Katalog

lYIS 1997 SAY1580 11 lamcılığıeğitımyoluylacanlandırmayıplanlıyordu.(l982).Özclliklcgcnçlikbugirişimlcri cngcllcmck amacıyla gösterilcre başladı. Mucibir Rahman'ın kızı J?cyh I lasina vc Ziyaürrahman'ıneşı Bcgüm HalideZiya'nınönderliğindemuhalcfetayaklandı.Ersad,buiki kadın lidcntııtukladı.Ogrcncilcrizorkullanarak dağıtmaya çabaladı. Ancak muhalefeti bastırmayabaşaramadı.Muhalefetlıderlcrini bir kaç kez tutuklayıp, scrbcst bırakmak zorunda kaldı. Muhammed Krşad, Bangladeş'e şeriatçı biryönctimgetirmck istiyordu. Bütün çabaları bu yöndcydi. Ancak Bangladeş halkı bu girişimlcri kabul ctmedi, iki kadın siyasi lidcrşcriatı rcddetiler. Mucibir Rahman'ınkızı Şeyh Hasina isc, iktidara gcldiğindc kuruluş clöneminin ilkelerinedöncccğini, laik Bangladcş'i ycnidcn yaratacağını söylüyordu. Muhammed Erşad, 1991 yılında yürütülen büyük gösteriler sonucu yıkıldı veyolsuzluklaryaptığıiçintutuklandı. IJIke 1991 yılında yenidenserbestscçimlereveçokpartilisistemc döndü. Çittagong 'daki Akrobat otelinin görevlileri. ccBengalli'lcrinyüzyıllarsürcnbağımsızlık ıstcği gcrçcğc dönüştü. Bağımsızlığın ilan edilmcsi, sorunların bittiğianlamınagelnıiyordu. Bukezçokpartıli sistcmdcnemclerincgirişıldi. 1973 seçimlcrinde Mucibir Rahman'ın scçimi büyük bir (,'»ğunluklakazanmasınarağmcn,ülkcdcciddi kargaşa çıktı. Ayaklanmalara sağ vc sol muhalefetöncülük etti. Vc Mucibir Rahman sıkıyönetim destcgiylc dcvlet başkanı oldıı. Ancak ıktidarı u/un sürmcdi. Ağustos 1975'tc bir suikast sonucu öldiirüldü. Bu suıkasttc yurtdışındakiikikızıhançbütünailcsidckalledildı. Mucubir Rahman'ınölümündcnsonraülke uzun sürcn kargaşaya sahne oldu. Sonunda gcncral Ziyaür Rahman yönetimi clc geçirdi. Ancak onun iktidarı da u/un sürmedi vc Ziya da 19X1 yılında bırsuıkastteyas,ammıyitirdi. Ziyaür Rahman döncmini Gcncral llüscyin Muhammcd lir^addönemi izledi. laşmanın neredey.se miimkünolmadığını, nkü taksi bulunmadığını söylcdı. I lartal/aınışchiriçmeçıkmanınçoktehlıkelioldunadikkatçekti. BırTürkeleilıkgörevlisinin n hartalıla bilnicden araba.sıy la sokağa çıkını vcarabasının göslericileı taraimdan yadığını anlatırken,binbaşıeşiylebirliktcçaiizliklcıini ifadeediyordu. 1 lartalla ilgili il\ç bir gÖ7İem dc, bu gösteri lcrdc can kaybıpcksıkrastlanmaması. Bangladeş'tekiilişcrin, Türkiye ile karşılaştırıldıgmda ba/ı 1 lardan daha y uınuşak sayılacak yanları olğu bilc söylenebilir. yasetin tepesinde üç kadın... 