Katalog

9MART 1997. SAYI 572 13 EDEBİYATÇI GOZUYLE... Norveçli edebıyat araştırmacısı ve eleştlrmen Oystein Rottem'e göre Knut Hamsun: Yazar sankı okuruyla saklambaç oynar glbidir. Kahramanları maskeli bırer oyuncudur. Bu kesınsızlık dolaylı anlatım sanatının, bilenmış bir dilin ürünüdür. Görsel, ışitsel ve aynı zamanda sözlü bir sanat olarak film bu kesinslzliği iletebilme yeteneğıne sahlptir. Çift anlamlar, Iç monologlar ustaca perdeye aktarılabilir ama nedense hep bir şeyler yitlrilir. Belki de bu gerçek eanrısının sınemada yazın sanatına oranla daha güçlü olmasından kaynaklanır. Film estetığl kışinın dışgörunüşü ve iç evreni arasında bir bağlantı olduğu varsayımına dayanır. Oysa Hamsun bir yazar olarak, bu varsayımı sorgular. Kahramanları bir oyuncudur. Dış görünüşleri kimliklerlni saklamak ıçın takılmış bir maske gibidir. Hamsun'un yapıtlarının ilgi noktası işte bu maakelerdir. Öte yandan film bir düş evreni gibidir. Perdede düşlenen gerçek ileri geri gıder. Geçmiş, şımdıkı zaman ve gelecek bırbırıne karışır. Hamsun romanları bu açıdan film gıbıdır. Yazar, kahramanlarına bir geçmiş, bir gelecek vermekten kaçınır. Beklenmedik bir anda, bilinmeyen bir yerden çıkarlar ortaya ve sonra geldikleri gibi yok olurlar. Çoğunluk sanki bir kamera önünde oyun oynuyormuş gibıdirler. ö t e yandan Hamsun'un yapıtlarında hep o özdek ve gerçek arayışı vardır. Bu açıdan film, yaşama bu yönden bakışın bir aynası olabilir, ya da bir metafor, belki de nıce yönetmeni Hamsun romanlanna çeken de budur.^ OlaSolum'unyönettiği "Gezginler"... (1989) Suvaştu yanhi yerde durmuştu Hamsun... bilmece filmendüstrisibirvatanhainininyapıtlannı me ahndı. 1995 yılında "lki Yeşil Tüy" adı perdeye getirmekiçinmilyonlarharcamaya altındaHennıngCarlscntarafındanyeniden yanaşmadı.Sonyıllarınıçıftliğindegeçiren yorumlandı. "Victoria" I935'te Alman, yazar 19 Şubat 1952 'de öldüğünde 93 yaşın1979'dalsveç/Batı Almanya, 1988'deLatvidaydı. ya yapımı olarak sergilendi. "Açlık" 1966'da Danimarka/Norveç/lsveç ortak yapımı olaŞu sıralarda Knut Hamsun'un yine günderak izlcyici ile buluştu Baş oyuncu Per Osme gelmesinin nedenı yazarın yaşamını örcarsson o yılın C'annes Film Festivali'ndc cn len gizem perdesini aralamaya çalışan iki yöiyi oyuncu ödülü aldı. Yazarın 1904 yılında netmenin çalışmalan Bunlardan ilki, "Göçkalcme aldığı "Dü^Görenlcr" romanındaıı menler" ve "Ycnı l'oprak" filmleriyle tanıesinlcnen "Telgrafçı" Norveçli yönetmen nan Isveçli yönetmen Jan Troell' in Istanbul Eric Gustavson aracılığıyla \ 993 yılında iz Uluslararası Film Festivali'nde yanşacak leyiciyeulaştı. olan filmi, "Hamsun". Danimarka/lsveç/Norveç ortak yapımı olan bu film ThorOysa Knut Hamsun her zaman bir bilmece kild Hansen'in tartışmalı kıtabı "Hamsun olarak kaldı. 1859yılındaNorveç'tedoğan Duruşması"na dayanıyor ve Hamsun yedi çocuklu bir Hamsun'u Max Von Sydow ciftçiailenindördüncüçocu 1945yılında canlandınyor. ğuydu. Gençlik günleri çok zorgeçti. tkikcz Anıerika'ya Norveçliler tkincisi "Hamsun Denen gitti, oradaçiflliklerde çalışBilmece", lngiliz yazar Rotı, satıcılık, tramvaycılık yap Almanlar'ın bert Ferguson'un kaleme altı. tskandmavkülriirüüzerine . . . . . dığı Hamsun yaşamöyküsünden ve Hamsun'un yapıtladersverdi. 1890'da "Açlık" y e m l g l S i n i rından kaynaklanıyor ve bir ile yazın sanatına atıldı. "GiNorveç yapımı. Yönetmen zemler","Pan"ve"Victoria" kutlarken O Bentein Baardson filminin ileadıülkeninenümitverici . t Troell' inkinden tümüy le deyazarları arasında geçmeye înatla H l t l c r C ğişik bir acısı olduğunu ama başladı. 192030 yıllannda iki filmin bırbirıni tamamlaünü zirveye çıktı. 1917'de t a p i y o r d u . B u dığını söylüyor. Baarson'a yazdığı "Yeşeren Toprak" ile göre, yazarın evlilik sorunla1920 yıh Nobcl Yazın ödü nedenle sıkı n ve son beş zor yılını ele alan lü'nüaldı. 194045 yılları arasında sorguya çekildi. Ve Troell filmine karşın, kendi filmi ilk olarak ve öncelikle Nazi Kuşatması sırasında Alyazar Knut Hamsun' u vurguman yanlısı olarak kendini hatta kaçırdığına luyor. 75 yıllık birtanhi perIkinci Dünya Savaşı 'nın yandeye getiren bu yapıtta Hamlışyakasındabuldu. 1945yı bile karar verildi. sun rolünü üç ayn oyuncu üstlında Norveçliler Almanlar'ın yenilgisinı kutlarken o Romanlannın. çoğu hâlâ inatla 1 litler'e tapiyorBu arada Norveç Film Ensdu. Bu nedenle sıkı sorguya filme çekildi... titüsü Hamsun üzerine yapıçekildi. Vehattakaçırdığına lan tüm filmleri içeren bir retbilekarar verildi. lşgalci Al Onun yaşamını rospektif ile dünyayı dolaşımanlar'a moral destek verme yorvefilmlerinhergittiğı ycsuçundan hükümet tarafın anlatan iki filmden retartışmalar'dabirliktegıdidan yüksek para cczalarına çarptınldı Gerçikısa zaman biri Istanbul Film (Bu araştırma Norveç Film da, yazar Hamsun 'a duyulan Ens titüsü 'nün yardımlanyla saygı gcri gcldi anıa bir süre Festivali'nde... gerçekleşmiştir.) Henning Carlsen, "Açlık"... (1996) Hennine Carlsen ın yönettiği Erik Gustavson'dan "Telnrafçı"... (1993)