Katalog

23MART 1997. SAYI 574 Büyükada'daki asırlık Agnidis Konağı 19. yüzyılın sonunda "uygarlığın" bir armağanıydı. Şimdi, 20. yüzyılın sonlarında ise "ilkelligin" elinden kurtulamadı ve görkemli ahşap mimarisiyle birlikte yıkılarak yok edildi. Üstelik, sahte bir restorasyon söylemi altında çok daireli bir apartman inşa edebilmek için... DERGIDEN Merhaba, Yaşadığımız heryer değişiyor. Mimari dokusu, havası suyu ve insanlarıyla. Savaşların yol açtığı göçler, mübadeleler bu değisimi daha bir hızlandırıyor. Birkaç hafta önce 1924 mübadelesini yaşamış bir karı kocadan, SinopAyancıklı Yorgo Baba ve eşinden söz etmiştik sizlere. Ayancık Belediyesi, Yunanistan a göçen bu yaşlı kankocayı bir daha göremedikleri SinopAyancık 'a davet etmek istiyor. Umarız ikisinin de ömrü doğdukları yeri görmeye yeter. 600 yıldır tstanbul 'u bekleyen Galata Kulesi neler düşünüyor diye belki de aklımza gelmiştir. Emel Eratlı nın kulenin "duygulanm " aktaran yazısını kapak yaptık bu hafta. Çünkü kule eski seslerini yitirdiği için üzgündü! Ayakuçlannı tanıyamamaktan da şikayetçi... Galata Kulesi, fotoğraflarda da hüzünlü veyalmz duruyordu. Erzade Ertem birkaç kez fotoğrafladı onu. Sonunda bir çözüm buldu. Kule 'nin yeni komşusu arkadaşımız Behiç Ak'tan, kapak fotoğrafımızda kuleyi yalnız bırakmamasını rica etti. Tarihimizi kazmayla yok etme uzmanları bu ay gene mesai başındaydılar. Büyükada da ünlü mimar D 'Aranco 'nun elinden çıkma bir tarihi konak restorasyon adı altında birkaç günde yerle bir edildi. Köşkten arta kalanları fotoğrajlamak için gittiğimizde doğrusujazla bir şey bulamadık. Büyükada 'yı önemli kılan özelliklerinden biri de çok değişik mimarların elinden çıkmış eski konakları. Yeni yapılanlar ne yazık ki asla eskinin güzelliğini taşımıyorlar. Tarihi konakları arsa zanneden zihniyet taş üstünde tas bırakmıyor. Bu konak belki eskisine benzetilerek yeniden yapılacak ama artık o giydirilmiş bir beton bina olacak. Bir süre önce Huber Köşkü 'nde büyük bir dikkatle yürütülen restorasyonun öyküsünü yazmıştık. O da D 'Aranco 'nun eseriydi. Oktay Ekinci nin yazısını okuduğunuzda eski bir dostunuzu yitirmiş kadar üzüleceksiniz. Önümüzdeki hafta yeni bir Dergi 'de buluşmak umuduyla... tpek Çalıslar CUMHURİYETDEROİ İMTİYAZ SAHİBİ BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN YENİGÜN HABER AJANSIBASINVEYAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU: HİKMET ÇETİNKAYA •YAZIİŞLERİMUDURLERİ DİNÇTAYANÇ (SORUMLU), İBRAHİM YILDIZ • YAYIN YÖNETMENİ İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN AYNUR ÇOLAK • REKLAM: MEDYA C /şte yıkılan konak! Eskimiş bir Koruma Kurulu kararını kiiltür katliamına dayanak yaptılar... türcinayetideelbettekiişlenmeyecekti... Duyumlaragöre, 100yılönce"mimarlık sanatınasaygılı"birbankertarafındanyaptırılan tarihi konağın şımdı bu saygıdan bellı kı hiç nasıbını almamış yeni sahibi, aynı zamanda bir sıyasal partimizın de "ilçe başkanı". Üstelık, ıktidarda da olan bu partinin "Adalar 'daki temsilcisinin"böylesi birtutumu, elbetlc ki sadece kendisini değil, bütün örgütünübağlar. Kimbilir,belkıdebu"sıyasi kişilik" yüzünden de Adalar Belediyesi yeterli çabay ı göstermedi vc "hukuken cskımiş" kararları bahane ederek, "beldenin sahıbıolma"sorumluluğunu göstermedi. Bugün artık yerınde olmayan ahşap konağın özellikle