3angladeş bağımsi7İığını kazanalı hcnüz yılolmuş.Bu26yilınönemlibirkısmıdaiç rgaşa veaskeri darbelerlegeçmiş. Bağımlıgın vc siyasi mücadelenin önde gelen nlcri siyasi suikastlerde yaşamlarını yitırşler. Şiıııdi onlarm yerini kadınlardolduru". Günümüz Baııgladeş sıyasctinın öndc geüç ismi kadın. Başbakan kadın. Ana rnuhact liderı kadın. Üçüncü partinin şu andaki cri Muhamıncd Erşad'ı hapistençıkartan da bir kadın politikacı. Bangladeş, alişılmışın aksinc 25. kııruluş yılını değıldc 26.yılındakuruluş yıldönüınünükutluyur. Bu bıryıllıkgccikmeninnedenı, iklidaı değişikliği. Şu andu Pakistan'ın Başbakanı olan Şeyh Hasina VVajed, İktidaragclırgclme7 1975 AğustosayındabirsuikastlcöldiiriılcnbabasıMucibir Rahman'ınkatilleriniyargı önüne çıkarıyor. Ülkenin kurucusu ve bağımsı/lık savaşının öndcri Mucibir Rahman' ııı bir anlamda yenidcn itibarı iadc ediliyor. Kuruluş yıldönümii trircnlerınınhııgünlcre rastgctirılmcsınin bir amacı da bu başarının başbakan tarafından tüın dünyaya ilan edilnıesiydı (,'ünkii bır yıl önceki kadın Başbakan Begiim HalıdcZiya, Mucibir Rahman 'ııı ülümündcparne Nesrin. ınagı olduğu söylenen Ziir Rahman'ıneşiydi.Obelkidebunedenle *ımsızlığın25.yıldönümünü hatırlatmak jmemişti. 'akistan Başbakanı Şeyh Hasina, uzun vc nrlı bir siyasi mücadclcnin sonunda iktidalegeçirmişti. Babası vekardeşleriöldürülîündeokızkardeşiŞeyhRehanailebirlıkuıtdışmdaöğrenimgörüyordu. Busaycdc ındenkurtulınuştu. lştebucinayetinü/cdcn21 yılgeçtiktcnsonrasjmdi iktidarda îabası nın kati I lcrinden hesap sorabi lccek ııımda. Şeriat ve kadın liderler 1991'de yapılan scçımlcri Ziyaür Rah Bangladeşli bir kadın diplomat. du. önde gelen üç partinin de başında bir kadın liderinbulunduğuscçimlerde, 300 kişilik parlamentoyaayrıcayüzde 10 kadın kontcnjanı kondu. Şu anda Bangladeş parlamentosu 330 kişiden oluşuyor. Bu sayının en az 30'u kadın parlamentcr. Ziyaür Rahman zamanında Anayasa'dançıkartılanlaikliğiilkesiniyeniden hayata geçıreceğini söy lcyen Şeyh Hasina'nın başında bulunduğu Avami Lig Partisi, seçimleri 146 mıllctvckilliğiylc ka/andı. Eski Başbakan Bcgüm I lalıdcZıya'nınpartisi Bangladeş Millıyetçı Partısi'nınkoltuksayısıise 116'da kaldı. Seçimlcrincn ilginç partilerinden birisi eski Cumhurbaşkanı Muhammed Erşad'ın Jatiya Partisi idi. Muhammcd Erşad, seçimleryapıldığısıradabeşyıldırhapisteydi. Partinin başınageçeneşi Rauşan Erşad seçimlerde başarılı oldu ve eşi Muhammed Erşad' ınbeşayrıyerden milletvekili seçilmesinisağladı.Hakkında25'ıaşkınsuistimal iddiası bulunan Erşad işte özgürlüğüne böyle kavuştu. Buparti dc, parlamentoya 32 milletvekili göndcrdi. Şeriatla lalkllk arasında Gcncral lirşad, Bangladeş'tc Islamcı birrcjimyaratmakararlılığıylaışebaşladı. Bütün muhalcfetisusturupyctkilcrıclindctopladığı Dakka sokakları sayısız çocugun mckanı. Üç kadın önderin sürüklcdiği seçimler şeriatçı güçlercdcdarbc indiren bir sonuçyaratti. ımürge yıllarından kurtuluşa iangladeş.eski tngilizsömürgedöncmınBatı Bengal olarak tanınan bölgede kurulPakistan'ın Ingılizegcmcnliğındcn kurtuık bağımsi7İığa kavuştuğu 1947 yılında ngladeij Doğu I'akıstan adını alarak Pakis'abaglandı.