Katalog

IART 1997. SAY1 574 11 ŞİİRDEKİ ACI Bu kalabalık niye toplannıış öyle? Bir çocuğun gözlerini topluyorlar! Kendini Galata Kulesi'nden atan bir çocuğun! Ilhan Berk ıemektc kararlı olduklailar. Ccnovalılar Cîalaarlaçcvırirkenkuleyidc . Kule, (logumııyla birjydan okuma sirngcsı ıki öncclikli görevi, gö•çtcn çok göz dağı vcı)nceleri lsa Kulcsi olanınır. Bugün ise Galala radı. Yapıldığı ilk yıllardan daha yüksek olmaır. Çünkü birsöylcnccyc MO'larda Ccnovalılar, birkulcnin inşası için" bcyi II. Murad 'danboıç ler. Hattayardımakarşııd Bcy'in adırıı kulenin rycrinc koymayı da öne.•rkezden gelen sert uyafimsonuçsuzkalır. Kosnevi/ milleti bir kuleyı .parayıbulabıhrclbettc. 'da, Osmanlı sultanının 'tnaya gcrck kalrnadan, >irliktekuledeyükselti)smanlılar'ın fetih yılıninayakuçlarındabirkıtelaş. Karşı kıyıda bir ü, bir kıyamet. Çoğunu ığı yüzlerce adam görür r.Tanıdıği bazı yüzlcrde lilere doğru yollanırlar. ıpleOsmanlıyönctimilar dola.şır çevresinde, I verdiğisurlarındanbir :nin; "Beni dc yıkarlar r\e değil, esas 15()9'da, n ve kırk beş gün süren nutamayacağı bu sarsınlüçmetrelikbirbölümü ırlan ona iyi bakarlar ve bul scmalannda y ükseircvleriolurkulenin. 16. .•sindeçalıştırılan Hıris7. yüzyılın ilk yarısında lolur. 1717'denitibaren vennck üzere kös vuruıcocağı vardır. Yineayetleyen ve kös vurarak ıler de kulede barınmak: bırdoluadamın kcndi:dcr. Ne olduğunu anlalcdetelas.li koşuşturmaHezarfen(Hczarı Fen) endiği bir adam, sırtına ıe çıkar. Kule gözlerine i atar kendini üstünden, ıçup gidcr. Bu kuş adaar tepesınc konduğunu da unutamaz. ği söylencc isc, ycraltı erolduğunadairdir.Tajlcnin altından Kilyos'a Jır. Yerli halk bir işgalle lilyos'a ulaşacak ve oranilerebinerek Kefc'ye manlarCencvizliler'in '.an, Kevork Pakmukeiıılanbirtemelkazısında çine girilcrek yer altıııhamam kuyusuna varıaçılmaktadır"dergeçit3Ütün bunlardan esinlelata'nınaltındakitünclhrkarakitabında. Galata Kulesl 6 Haziran Pırıl pınl bir yaz günüydü Aydinhktı, güzeldi dünya Bir adam düştü o gün Galata Kulesi'nden Kendini bir anda bıraktt boşluğa ömrünün bahannda Bütün umutlarıyla birlikte Paramparça oldu Bu adam benim oğlumdu. Clmit Yaşur Oğuzcan Kulenin çevresı durmadun tieği$tL Şimdilerde de bir kahveyle ba}l>a}u. Insanları hatırlar ardından: C'cnovalı Ansaldo Usudimare'nin üç yıldır kölcsi olan Çerkezi azad cdişi, Francesco'nun limandademirli SantaMaria isimligemisinisatışı,ŞcyhGalip'inHüsnüAşk'tan di/.elermınldanarak Yüksekkaldınm'dançıkışı. SaraylaGalataarasındamekikdokuyanbankerler;Zarifi, Kamondo, Alleon, Baltazzi. flk dünya savaşı sırasında kadınlar, rıhtımda, eski püskü giysilcrc sardıkları kaçak yiyecekleri satmaya çalışan. Galata'nın bir sokağında ölü bulunan, "Aşırı dcrecedc güzelcanidelikanlı" Biçakçı Pedri. Sonra, Fruchtermann vekartpostallan; hani, kcndisini de şöyle boylu poslu göstcrcn resimlerin basıldığı küçük kartlar. KamondaHan'ınçalıkatındaçizdiğigüzelimliman resimleri ile Abidin Dino. Saymakla bitecek gibi dcğil.. Ya, 1762'deKartçınarSokağı'ndadoğanoşirin çocuk. "Kartçınar Sokağı nerededır?" dıye soracak (Foloğraf: AHMETSİNANSAR1KA YA) Kule bu ani dcğişime hazırlıklı değildir. Birkaç gün karanlık suratını takar yüzüne, kimselerle konuşmaz. Sonra, zamanla alışır. Başına gelecekleri önceden pek de kestiremediği için olsa gcrek "Değişime ayak uydurmalı" dcr vc kendini iknaeder. 1864 yılında bafjlayan bu imarçalışmaları ile avlusunu, kıyıyauzanan surlarını vekapılarını kaybetmiş,hendekleri doldurulmuştur. Ayakuçlanndaki değişim çok hızlı, gelip geçen insan sayısı çok daha fazladır. Kinıi zaman bu harekettenyorulduğunudüşünür. Işteböyle, kendini dinlemeycçalıştığıgünlerdenbirgün,önceuzaktanduyduğu hafif bir titreşim, ardından yaklaşan ve artan birgümbürtüylesarsılır. Neler olduğunu öğrenebilmek için kulak kesilir: Tünel ismi verilen bir yeraltı treni çalışmaya başlamıştır altında. Yıllardan 1875'tir. Yanından geçen kalabalık birnebze ol •" 1800'lü yıllarda kahvehanesi birçok yabancı gezginin uğrak yeri olur. Günün hcmen her saatinde gclcni gideni vardır. 