Katalog

23MART 1997. SAY1574 yordu: "Bcni nc aşağilık duruma düşürdüğünü gör." Bu sefahat yaşamına kısa bir sürc sonra üvey baba Aupick tarafından cl konuldu ve birvasitayinedildi. Varlık içinde yoksul bir yaşam başladı şair için ve bir ömür boyu sürdü. 15 Kadın doğal olandır... Bu yıllarda bır kadın girdı şaırin yaşamına. "Kötülük (,'içckleri"ndeki şiirlerin birçoğununcsinkaynagı,tiyatroi)yuneusu,kimilerine görc isc kaldırım yosması melez, Jeanne Duval.OysaBaudclaire,kadınlardanııefret cdiyordu. Erdoğan Alkan'ın hazırladığı "Karalıklar Prensi Baudelaire" adlı kitapta yer alan "Soyunmuş Yürcğim5"e şöyle yansıyordu bu ncfrct: "Kadındandininzıddıdır. Demektiksindirmcli. Kadın açtır, yemek istcr; susuzdur, içmek ister. Şehvetten kudurmuştur, perişan olmak ister. Onayaraşandabu. Kadın doğal ciır, yani iğrcnç. Vehcpbayagıdır.yanidandininzıddı." Aşka dair ise şunları söylüyordu: "Benim bulunduğuın bir yerde, aşkın en büyük zevkınedirşeklınde bir soruatıldıortaya. Biri dogal olarak almak, birdiğcri; vermckdedi. Kimı gururzevkı, kimi alçakgönüllülük şchveti dedi. Bütün bu çöplükler tsa'nın kopyası gibi konuşuyorlardı. Sonuııda is. öyle halc gcldi ki, ütopyacı dangalağın teki de aşkın en büyük zevkinin yurt için yurttaşlaryetiştirmeİcolduğunusöyledi.Ben şunu söylüyorum: Aşkın tek ve yüce cinsel zevki, onun kötülük yapmak gerçekliğinde yatar. Vc crkek de kadın da, her cinsel arzununkötülüktcbulunduğunudahadoğuştan bilir." Ancak Jeanne Duval'i tanıdığında henüz yirmi bir yaşında olan ozan ona yaşamı boyuncabağhkalacaktı. Pckı Duvalsadıkmıydı ona? Biryazısında kuşkusunu dile getiriyordu: "Ozanlarınscvgililerimi?Çoğununeteği bok 1 udur. önünc bir çorba koyuyor ve paranıbirbaşkaaşığınayedirmiyorsaşükret." Mudame Sabaüer. Onun evi, Baudelaire 'in ugrak yerlerindendL ğunda bir kez y aşayan Baudelaire ilişkilerine kendisi son veriyordu. Edgar Allen Poe'ye hayran olan şair, Poe biyografisini yayımladı. Çünkü Poe'dapanltı vc karanlığı birarada buluyordu, tıpkı kendısınde olduğu gibi. Ve üstündc uzun süredir çalıştığı "Kötülük Çiçekleri"ni nihayet bir yay ıncı satın aldı ve yayımladı. O ana kadar dergilerde ancak birkaç şiiri yayımlanmış olan bu şiirleri öyle birdikkat çekti ki apartoparyargıçkarşısınadiktileronu. KötülükÇiçekleri'ninyayımlanmasındanhcmen sonra Le Figaro'dabiryazıyayımlandı. Şöyledeniyorduyazıda: "Iğrençlik rezillikle dirsek dirseğe; kokuşmuşlukla çirkeflik kolkola girmiş. Bu kadar az sayfada bu kadar çok memenin ısınldığı ve çiğncndiği hiçbir betikte görülmemiştir; bu kadar iblis, dölüt, şeytan, kedi ve kurtların cirit attığı başka hiçbir betik yoktur." Başka bir yazıdaysa Baudelaire'i kırbaçlanmaktan alıkoyan tek şeyin ona duyulan tiksintiolabileceğindensözediliyordu. Bunlarınkarşısında Baudelaire ise amacının genişkıtlclcreseslenmekolmadığınısöylüyor vesürdürüyordu: "Düşkuranlannscssizdünyasındabilefesatçı aramaya kalkan bu garip aktöre neyin ncsidir? Bu garip aktöre bir gün işi şunlan Murie Daubrun, "Sonbahur Şarkısı "ndıı esinlcndiği kadın. ğı. Ama bir gün gerçek oldu. Bileklerini kesti.kurtardılar. Kentlibirozandı Baudelaire, onun dünyası yüksek duvarlar, karanlık sokaklardı. Buna rağmen sık sık ycrdeğiştirirdi Pariskentinin içinde. Hvdenevetaşınırdururdu. En büyük sıkıntı onunkisiydi ki "Paris sıkıntısı" olarak çıktı ortaya.Neyıkmakne de aşınak istiyordu. O yalnızca düzene karşı çıkıyordıı. llkgençlikçağınındüşüncelerini ölümünedcğinsavundu.Sonyıllanndavasisi Ancelle'c şöyle yazıyordu: "Insan türünden tiksinmemin bütün nedenlerini sabırla yazacağım.' Mutlak ve yalnız' kaldığımzamansa, bir dinarayacağım... Ve ölüm anında da, evrensel budalalığın karşısındaduyduğumtiksintiyiiyicegöstcrcbilmckiçin,busonııncııdinibenimseyeccğim. Görüyorsunuz ya hiç değişmedim." Birgün birkiliseyi gezerken inme indi Baudelaire'e, artık konuşamıyordu. Uzun bir süre yatakta kaldıktan sonra öldü. Annesi başucundaydı veyıl 1867idi Yaptıklanyla bir kişiye sesleniyordu bclki. "Beni gör, buradayım bak." Onu herkes gördü. Dünya şiiri Baudelaire'iböyleselamladı...