Katalog

23MAR1 1997. SAY1 574 ılerirkenağlardı. Kışiliğikarşıtlıklarladoluolmaklabirlikte o incelikten uzak, çagdaş ve gizemli bir kahraman olarak film yönetmenlerinindüşlcrini süslüyordu. Özellikle Huston, Cimino veC'ostneronatutkunolmaklabirlikte,hiçbiri düs.lerindeki filmi birtürlügcrçekleştiremcdi. Arayahcpparavcpolitikagirdi. Collins kendisindcn sonra gerçckleştirilen hersömürgeeilikkarşıtıeylemeesinkaynağı oldu. Mao onu yakından inceledi; KGB kitaplarında bir bölümün tümü ona ayrıldı; lzak Şamir lsrail'in kurtuluş savaşı sırasında "Micairkodadınıkullandı. Fılmin Irlanda'da eekilmesi, eski dostu sonradan düşmanı, kimilcrinc göre de Collins'inölümündensorumlu olan Eamon De Valcra yaşadığı siirece söz konusu bile olamazdı. Derken Kuzcy Irlanda'daki olaylar patlak vcrdi ve eekim konusu tukaka oldu. IRA ateşkesi Neil Jordan'a yeşjl ışık yaktı. Bir başka Collins tutkunu olan David Puttnam onunla ilgili bir senaryo hazırladı. Senaryo on yıl kadar masasında bckledi. "Vampirlc Görüşme" filminin başarısı Jordan'a filmin çekimi için tam bir özgürlük güvencesi vc yirmi sekiz milyon dolar da para sağladı. Film ateşkesin imzalanmasından sonra geçen y az Dublin 'de çekildi. Başka bir yerde çckilseydi yüz milyon dolara mal olacağı söylcncn film için JuliaRoberts geneldealdığı ücretin yüzdcbirini aldı; herkes film için bir şeyler y apmaya öylesine hazırdj ki, biryığın şeyi ücretsiz gerçekleştirmek olasılığı eldecdildi. Liam Neeson /Miehael Collins /ngilizler "tarih suptırtlmt} " dediler ve hiç hoşlanmadüar bu filmden. trlandalılardan destek... Film, Collins (Liam Neeson), onun enyakın dostu Harry Boland (Aidan Quinn) ve her i ki sini n de gönl ünü kaptırdığı Kitty Kiernan (Julia Robcrts) arasındaki aşk üçgenini konu alıyor. Jordan'a göre burada en ilgi çekici şey, insanlar arasındaki ilişkilerin tüm bir ülkenin yazgısını etkileyebilmesi? kıskançlık, düşmanlık ve güvensizlik gibi duyguların savaşa yol açabilmesi. Guardian'a göre, iddiaların aksine film bastan sona tarihsel gerçeklere dayanıyor Jordan haksızlıklar karsısında burukluk duymadığı gibi, buna aynen kars.ılık vermeyi de düşüıımüyor. Öyküyüeldengeldigineeduygusallıktan uzak bir serinkanlılıklaaktarıyor. Jordan yaşamınınenönemlifilminigereckleştirdiğine inanıyor. Ateşkesin sona ernıesi karşısında yüreği sızl lyor ve olanlara inanamıyor. Önceleri işin bittiginc karar veriyor. Sonra fılmin ı/lcnmesinin asıl bu dönemde etkili olacağına, eğer buna bir son verilecekse, herkesinişinnedcnini venasılınıbilmesigerektığıne inanıyor. Neil Jordan, Miehael Collıns'ı ara.stırmak ıçın tam 13 yılını vermiş. Film Irlanda'da çekılmış ve lrlandalılardan olağanüstü destek görmüş. Dublin asıllı Jordan Film Review dergisine verdiği röpörtajda, "Film lngilizleri sinirlendirdi" diyor. Bu benim tarihi saptırmamdan değil, o günlerin gcrçeğinin pek içaçıeı olmayışından. Ben filmboyuncatngilizaleyhtarlığıyapmadım. Sadece öyküyü anlattım, Ingiîtere'yi sevenm. Yıllareaoradayaşadım vefilmyaptım. Ünivcrsitedelngiliz tarihi okudum. Film sırasında dalrlanda hükümetinden destek aldım. Mıcheal Collins'i bircoklarılrlandasavaşçısı olarak anıyor.oysaben onu bir devlet adamı ve bi r barış,çı olarak görüyoruın." Filminçekıleccği haberı Irlanda'daduyulduğunda.gönüllülerarandığıafışlerlcduyurulmub.. Binlerce Dublınli tarihlenni dıriltmek içinseferberolmuş. Fılmin birçoksahnesi Dublin'de çekilmış. Her Pa/ar, kentın biryerini kapatmı^lar. llkgösterimi Venedik Film Festivali sırasında gereeklestirilen ve en iyi film, en iyi erkek oyuneu ödüllerini alan film bastan sonra kıyım ve kan ieeren film vahşeti sorgulayan sahnelerledolu.