Şcyh Mucibir Rahman önderliğindcki Avamı LigParlisi, 1970 seçimlcrinde çoğunluğu sağlayınca Bangladeş Pakıstan'dan ayrıldığını şına yıllık agıkladı vc bağmısızlığını 'e 3500 ilan ctti. Pakistan dıırumu adeş'te kabullenmeyincc kanlı bir lüşüyor ıçsavaşçıktı.HindistanPatelefon). kıstansavajjiısctambudöebirTV ncmdc patlak vcrdi. Bu sairTV). vas nedcniyle Pakistan'ın şlye bir Bcngal'dcki egcmenliği fikişiye bir ilen yıkıldı. Mucibir Rahadam man, Hindistaıvında dcstc100 ğıylc Bangladcş'cdöncrck ilkhükiimctikurdu. Böyle man'ıneşı Bcgüm I lalidcZiya'rıınlidcrliğini yaptıgı Bangladeş Milliyctçi Partisi (BNP) ka/andı. Muhammcd Frşad'm vc Mucibir Rahman'ınkızı Şcyh Hasina'nınpartilcriise muhalcfcttekaldılar. Ancak 1991 scçimleriistcnen istikrarı getircmcyincedöncminCumhurhaş'kanı. Bisvvas, parlamcntoyu dağıttı (1994)vc Başbakan Bcgüm HalideZiya'nın seçımlerckadargörcvdekalmasını istedi. 15 Şubat'ta( 1996) yapılan genelseçımlen, Mucibir Ralıman'ın kızı Şeyh I lasina'nın lidcrliğini yaptıgı Avami Lig'in öndcrliğindcki muhalcfct boykot ctti. Büyük gösteriler, çatışmalara vc iç gcrilimin artmasına ncdcn oldu. Boykotcdilcn 15 Şubatsecimlerindeyapılan gösterilerde 16 kişi öldü, 1000'den tazla insanyaralandı.Muhalcfcf Partisi lidcri Şeyh Hasina halkın büyük çoğunluğunun scçim sandıklarınagitmemesiyleartıkülkedemeşrubirhükümetkalmadığınıbildirdi. Muhalefetin önderi Hasina, seçimlerden sonra Hindistan bağımsızhkhareketinin lideri Mahatma üandi tarzı bir direniş başlattı. Hasinababasının Bangladeş'in bağımsızlık mücadelcsi sırasında başvurduğu "işbirliği Tayyare sürücüleri üakka 'nııı scmbolü... yapmama" harcketini de başlat ınca, iç geri I im iyicctırmandı. ıçın istcdiğini yapabilcceğini sanıyordu. ÖnBaşbakan Begüm Halidc Ziya, sonunda decc kcndisine direnebilecek bütün aydınlan tumokratik bir seçime gidilmesini kabul etti. tukladı. Onun her tiirlii yetkiyi kendi clinde Parlamento feshedildi ve 12 Haziran 1996tatoplaması ü/erınc Yüksek Mahkcmc dircnişe rihindeyabancı gözlemci hcyetlerindcgözegeçti. Avukatlar vc öğrencilcr dc bu direnişc timindc"tarafsız bir yönetimaltında yapılan dcstck oldular. Eı şad, bu baskıyı sürdürürken i I kokullara zorunlu Arapça di I dersi koymaya hür ve adil scçim" olarak nitelediği gcncl scçimleryapıldı. kalkıştı. Bu girişimi büyük tcpkiyc ncdcn ol1996 seçimleri Bangladeş gibi yoksul ve du. lirşad, Anayasanın Kuran ilkelcrinc dageri bir ülkcdc ilginç birçekişmeye sahne olyanması gerektiğini söylemcyc basjladı. Is Çittagong giriijindeki köylii kızlar. ProfcsörGulam Azadi'nin liderliğini yaptıgı şeriatçı Cemaati lslami Partisi seçimlerde büyük birhayalkırıklığınauğrayarakeskidcn sahip olduğu 18 sandalye yerine yalnızca 3 milletvekilliğikazanabildi.lslamiyetçimilliyetçicephebuscçimlerle büyük bir gerileme içine girdi. Seçimlerin adil bir şekilde gerçeklcşmesini sağlayan ve dürüstlüğüyle halkın büyük güvenini kazanan Yüksek Mahkeme Başkanı Şehabettin Ahmed dc cumhur«*