^ • "Baudelaire" Jean Paul Sartre (Toplumsal Dönuşüm) • "Karanlıklar Prensi Baudelaire" Erdoğan Alkan (Evrensel Kültür Kitaplığı) Kuğu gibi kıvrımlı, sıvı yağ gibi kaygan Kolları, bacakları, kalçaları, her yerı Geçiyordu duru ve keskin bakışlarımdan; Ve karnı, ve bağımın salkımı memeleri Kötülük meleğinden daha tatlı daha hoş Üstüme geliyordu bana el atmak için, Kimsesiz, yapayalnız oturan şu ruhumu Kristal kayalarla huzursuz etmek için. Yepyeni bir resimde birleştirmişti bir el Antiope'un teniyle tenini bir tüysüzün, Dolgun kalçalarını yansıtan ince bir bel, Vahşi, esmer yüzünde beyaz, yüce bir düzgün! Aşkamatensel... Acıçekmektcnhoşlanıyordu.Sartre "Baudelaire" adlı denemesindeki şairi mazoşist olarak niteliyordu: "Kısacası acı çekme göstcrisinin iki ereği vardır. Birincisihınç almak: Pişmanlıkacısı vermek ister annesine.tkineisi daha karmaşıktır: Bayan Aupick yargıcı, iy iliği canlandırırburada. Onun önünde,kendiniaşağı lar hem mahkum edilmeyi, hem de bağışlanmayı bekler. Ama bir beyazpcrde gibi, zorla önündetuttuğubuıyiliktenhemnefreteder, hemdcsayaronu." Jeanne Duval'le tensel aşkı yaşayan ozan başka kadınlarla da platonik aşklar yaşıyordu. Bunlardan bir tanesi Apollonie Sabatier'di. Entelektüel.aydınbırkadındı Sabaticr. Evisanatçılarlayazarlarladoluptaşıyordu. Baudelaire hayranlıklaizliyorduonu.Güncelerine ise şöyle yazmaktan geri kalmıyordu: "Aydın kadına karşı duyulan sevgi bir tür oğlancılıktır." Bir düzineşiirvemektuptan sonra nihayet bir geceSabatier'lesevişiyordu Baudelaire. Ertesi gün ise şunlan yazıyordu ona: "Dün sana şöyle demiştim: Beni unutacaksınız. Bugün de sözlerime şunları ekliyorum: Gönül işini budalalık edip ciddiye alma acı çekersin. Görüyorsunuz ya sevgili güzelim,kadınlarhakkıdakiönyargılarımhiçde hoşdeğil. Kısacası, inanmamonlara.Güzel bir ruh taşıyorsunuz anıa ne de olsa bir kadın ruhu bu. Sen bırkaç gün öncesine kadar, güzel, kirletilmez, esenlık veren bir tanrıcaydın; ama şimdi artık yalnızca bir kadın oldun." Terk edilmcnin sonsuz acısıru çocuklu söylemeyevardıracak:Bundanböyleyalnız ve yalnız, avutucu ve insanın doğuştan iyi, tüm insanlann mutlu olduğunu kanıtlamaya yarayan bctikler yazılacak. lğrenç bir ikiyüzlülük!" Dava, Kötülük Çiçekleri 'nden 299 dizenin çıkanlması, yayıncının ve şairin para cezasınaçarptırılmasıyla sonuçlandı. Sartre"Baudelaire" dcnemesinde şairin mahkemenin karşısında ikiy üzlü davrandığını yazıyordu: "Betiğinin içeriğini bir kez olsun savunmayakalkışmaz,yargıçlara,aynasızlannve gammazlann aktöresini benimsemediğini açıklamaya kalkışmaz. Tersine onlann aktöresine sahip çıkar ve bu temcl üzcrinde tartışmayagirişir. Betiğinin anlamı üstüne yalan söylemcningi/.liutancmıkabuleder. Kendisiniyargılamalannagözyumar.yargıçlarını onaylar hatta Kraliçeye 'mahkemece hayranlık verici bir incelikle yargılandığını' yazar,dahası,toplumsalbiraklanma ister." Intihan bir giz gibi taşıyordu içinde, bazen debirmalzemcydianncsinekarşıkullanaca TAKILAR' Şair Baudelaire'in Kötülük Çiçekleri'nden dava sonucu çıkartılan şiirilerinin içinde Jeanne Duval için yazdığı "Takılar" şiiri de vardı. Soyunmuştu bir tanem, tek kalan şey teninde Gözalıcı takılar, çünkü beni tanırdı, Üstünde kölelerin özgürlük günlerinde Taşıdığı alnı dik, fatih havası vardı. Takılar alaycı seslnde raks ederken, Madenler ve taşlarla ışıklanan şu dünya Coşturur yüreğıni, dehşetli düşkünüm ben Sesin ışıkla hemhal olduğu eşyalara Bırakmıştı kendini koynuna 6evgilerin, Süzüyordu divandan o gülen bakışları Bir deniz kadar tatlı, bir denız kadar derın Kıyıya çarpar gibi ona vuran aşkımı. "Beni gör " demişti Onu herkes gördü. Gözleri gözlerimde, sanki evcil bir kaplan Düşle dolu, biçimden biçime giriyordu Şehvete ve arzuya kucak açmış saflığı Her tavrına yeni bir albeni veriyordu; Can ceklşip dururken lambamızın fitilı, Tek ışık, ocaktaki ateş de ölüyordu, Alevin soluyup iç çeken dumanlı dili O amber renklı teni kanlara buluyordu. Çeviren: ERDOĞAN ALKAN