1819 yılını heyecanla hatırlar. O yil, yeniçeri takımları arasında çıkan bir kargaşada, bir grup asker limandademirli birticaretgemisincbinerekkıyıyı top ateşine tutar, birdiğer grupda kuleyc çıkarak ate!> açar. Kule bunu hiç düşünmemiştir. O kadar savaş görmüştür ama üstüne çıkıp da sağa sola ateş, edenler neolaki? "Büyük beyaz kule" ^ ^ G A L A T A KULESİ v j^f Karaköy ile Tünel £semtlerini birbiriııe bağlayan, Yüksekkaldırım ( addesi'nin Calipdede Caddesi ile birlcştigi yerde, Galata isinıli semttedir. Galata'ya Şişhane,^ Tophane ve Taksim yönündcn | bütün ana yullar kulede sonlanır. Böylece, Kule Meydanı denilen meydan Galata/Kuledibi semtinin merkczi sayıbr.« Kulenin çapı 16.45 metre Duvar kalınlığı 3.75 metr Yerden külahın ucuna yüksekliği 62.79 ı metredir. tğilmiş •;inin de kule olduğu id;tur. Takıycddin'in kurrtlarında bir çukurdaıı len onu da rahatcagöreinmcycnbirbasjkagiriı Efendi'nin,Cizvit Pauleyibirrasathanchaliiır. Feyzullah lifcndi ım sonuçsuzkalır. "Raeğilmiş"dcrkule. olursaniz, o da hemen kulenin ayakuçlarında. Adı Andrc Chcnicr'dir eoeuğun, bu inceyüzlü oğlanı her görüşünde duygulanır kule. Fransa dcni lcn diyardaki büy ük karışıkhkta giyotinle öldürüldiiğünü öğtenir. Küçük çocuk biiyükbirşairolmuştur,ünükulcninkulağınadekgelir. Tarihiboyuncadefalarcayanarkule. 1831 yangınında isc, alevler içindc kalan külahından yüzlerce evgörünür,taaKurtuluş'akadaryeryeryanınaktadır. Tekrartckraronarılır. Bütün felaketlcrin ardından onanlması içinseferberolması insanların.onurlandınr kuleyi "Demek ki bana hâlâ ihtiyaçları var". Sevdiği en öncmli ayrıcalık ise kulenin, şehrin panoramasını çizmck isteyen seyyahlann üşenmcyip basamaklarını tırmanmasıdır. Istanbul'u gösteren birçok resim hep onun bakışından yapılmıştır. 1836 yılında kuraklığı görür, s,chir susuzluktan kırılmaktadır. Hele Galata, zatenacısuçıkarkuyularından. Aynı yıl sokaklarda gezerek haritalar çizdigini gördüğü bir Alman subay; Moltke, kendisindcn "Büyük beyaz kule" diye söz eder. Bu Alman subayın parmağı var mı bilcmez ama 1854yılındaayakuç!anndakisokaklaraisimlertakıldığını veyeni isimleriyleçağnldığınıduyar. Çok değil, birkaç yı 1 sonra bir gcce, ı^ıklar panldar aşağıda, şık görünümlü havagazı lambalan birbirı ardınca yanıverir. Galata'nın sokaklan aydınlanmaya başlar. Ncredey.se gündüzgece farkı kalmaz. Bu ışıltıların arasında aydınlanmi!} bir vitrin dikkatini çeker. Serdarı Ekrcm Sokağı'nın köşesinde, meşhur Baker mağazasının şubcsi açılmıştır. Gecegündüzgözsüzerlcr birbirlerinc. Kule, mağazayahayran olmaktan kendini alamaz, bir yandan da bu kadar çok insanın burada ne aradığını bir türlü anlayamaz. Oysa, onun da külahının içinde muazzarn bir güvcrcinlik bulunmaktadır ama, kimse uğrayıp da bir görelim demez. Sadecc gezginin biri, kulenin üst kısmının özel bakılan kuşlarla dolu olduğunu anlatırhatıratında. Kırım Savaşı ertesindeşehreakın cden yabancılar da ayakuçlarında yeşermeyebaşlamıştır. Para denilen kâğıtlarlaalışvcrişyapmayısevenbu insanlar, cllerindcki kâğıt parçaları arttıkça hcr yerde sö/ sahibi olmaktadırlar. Böylece, 186O'lı yıllarda kendisine ulaşan surları ve acısı tatlıMİIehergününiiı/ledığievlcriyıkılmaya başlar. Adına "Belediye" dencn bir tür örgütlenme, yaşadıkları yeri insanlar için dahagüzel yapmayı görev edinmiştir. Fvet, sokaklan eskiden eğri büğrü ve daracıktır, pek Kuleye komşu gelenlerden biri de çizer arkada$ımız Hehiç Ak. de güzel değiIdir, hatta bu yüzden sık Bu yeni dost kulenin değişen seslerinin son tanıklanndan. sıkyangınlardaçıkmaktadıraına... Kulenin yahtızJığını aktardı sayfalarımıza...