britanya emperyalizmine karşı cylemc yönelik muhalefete kayıyordu. Şankar'ın çizdiklcri silah gibiydi. Kendi ülkelerine "dünyanın en eski demokrasisi" diyen Ingilizlcr Şankar'ın yandaşlarını zindanlara tıkmısjlardı. Şankar'ın yaşamı da sürekli tehdit altındaydı. Bu dururn bagımsızlığa değın böylece sürüp gitti. Bu yılın 15 ağustosu yalnız Hindistan ve Güney Asya için değil, tüm dünya açısından da çok önemli olan bu olayın üstünden yarım yüzyılın geçtiği gün. Bu değişen koşullarda Şankar da eski gazetcsinden ayrılıp kendi haftalık dergisıni kurdu. Açılışını bizzat ulusunbabası Nehru yapmış, Şankar'ada"beni de alaya almaktan geri durma" diyc öğüt vermişti. Budergi, çokgeçmeden, neredeyse bir kurumoldu.Şankarkadınerkekbazıtipler yaratmi!}, onları sık sık uzun kulaklı eşekler biçimindeçiziyordu. Buyayın 1975'edeğin sürdü. Kendini bildi bileli yetişkinleri konucdinen Şankar 1948'denbuyanaçocuklarada yöneldi. Önce, küçükler arasında jürili ve madalyalıbirresimyan!>ması düzenledi. Bu girişimi kısa sürede uluslararası nitelikkazandı. Armağanları yıllarca Nehru dağırtı. Halkça çok tutuldugu için, 1956'daki töreni ulusal stadyuma almak gerekti. Bu yanşmalara tüm ülkelerden, bu arada Türkiye'den de sürekli katılmalaroluyordu. Yirmi yılkadaröncc, ikikızımda.bireryılarayla, "Şankar Ödülü"nü almışlardı. Kültür Bakanlığımız tüm ilkokullara Şankar Uluslararası ResimYanşması'nailişkingereklibilgileri ulaştırmış, Çankaya llkokulu resim öğretmeni de derste yapılanları Hindistan'a postalamıstı. Şankar'ı daha sonra tanıdığımda kendi çocuklanmın görmediğim resimlerine de bir bakmak istediğimi söyledim. Ödüller çoktan verilmiş, resimler dc Şankar'ın yıllığındayayımlanmıştı.Resimlerin "dünya turu"na çıktıklarını ve şu sırada Mcksika'dasergilendiklerini söyledi. Kısaca, Şankar topladığıresimleredünyayıgezdiriyordu. Altıbin bebek... Yeni Delhi'deki Macar Büyükelçisi Şankar'a bir gün tipik bir Macar bebeği armağan etti. Anında kafasında yeni bir ufuk açılmiijtı. Tüm dünyadan bebek toplayacak ve yeryüzünün en büyük bebek müzesini oluşturacaktı. Bebekler zamanla yalnız ulu Bir dünya yurttaşı TÜRKKAYA ATAÖV oca Hindistan düşünce, din, bilim, siyaset ve sanat alanlarında çağlar boyu hcp "devler" yetiştirdi. Yalknız adlarını çok duyduğumuz Gandhi, Nehru ve Tagore deği 1... Aryabhatta, Azad, Bhaskaraçarya, Kabir, Mahavira, Panini, Raman, Şamkaraçarya, Vivekanandavebaşkaları. Bunlardan Ramaniilkedaha bağımsızolmadan Nobel FizikÖdülü'nü ve Tagore daNobelEdebiyatÖdülü'nüaldılar. Hindistan'danodevlerinyanıbaşındaolağanüstü vc ilginç kişjler de çıktı. Bağimsızlığına 15 Ağustos 1947 tarihinde kavuşmuşolan Hindistan'ınellinci yılındaKcrala'lıKeşavaŞankaranPillai'nin,kısaca "Şankar" diye bilinen "bir dünya yurttaşı"nm sözünü ctmek istiyorum. Onu 1981 'de Yeni Delhi'de