Katalog

4 MAYIS 1097 SAYI S80 kelerıardsınddlıstebdşınaoynuyor) TVHdbcrulığındeI tıkkitdbınıılgınçkılanozellıklerden hırdığcrı deNixondoneıtıınde ABD Bdi}kdn Yardımeısı olan SpıroT Agnew'un,basınidğırbırbıçımdeeleştırdıği unlu konu^mdsını tdin metın olarak eklcr bolumundc vermıs. olması Bılindığı gıbı Agnevv, ılk okuyuştd çoğu ınsana hdklı bır leryat gıbı gorunebılccek oldn bu konuşmayı yaptığı tarıhten (13 Kasim 1969) hemen hemen dort yıl sonra (10 Fkım 1973) ve ABD'nin otuzaltıntı başkanı oldn Rıchard M Nıxon'un VVatcıgdtc skandalıyla ılgılı olarak suçlu bulunup gorevınden ayrılmasınddn hemen hemen bır yıl onte (9 Ağustos 1974) Maryland eyalet valısıykcn yaptığı bırvergıyolsuzluğuyıızundensoruşturmaya uğramış ve suç isnadına ıtıraz etmeyerek gorevınden ıstıta etmek /oıunda kalmıştı (Agncvv un yaptığı konus,ma,TBMM uyesı kımı polıtıkatının basına ılışkın yakınmalarıyld bııyuk benzerlıklcr ıçerıyor Ama I BMM uyesı aynı polıtıkatıların, Watergdte gıbı Susurluk olarak adlandırılan ccte skandalınınyanındamasumkalanbırolayın sonucunda Nı\on, Agrıew vedıgeılengıbı gorevıbırakmayara/ıgeleceklerı tevkalade kuşkulu Konus,ma metnınden de anlaşılabıleeeğı gıbı, ıkı ulkede de polıtıkaeıların benzer gudulerle hareket cttıklcrıne gorc, burada farklılığın sorumlusu herhalde hep soylenegcldığıgıbı ınsanlardegıl Farklılığı yaratan muhleınclcn, ABD'dekı sıstemin, basın o/gurlugu, kaınıı kııı umlarının denetlenmesı gıbı yollarla yonctımın en ustduzeymdc bulunan ınsanların dahı yaptıklarının hcsabını veımcsınc olanak sağlayacdk bıı sıstemolmdsınakdrı}ilık,hcı lurludenetımc ısrarla kapalı kalaıı 1 urkıyt dekı Mstemın boylcbırnesabmalınnidsınıkonudışıbıraknıası ) Bırbılımınsanıolan Marılyn M Matelskı bukıtapta,eleştırelbırtavırbcnımsemekyeııncTVhabercılığınıno/cllıklcrı ılekısıtlaınalaı ına veTV habcrcılığı ıle ıadyo TV yayıncılığına ıiı^kırı <lık kuıalların evrımıne kısatadcğındıktınsonıactığcılışkindeği^ık anlayışldrı,peıspektıflerı vcbunlarınozellıkleTVhabeılerındekı ızduşumlerınıgundemegetııtneyıtcrcıhedıyor Bututumunun gerekçesını de kıtabın gırışıııdedç ıklıyor Bu yakldşımccrçevesındeMdtelskı'nınkıtapta yaptığı bırkac, temel vaısdyımdan en onemlısışu " Iletışınıınbutunundcbırıknaetmeboyutu bulıınmaktadır Bu, surecın doğasında vardır Bunun nedenı, heı bıreyın, şeylerı, kcndıeşsı/ındneldr,ddvranışlarvedegerlcr sıstcmııt,ındegormeeğılımındeolmasıdır Bu ayrıta, gerçeğın neden asld mutldk olamayacağının da gerekı,esıdır, gcrçek, ancak olasılıklaolabılır " Kıtapta, etığe ılışkın değışık anlayışlar bağlamındadauvperspektırtensozedılıyor Arıstokdynaklı"entelektuclerdem"dnldyışı, "Jeremy Bentham ve John Stuart Mıll ta ratından.ondoku/uncuyuzyıldapopulerhalegctmlenydrdreılıkvc'cncokıyı"'yaklaşımı ve "hakseverlığı temel alan ve butun etık kardrların bu temel onerme akıldd tutu larakdeğerlendırılmesıgerektığınıılerısııten John Ravvls'ınadaletkuramı" Uyguldmaddkı vc duşuntedekı yaklaşım farklarını, yınekendısı taratından, 1989 yılı sonldrmdaba^latılmi1} olan bır aras.tırmdydrdımıyla ortaya çıkartan Matelskf nın kıtabtnın bırkat /dyıfnoktası da vaı Bunlardan bırıncısı, soz