bir " D ' Aranco yapıtı" olması nedcniyle,bugizerrlimimarıderinlemesine ineeleyen Prof. Dr. Afife Batur'u dinleyelim: "D'Aranco 18931909 arasında Türkıye'deydi ve IstanbuTda birçok önemlı yapıtın da müellifı oldu. Örneğın Ycniköy'deki HuberKöşkü, Beşiktaş'taki ŞeyhZafirTürbcsi, Yıldız Saray ı' nda ahır, manej, çeşnıeler veçini fabrikası, Karaköy'de 1958 deyıkılan MerzifonluCamiigibi... D'Aranco, oyıllarda Adalar'da da sadece 2 bina yaptı. Şimdı biri yıkıldı, diğeri tek kaldı. O tek kalan da Büyükada'nınNizamMahallesi'nde.Çankayacaddesi29numarada.Geçenlerdegördüm, oldukça bakımsız ve harap durumdaydı.Umarım,aynışekildeyıkılma/vekurtanlır..." Prof. Afife Batur, aynı zamanda Koruma Kurul lan 'nda da görev almış bir uzman olarak, Agnıdıs Konağı ıçın de şunları söylüyor: "Kesınliklel.grup olması gcreken bir yapıttı. Öyle bıliyordum vc bu nedenle nasıl olsayıkılmazdiyerahattım. Yıkılıncave vaktiyle 2. grup denildiğini öğrenince hayretler içindc kaldıın. Bu karar nasıl alınabilmiş, hayret. Benim için çok büyük birüzüntü kaynağıoldu..." Kvet. Şimdi söylenenlerebakılırsa, konağın yeni "politikacı" sahipleri, aynı ycrc sözdc sadece cephesi bu konağa "benzeyen" 6 daireli betonarme bir apartman yapacaklar. Böy lece, "tarihsel" (!) bir takl it görüntü içinde, aslında "acımasız bir rant projesi" olarak tarihe geçmeye aday yeni bir uygarlık dışı uygulamayıdahagerçekleştirmişolacaklar. sonra da yıne politika yaparlarken belki de yine hep "tarihsel değerlerimize bağlılıktan" sözedccekler... Nediyelım!.. EnıyisionlaraMehmetAkif'inbirşiriini armağanedeliın: "Yıkmak insanlara yapmak gıbi kıymet mi verir? Onu en çulpa herifler de emin ol becerir Sade sen gösteri vcr "İşte budur kubbe" diye Iki ırgatlaincr şimdi Süleymaniye Amagcl,kaldıralımdendimi,heyhatozaman Bir Sülcyman daha lazım yeniden, bir de Sinan" Büyükada Malul Gazi Caddesi 22 numarada da şimdı; "Bir Davut Efendi lazım yeniden, bırdeD'Aranco..."^ "yasal" (!) yanıtı alıyor: " Koruma Kurulu'nun,binanın yıkılarak yapılabilcccğinc dair 1992'dc dc aldığı karar var..." Oysa ki Belediye, böyle bir karar vaktiyle almmışolsabile,eğer"isteseydi"yinedebu kültürkatliamınıdurdurabilirdı. Ustelikbu aslında yasal bırgörevıydı vc hukuksal dayanakları da fazlasıyla vardı. (,'ünkü,o"dörtellesarıldıkları"eski Kurul kararlannırıü/crindengeçenzamaniçinde, Türkiyc'de "koruma ilkcleri" zaten değişmişti.Ömeğin, Koruma YüksekKurulu'nun 28 Şubat 1995 tarih ve 378 sayılı Ilke Kararı ilc küllür varhklarının artık hep yıkılarak değil,temelkuralolarak"yıkılmadan"restore edilmeleri "çağdaş bir koruma koşulu" şeklindeyürürlüğesokıılmuştu. (îcrçı, A N AYOL döneminden sonra üyclerideğiştirilcnYüksek Kurul 19Ni.san 1996 tarihli ilk toplantısında bu çağdaş koşulu "zorunlu kılmayan" yeni bir karar alarak "eskiyedönüşü"yineözendirmişti.Nevarkibu duyarsız yeni karar da Mimarlar Odası 'nın açtiğı dava sonucunda Danıştay tarafından durdurulduğu için, geçcn aralık (1996) ayından buyana 378 sayılı ilke kararı yineyürürlükteydi... Adalar Belediyesi, işte bu yürürlükteki Yüksek Kurul kararına dayanarak, 1992'de alınmış eski yıkımkarannın şimdı artık geçersizolabileceğinigörebilseydivebinanın restorasyonu için "yeni koruma ilkelerine" göre izlenecek yöntemi koruma Kurulu'ndan sorsaydı, Büyükada'daki buson kül KAPAK FOTOĞRAFI: ERZADE ERTEM