^ Aidan Quinn /Harry Bolard Yönetmen: NeilJordan. Tam 13 yıl çaiıştı bu film için. ulusun isteği olmadan başka bir ulusça yönetilmesine karşı" olduğunu tekrarlıyordu. 1921 'de varılan ateşkesin ardından 6 Arahk'ta Irlandalngiltere anlaşması ımzalandı. Ama bu yarım özgürlük başta De Valera ve bir kısım Irlanda meclisi tarafından şiddetle reddedildi. Anlaşmayı ımzalayan ise Collins'ti. Küçük bir farkla çoğunluk onu onayladı. Dublin kalesinden Irlanda bayragının indirilip Serbest Irlanda bayragının çekilmesı sırasında üzgündü Collins, "Bütün mesele buymuş..." derken. Bu kez savaş Irlandalılar arasında ve çok acı bir biçimde yeniden başladı. Eski özgürlük savaşçıları birbirlerini öldürüyorlardı. Collins'in ölümü ise karanlık. Filmde Collins De Valera ile banş için tehlıkelı bir yolculuk yaptıktan sonra çok genç bir çocuk tarafından öldürülüyor. Bu tarih kitaplarında da böyle. Ancak Irlanda tarihine ilişkin kitaplar Collins'in ölümünde Ingiliz gizli servısinin parmağı olduğuna ışaret edıyorlar. Collins'in öidürüldüğü noktada üç hafta sonra yine önemli bir IRA şefinin öldürülmesi de gerçek bir rövanşı anımsatıyor. Filmde vurgulanmasa da Ingiliz Gizli Servısi'ne Irlanda'da unutulmaz bir darbe indiren Collins'in ölümünün ardındaki sır hepimlze tanıdık geliyor. Collins'in ölümünün ardından Bernard Shaw onun kız kardeşine şu mektubu gönderiyor: "Yırt yasını ve en parlak renklerini çıkar ortaya onun onuruna. Yaşlılıktan güçsüz kalmış, düş kırıklıklarından, kadere kapılmış bırı olarak pis kokulu bir yatakta anlamsız bir öksürükten ölmedi diye, hep birlikte onun için Tann'ya şükredelim. "^ TARİH VE MICHAEL COLLİNS... 1916 yılında Irlanda Cumhuriyetçı Kardeşler örgütü IRB Ingiliz askerleri tarafından ezıldi ve çok sayıda kayıp verdiler. önümüzdeki günlerde Belge Yayınları tarafından yeniden basımı yapılacak olan James O'Connolly'nin "Ulusal Sorun, Sendikal Mücadele ve Devrimci Savaş" adını taşıyan kitabın önsözünde filmin ılk dakikalarında izledlğiniz 1916 Paskalya Ayaklanması şöyle anlatılıyor: Büyük bir gizlılıkle hazırlanan harekât başlatılmıştı ama koşullar hiç de ' onlardan yana değildi. Yine de harekâtı başlatmakta kararlıydılar. Geriye dönüş Irlanda halkının bir ylrml yıl daha ezilmesi demekti. Geçici hükümette başkan yardımcılığını üstlenen Conolly (ayaklanan kuvvetlerin başkomutanı) öğrencisine şöyle diyordu: "Katledilmeye gidiyoruz." Başarma şansımız hiç mi yok somsuna cevabı aynı karamsarlıktaydı: "Kesinlikle yok!" Conolly ayaklanmanın bastırılması ardından kurşuna dizilecek, Miehael Collins ve geçici yönetimin lideri Eamon De Valera ıse rastlantısal nedenlerle kurtulanlar arasında yerlerini alacaktılar Irlandalıların Irlanda'ya sahip olma hakları ise ertelenmışti. 1916 yılında hapisten çıkan Miehael Collins, 1918 yılında Irlanda Cumhunyeti'nın kuruluşunu ilan eden Irlanda Meclısı'nin Dublın'dekı toplantısında 27 Sınn Feın uyesı arasında yer aldı. 1916 yenilgısinden sonra toparlanmanın önde gelen ısmiydı o. Sedye ile darağacına götürülen Mjchael Connolly'nin ve ötekı yoldaşlarının öcünü aldı. Namlı iki işkencecının öldürülmesı Collins'i milli kahramanlığını pekıştiren adımlardı. Collins ikinci dünya savaşı içindeki Ingiîtere'yi sabotaj ve ani saldırılarla bir anda çılgına çevırmışti. Krallık diplomatik olarak da çok zor durumdaydı. Bernard Shaw gibi savaş karşıtlarının da baskısıyla meydanlarda yürütülen idamlar durduruldu. Ama Bernard Shaw da sansüre uğradı, ardından Tiyatrolar Bırliği'nden atıldı. "Blr