koııusu ara^tırmaya katılım oranınınsonderecedıi'juk olması Kıtabın ıkınu zaafı, ele aldığı ornck olay ların ABD bıblıyogralyasınınkısıtlıolması(kuşkusu/ bundaMatelskı nıngenelolarakbasınctığınıdegılde I Vhdbeaılıgındeetıkmeselesınıclcdlıyorolmdsının vebenımsedığıtardfsi7 tutumun bııyuk pay ı var) Bu /ddflarına rağmen Matclskı'nın TV Hdbctcılığınde Ltık kıtdbı, Turkıyelı okur ıçın haber etığı konusunda oncmlı bır ba;»langıı» noklası olus.turuyor ^ Televizyon programları ve filmlerin şiddet olaylarını özendirip özendirmediğini gözler önüne sermeyi amaçlayan araştırmalar günümüzde artık büyük bir sanayi dalı. Kurmaca cesetler insanı nasıl etkiliyor? Gerçekten kurmacaya... A bırdrdydgetırılmesıylebırbaşkai'jlevdeyerınegetırılmışolur llkıkendımı/ıbai>kabıı lyle ozdeşleştırme olanağı tanırkcn, ıkıncısı bi7i başkdlarının duygularını anlamaya ıter Bı?lerofke,dtı vekorkugıbıduyguları ya'jamıyorbıleolsak^ızımdışım^dakıınsdnldrmbuturduygularıyaşadıklannınbılıncıne varabılmemız açısından kutmdta yaijaınımızda çok onemlı bır ycrı tutar Hannah Arendt Sııçlular, o/ellıkle de şiddet n,eren suçlar i!>leyenlenn, her !>eyden onte, kurbanlarının yaşadıkları duyguldrı yaşamaktan yoksun kışıler oldukları soylenır 1961 62 yıllarında ger(,ekle>tıı ılen Eıchmann davasını ınceleyen Hannah Arendt Adolph F ıchmann m enbuyukcksıklığının 'oldylardbıı ba^kdsının gozuy le bdkamamdsı" olduğuıid parmak basar KurmaLdbı/lerebuınsdntılozellığı oğrettığıne gore, bu kı>ılerın sorunu kurmdtd değıl, tdm tersme kurnidcadan yetcrınce nasıplenmemı^ olmalarıydı Kurmaca ınsana bas.kdlarının duygulaı ını paylaşmayı oğrctmenın yanı sıra o/undekı gı/edcdıkkat veker (, ocuklar, geıı,ekolma dığınıbilcbıle,!}iddetıçerenfılmlerdeçığlık atıyorlar lnsanlarınba!,ardıkları hemen hemen her s,ey bır tasarlamanın urunu Bu da dolaylı olaıak.kılıkırkyaranbırııiLLİeıneyı bıı dızı eylemın vLsonuı,larınııuluşknıncsını veyapılanıncLİeınedenyolaı,ıkıldidkbunlararasında bır seı,ım yapmayı gerektırıyor Kurınatd oldyındd ydyınan da bu Kalamızda tanl ındırdıgımız ındenleı ın sozdectkılcrcyola^nidsıairisınddn guvenıl me? olabılcn kurmaca, geıc,ck dunyadakı davranıı,larımı/adai!,ıktııttugundan ^eli">kılıbırkavra Kuımacagenellıkleınsanyaş.dmınınydyı!dığıbuyulu hepyenı^eylerdcnedığnnız dlanlaıdaseyredıyor Kuımacanınalanı?dtcn ba^lı ba^ınabuyulu bırakın Insanınyai>amınucnoktalarıylayuzle^mesıne olanak sağlayan kuı maca olnıasa ne kendımı/ınec,evrenıızdekıleııtanıyabılır nedc bızlerı ne gıbı ^eyleı ın bekledığı konusunda Korus,sahıbıolabılm/ I ğersavdijgencrdllerın ellerıne bırakılmayacak denlı onemlı ıse, kurmata polıtıkacıların veboyalıbasının ellerınebırakılanidyatakdenlı onemlıdır Zıra kurmatd,buız 4[ bullenmesıne yarayan bır araç olduğu eskırtıkyerlıyerıneoturmuşbırdu/en den beı ı bılınıyor Perı masalldrı uzeı ıne bır sozkonusu Korkunçhırsut, i'jleıncclcmc dc mdsdlldrddkı kımı duygu ve nıyor Suçıı ıl!leyenlcrydkdldnıyor dıırtulcrın yadsınması aynı şeylerı vaşaydn ve sorgulamalar sonucunda "ne ^ocukldrın bu konud.ı tek bas,ına oldukldrı den" sorusuna bır yanıt gctırılemıyor Ve 1/İLnınunt.kdpılmaldrınd neden oluyor suçlu vıdeoyu bulun (.