Katalog

t UMIIURlYb 1 [)KK(,t Siz yine de sövmeyenden korkun • • • Bağınp çağırmak, söylenip küfretmek en çok scvdiğimiz ve çok sık gösterdiğimiz davranış türlerinden biri. Ama yine dc, adeta birer tabu. Kimse kolay kolay "Ben küfrederim" diyemiyor. Bu tabu bilim alanına da yansıyor. Psikolojik patlamalar araştırılıp incelenmiyor... Davranış bilimciler ancak on yıldan beri bu insani tepkileri irdeliyor ve bilimsel anlamda çıkarımlar yapıyor. letzche, "Susmaktan, bır ycrlcrc saklanıpıkıyüzlu vesınsı bırsukunet ıçındc bcklemektensc fırlmanın patlanıasını, karı, tıpıyı, boıanı tercıh cdcnm " dıyor ve ıçınden dcrin anlamlarçıkabılccck tek bıı cümlcyleıfadeedıyordubukonudakıdu>unccsıııı Oysadavranıs, turuolaıakyaygınlıgınabakılırsa.o/amanlardadagunümüzdede'sövmek'anabas.lığı allııula lopaı layaeağımız bu saldırgan patlamalaı pekdıkkatçckmedı llayretverıcıkı, dü^ün vcdavrani1) bılımı dc pek a/ ılgılendı bupatlamalarla. Oysa saldırgan davranıjjlar altında nıtelcnensÖ7İüsaldırganlık,yuzdc90oıanlanormal davranış. oruntulcrı ıçınde bulunuynr Ancak bu konuda da ıstısııalar kaıdelerı bozmamak kaydıyla vaı Örneğın antropolog Ashley Montagu'nün gelenekscl vc kıılturcl araş.tırnıaları çerçcvesındc, gulıııck ve ağlamak gıbı söylenip, küfrctmcnııı dc ınsanlarda psikolojik dcngcyı ayakta tuıınak adınayaradılıs.tangelcn bır davranış şeklıolduğunu goruyoruz. Bu araştırmalar sonucunda hcr dıldckı ılk sözcüklerın bırkaçının kufür sozcuklcrı olduk ları ya da olmaları gcrcktıklcrı dcoılayaçıkıyor Bcbekağlamalarınınbazılarıbılc saldırgan tepkıselağlamalarolarak nıtelenıyor Kı/an,sınıılcncn veınadından aglayıp bağıran bu çok bebek, sestonlarıyla kendınıele vcııyor Aıncrıkahpsıkolog I ımothyJay ıscsözlü saldırgan tcpkılcrc yönelık, daha ycni aras.tırmalarında, saldıganlık dcrcccsinın ıçındc bulunulanvcbuyunençevre, ılıs.kilervestatuylc ılıntılı olduğunu tcspıt ctmis,. Jay bu konuda cınsıyct, meslek, yas, grubu, aıt olduğu sosyal sınıl gıbı alt ayı ımlara ınanmıyor Bu aras,tırnıalar, yetıs,kınlenn çalıs,ma saatlerının yuzdebes,ını, boş zamanlarının da yuzde onunu soverck gcı,ırdıklcrımgöstenyor Bugunckadar anlas,ılama7bırkuçurmemcyle psıkolojının konuları arasında ycr almayan bu tabu, insan duygularının dı^a vurunıunun büyük bır y üzdesını olusjturuyor. Tokattan da ağır... Oysacc/ayasalaıında 'hakarct' bas.lığı altında cczaı yaptırımları bclırlenmi!} olan bu dogal davranışların, ncrcdc nc /aman vc hangıölçüdekullanılabılcccğıninbılcsınırIarıçi7ilmı;> Hattabazıso/cuklcrsöylendıklcrısestonununscrtlığıyadayumuşaklığıyla hakarctolupolmamanıtelığıkazanmi1} Soylcnıp, azarlamak tüm doğallıgına rağmcnçoksayıdapatalojık(normalkabulcdilcn sınırların dışında) ornck dc barındırıyor ıcındc Dılbılımcılcrvcpsikologlarınışbırlığıyle ara^tırılan bu konu, sözel şıddet adı altında toplanıyor. Belırlcnen ıse patalojık do/dakısözlühakaretlerın(Ö7cllıkledebclırlı bıramaca yönelık seçılcrck kullanılıyorlaısa) ınsanlar üzerındc bır tokattan daha ağıı psikolojik ctkıleryaptığı.Sureklıolarak bu tür şıddctc maru/ kalan kışılerin ruhsal dengclcnnınbo/ulduğu vc psikolojik rahatsı/lıklaravarantcpkilerverdıklerıgörülmu!) Yapılan bulün analızlcr, ınsandakı sözlü saldııı dürtülcrının gcncl dürtulcrle ıli!