tanımıştım. Önee ülkesinin, giderek dünyanın önemli bir aydın ve çocuk kesimi için kurumlaşmış bir karikatürcü, tüm ülkelerden çocuk resimleri banisı, küçükleriçincğiticikitaplaryazarı ve dünyanın en büyük bebek müzesi kurucusuydu. Bu alabi Idiğınce genış ufuklu ama alçakgönüllüdahiyleyıllarönceki sohb e t i mi b u g ün g i b i anımsıyorum. lnsanları daha fazla gülmeye iten, büyükleri çocukların dünyasıyla tanıştıran vc çocukların yaşamlarını renklendiren bu sevgi dolu aydın, tanıdığımda sekscnine merdi ven dayamıştı. Daha sonrak i y 1 larda, 1 Hintli tanıdıklarımayaşayıpyaşamadığını sorma cesaretini bulamadım. Bu nedenle, 1989'da göçtüğünü yıllar sonra öğrendim. Ağustos ayının ortası Hindistan' ın bağımsızlığınınellinciyılı.Bubağlamdasöylenebilecek, hatta söylcnmesi gereken çok şey var. Örneğin, kcndineözgüdışpolitikasıyla bağlantısızlık akımına uzun süre öncülük edişi gibi. Ya da nükleer cnerjiden yararlanmada Üçüncü Dünya ülkelerinin ön safında yer alış.ı gibi. Ya da ulusal gücü oluşturan tüm öğclerin ona Birlcşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde sürekli üyelikkazandıracakkıvama gelmiş olması gibi... Ellinciyılnedeniyleolağanüsrüsaydığım Şankar' ın profilini çizmek istiyorum, kendineilişkın söylediklerindendeyararlanarak. 1 90 2 "dc doğmuş, sal giysıleri sergilemekle kalmayıphalklarınkültürünüdesimgclcroldular. Yüzü aşkın ülkeden toplanan altı bini aşkın bebek, camfanuslariçinde,l:skimolarıbalık tutarken, Japonları kabuki dansı yaparken ya da Meksikalı köylülcri toprağı işlerken gösteriyordu. Şankar bu koleksiyonu da sık sık dünya turunaçıkanrdı. Ayrıca, bir bebek yapımyeri oluşturdu. Bebekler, zamanla, "Hind danslan" ya da "Hind gelinleri" gibi belirli konularda gruplaşmayabasladılar. örneğin Kathakali dansında ya da Rajasthan gelininde bebekler en küçük aynntıya değin aslına uygundu. Bunubirçocukkitaplığıizledi.Onbeşbineyakınçocuk kitabı topladı. I lerayın ikinci cumartesisinde çoeuk filmleri gösterdı. Çocuk Dünyası diye birdergi de baslattı. Bunuefsane,masal,tarih,biyografi,bilimkurgu, macera ve hay vanlarla ilgili çocuk kıtapları izledi. Çoğıınu kendi yazdı veresimledi. Bütünbunlarıbasarmakyaklaşıkelliyılını aldı. Tümiinü, yanı müzcyi, kitaplığı ve basımevini birkaçkatlı,tek bir yapıda topladı. Adınada, 1939'danbuyanayakıntanıdıgı kişiye atfen "Nehru Evi" dedı. Başarısınıngızinısorduğumda, heryaptığıiijiçokciddiyealdığınısöylenııştı. Nehru kendıne çok yakın biri olmasına karşın, siyasete girmedi. Büyüklerden çok küçüklerc yakındı, ülkcnın geleceğinde onların yerini görüyordu. Yaptıkları için llındıslan'dan, onaryıl arayla, üç ödül aldı. Polonya. Kanada, Macaristan, Batı Almanya ve Çekoslovakyadabirermadalya verdiler. Delhi Üniversitesi de fahri doktorasundu. Ama layık olduğu Nobel Uluslararası BanşÖdülü'ydü. ^