ıglıkları yukselıyor Bılındığı gıbı, bu alanda cok kez hukuksal Kuımauı>ıddet ytti'jkınlcrıçınde,ınsayanılgıyadu^ulduğu goruldu 19X5 yılında, nınkardiılıkyonunetutuldnbırturdvna Tı"rılkı"adıylaanılanbırtecavıi7cununbd!}inyatro elcştırmenı Erıcı Benlley'yc gorc, dakı mığter nedcnıyle Sex Wısh" adlı bır sahnedckı ceset yığınları karşısında hayrefılmden csınlcnerek suç i'jledıgı ılerı surultı,dus.enınsdiıldrtragedyanınkendıeylemlemıifjtu ancak o kı^ının fılmı ızleyıp i7İeme rını yansıtmasını beklerlcr, bu ınsanldruıiddığı yonundt hıc,bıı kdiııt yoktu yet üjİL'inemışlcrdır ama tragedya onhıın o/unuyansıtır cınayetı ısjcyendcbuozdur" Ote ydiıddn, romdiıcı John (jrısham tla Bd!>kabırdı.yıı}İL tıyatro, ınsdnıngerçekte, dostu Bıll Savage'ın ıkı yenıyetmegerıc. tarakarisinıoldurLn,ı,OLukldiınıboğanyadabafındanolduıulnıcsınr'Natural BornKılleıs" basını fırtınalıbırlıavadakapıonunekoyan fılmını y ırmıyı aşkın kcv ızlemcltnnc baglı addrnı değıl de bunları yapmak ısteyen kı^ıyor ve bu olaydan Olıver Stone ve Warner yı guvente n,mde ı?leycbıldığı bıryerdıı Brothers şırketını sorumlu tutuyordu Bu baglamda kurmata, sorunlarld y uzyıı Itlevızyon programları ve t ılmlcrın şiddet ze gelmemı/e vc bu sorulan tdrtiijabılmemıolaylarını o/eııdıııpozendırmedığınıgozler zeolandktanır Buydkınlıgıngarıpoğclerle onune sermeyi amaçlayan araştırmaldrguuzakla^tırıldıgısoylenceselyadadoğaustu numuzdeartık bııyuk bırsanayı dalı u/ay yaratıklarının ınsana O7gu sorunlarld Arısto'danbuyanaelcştırmenler, geıçek kar!)i kar^ıya geldıklerı pcrı masalldnndan yaşamdaığrenvyadaılicı olarak nıtelendırtutunda hayvanlarınınsanldrgıbıkonu^up dığımız olayları ızlemenın yalnızta eğıtıtı davrandıklarıeızgı t ılmleıdekı kurmacabıolmayıp,aynızamandaınsand7evk verdığı(,ımlcrc(,ocukldnn yoğun ılgı duymalan da nı de savunuyorlar Bır tıyatro oyunu ya da i'jtc bunddiı Bıldık ogelerle yabancı ogelerın fılmınbızıeğlendırmesınıyaddduygularımızı okşamasını beklememi7 son derece doğal, u/ulerek, şd!;kınadonmckyaddkorkmdkıçın ustune bır de para vermek' Bunun mantıklıbırtarafıyok delgelelım, ıstatıstıkler durumun oldunı olası boyle olduğunu ortaya koyuyor Gıınumuzde ard!>tırmacılar dahaçok ızley ıtılerın gozlerıyle tanık oldukldrı olaylar karşısında ndsıl etkılendıklerı uzerınde duruyorldr AnetteHıll'ın "Yurekler Hoplatan I ğlence" bd!»lıklıyapıtı, şiddet i(,erenfılmlen i7İemekten hoşlanan ınsanların bunlaragosterdıklcrı farklıtepkılerııntelıyor Buınsanlannbır bolumu, ılgınç bır bıçımde, ekrandakı şıddetedayanmaguçlerını sınamaktan buyuk bır zevk alıyor Kendılerınıkurbanyada suçlu yerıne koymadan benzer durumlardd nasıl bırtepkı gosteretcklerını kestırmeye çalışıyorlar Hıll'ın soyleşı yaptığı,sevgılısı tarafından terk cdılışıne altı ay boyunca şiddet fılmlerı ızleyerek tcpkı gostercn bır kadın ıse bu tur filmlerin ınsanı ozgurkılan bır yonu olduğunu, ofkc ve ot alma duygularının boylete zararsızbırbıçımdeyaşdndığını ılerı suruyor Kurmatdşıddetın ınsanın kcndı saldırganlığının urmai bılıncıne varmasına vebıınu ka ^ " i'ddet, ınsanm kendı \atdır!>anltğımn bılınııne varmasına ve bunu kubullenmeuneyarıyor.