>kilı olduğunugösterıyor Buncdcnlc,bclırlı sal dırgan dürtülerın sözle dıs.arı v uruınu olarak taıııınlanıyor Ancak daha çok ııoıotıkvcpsıkopatalojık karaktcrlcrdc goı uldugu dc ıfadccdılıyor So/cl'jiddctınnoıınlaııa^tığıdurumlara ısc psıkolo|i bılımı çerçevesındc oralsadı/ıııadı vcıılıyoı Analıtıkpsıkolo|imcnsııplarıbuturpata1 o)ık saldııganlık cğılımının dc, odıpus komplcksınıçağri'jtıran faktorlcı olduğuna ınanıyorlar Ancak yapılan araijtıınıalaıın sonuçları bılımscl anlanıdabııaıayagctırıle^ mcdıgı ıçın kcsııı tanı ıçın aıa!,tırma sonuçlanıunsınıllandııılınasıgcrckıyor Istısnaıdurıınılardadaolsa.sovmenınpatalojıkboyutlarscrgılcdığıbırgcrçck Psıkolojıçevrclcrıncgorcantısosyalkı^ılıklcıdc daha çok goruluyor Yapılan aıa^lıı nıalarla da, orncgın Aıncı ıkaıı gcnçlığı ıçındckı sıyahlardavcLatın Amerıkangrtıplardadaha yaygınbıı tavıı olduğuortayakonarak,doğrulanıyor Ayncasıyasalcğılımlcnndcği'jlığıdöncmlcrdckuturvchakaıctso/Luklcrınınhugruplar ıçındckı yogunluk dcgı^ımlerı de, kcndını dı^lanmı^ goıcn kıs.ılcrlc sözcl saldırganlıkarasmdakıbağıntıyıortayakoyuyor. Ayrıca Amerika'da dört bın gencı kapsayan aynı tür bır aras,tırmada da, yınc bcn/erı gı uplar ıçındc kızların da en az crkck çocuklarkadarkufrctıgını vcbu ıladclcrlckcndilerını crkcklcrlc Cjitlcdıgınc mandıkları gözlcmlcnmıs.. Özcllıklc kcndı aıalannda kaldıklaıı /amanlarda kızların kullandıkları şıddet ıfadelerı uzmanlarıdahı hayrctcdu^urecekboyutlarda Aynı sosyal çcvrclcr ıçındckı yctüjkın kadınların da crkcklcrlc aynı orandakütre başvurdugukaydcdılmı^.'Nedcnküf'redıyorsunuz?' sorusuna ıse, kadınlardan 'kendımı guçlugostcrmck ıçın', 'dıkkat çckmek ıçın\ 'kı^kııtmak ıçın', 'hırsımı almak ıçın' vc 'hakkettıklerı ıçın' yanıtları gclmı^. Ayrıca küflir vc hakaretc sık sık ba.'jvuran bu kadınlar, kadınların kufıctnıesının 'hoı,' olmadıgınıdavurgularnı^lar. U/ıuanlaı ınsanların psikolojik patlama anlaı ıııda kııfı cderck ya da soverck rahatlanıalaıııııdoğal vegereklı goruyorlar Ancak gercklılık kavramını ınsanın kcndı kcndınin subabı olması anlamında kullanıyorlar Bu uçaijamalı bırolus.uın. İnsan bırs.ekıldc kı/ıyor ya da kızdırılıyor. Bu ncdenle ctkılcnerck ta^ına noktasına gclıyor aıdından da tepkı vcrcrek rahatlayıptekrardıngınleyııek ıstıyor Normal vc gcıcklı kabul cdılcnbutuı bıı tepkı. Uzmanlaıa göre rahatlanıaktan çok ba;>kalannı jş,ağılamaya yönelık soz.el !>ıddetınpatak)|ikboyutlan da varsa, buıuın kcndını rahatlatma ılc bır ılgısı y'dk. Kaldı kı, doğuracağı sonııçlaraçısından da strcsı katlayacak ycnı gcrgınlıklcrortayaçıkarabılıyoı. Elbetlc ınadalyonun bırdc dığcryüzüyanı aslasoylcnmcycn, konıi'jmayan, psıkolojık patlamalar yas.amayan ınsanlar var.Aneakpsıkoloji çevrelcrı bu tür ınsanların da ıçscl olaıak aynı tcpkılcn verdıklerını yanlızbutepkılerını göstercmedıklcıinı ılerısuruyorlar Butepkılcrını gostcrcmcnıclcrındckı bclırley ıcı ncdenın dc korku olduğu kaydcdılıyor. Kıs.ılerdcn, ıçınde bulunduğu ortanıdan ve bcnzcrı ncdenlcrlc ko^ullaıından korkan ınsanlar bu tür tcpkılcrını açıga vurmuyorlar Ancak yapılan gcnıs. çaplı araştırmalarda bu tur insan