Katalog

12 SlVILIM ITAATSIZIM.. CUMHURİYtTDEKGİ ğerlendiriyorsıvıl itaatsizlialınnıalıydı. Ama Ameriği. Hir hukuk dcvlctinin tekan hükümetinin yasaları mel haklar ve özgiirlükler insanları daha adil kılmak eksenindetanımlanabilecebir yana, yasalara duyulan ğini vurguluyor. "Çağdaş saygı nedeniyle iyi niyetli devletin kendi meşruluğuinsanları bileadaletsizliğin nu temel lendirmek ve daha aleti yapıyordu... Bu yüzdapekiştirmck için sıkça teden şöy le seslendi Thoreau: lattu/ etmek durumunda "... Yasadoğası gereği sebulunduğu hukuk devleti ni zorunlu olarak başkasına olma savının inandırıcı olayönelik haksızlığın aracı bilmesi için" diyor "Kendi durumunadüşürecekyapıhukuk ve devlet dibenini daysa, yasayı çiğne! Yaşaözgürlük,güvenlik veeşitmını makineyi durdurmak lık boyutlarında ya da temel için kullan. Her durumda haklar ve özgürlükler temedikkat etmem gereken şey, linde bütün sonuçlarıyla lanetlediğim kötülüğün düzenlemeyevegeliştirmcaracı olınamaktır..." ye girıştığinin kanıtlarını Eyleminin, yani vergisiortaya koyması gerekir" ni ödememenın karşılığınÖkçesiz'e göre gelişimi ve da cezaevine atılmayı bir . . . . . içeriği bu çerçevede ifadc "onur"olarak görenThore S1V1İ l t a a t S l Z , edilen hukuk devleti idesi, au'nun düşlediği devlet, kendi gölgesi niteliğindeki tüm insanlara adil davranadirenme hakkını yadsıyacak, bireye saygı gösterecek maz. ve ona bir "komşu" muamelesi yapmayı becerebileSivil itaatsiz, nasıl bir eycekti. Böylece, ona soğuk lem türü seçer? Hayrettin duran, onunla kaynaşmaÖkçesiz, kitabında doksan yan,kendisinindekucakladörl eylem biçimini örnekmadığı insanların varlığını liyor. Oturmak, polisleri iskendi düzeni açısından bir tifaya çağımıak, abluka, sorun olarak görmeyecckti. boykot, firar, askeri bölgeye Bu düşüydü, ama yaşanılan ağaç dikme, kan sıçratma, farklıydı. Thoreau şiirinde sınır geçme, kira boykotu, "gerçeği" şöyle anlattı: yerleşim merkezleri kur» ma,greve çağırma gizli "Perişanbirülke, atomsilahlarınınplanlarını Tambirsahtesürtük, açıklama bu örneklerden Eteklerinitaşıtıyor, birkaçı... Kitabında sivil itaRuhupislikiçinde." atsizlik örneklerine de yer Thoreau, dolara masumveriyorÖkçesiz: luğunu iade edip, kendisinAlmanya: Boş duran evden onu vergi adı altında lerinkullanılmakamacıyla alan devletin, nerede ve naişgali/Uerlin 1981 sıl kullandığının peşine düşmüş, "sivil itaatsizlik" Huyrettin (,kçesiz ABD:Vietnam savaşını dıye tanımladığı eyleme gıprotesto amacıyla askcr rişmişti.Sorukaçınılrnazdı.hangikoşullarkimliklerinin yakılması/1967 da, nasıl bir eylem yapılmalıydı ki,adına siAvııstralya: Uranyum çıkarılmasını provil itaatsizlik denilebilsin? Yakup Coşar, testo amacıyla 24 saatlik demiryolu grevi/ kavramın temel unsurlarını başlıklar altında 1976 değerlendiriyor"Kamu VicdanınaÇağrıSiAvusturya: Hnerji santralinin zararlı villtaatsizlik"kitabınınönsözünde. llkbaşmaddeyaymasını protesto amacıyla"Greenlık "yasadışılık". Çünkü, sivil itaatsizlik, peace"ninbacayıişgali/1984 haksız bir uygulamaya karşı bütün yasalyolBelçika: Askeri sahaya girme eylemi/ lar denendiktcn sonra girişilen yasadışı bir 1985 eylem. Ancak "meşru"luğu da var. Ona bunu Danimarka: Otopark yerine halk parkı sağlayan,anayasaldüzenin temel ilkelerine yapılması talebiyle bir arsanın işgali/1970 esastan bir itirazının bulunmaması, ancak Fransa:Sorbonne Üniversitesi binasınm toplumsal sözlcşmenin ilkelerinin çiğnenişgali/1968 mesinden kaygı duyması. Yasadışı olmasına Hollanda: Atom cnerjisini boykot amarağmen açık yapılması yani kamuoyunca alcıyla elektrikfaturalarınınbirkısmınınbloke gı lanabilir özellikte olması, ey lenıcinin poli edilmiş bir bankahcsabınayatınlması/1980tik ve hukuki sorumluluğu üstlenmesi, şid82 detin reddedilmesi, ortak adalet anlayışına Jngiltere:Askeri sahaya giden yollarda yani kamu vicdanına yönelik bir oturmacylemleri/1982 çağn niteliği taşıması da gerekiyor lsrail:Lübnan'a saldınyı probireyleme sivil itaatsizlik diyebiltesto amacıyla "Bir sınırı var" adlı memiz için. Eylemin, az yada çok yedekler grubunun Israil dışında adil olduğu varsayılan toplumsal askerlik hizmetinden kaçınnıası ilişkiler sistemine değil, tek tek /1982 haksi7İıklara karşı yapildığını İsviçre: Silah sergisinin öniinde anımsatan Coşar, ideolojik birlikinsandanhal ı/1981 telikierin değil, kısmi bir çakışmattalya:Sicilya'datoprakişgallcnınolabilirliğinededeğiniyor.örri/1919 nekmi? Henüzsivil itaatsizlikeyJaponya: "Greenpcacc"in laslemlerine dönüşmemiş olsa da tik balinay la Japon balina avlama Kürt sorununun çözümünde solun gemisinin denize açılmasını enbir kesimiyle tslamcı bazı gruplar Hannah Arendt gellcmcsi/1987 \ • arasındaki yakınlaşmayı gösteriyor Yakup Norveç: Hidroelektrik santralininşantiyeCoşar. Eylemin sivil itaatsizlik olarak tanımsinin işgali/1981 lanabilmesi için şart koştuğu koşullardan bii risi de "I laksızlıklarla ilgili çitte standart kul Sivil itaatsizlik ve anarşi... lanılmaması." Coşar'ın bu kez ki örneği işHannah Arendt, John Rawls, Ronald kence. Eğer işkenceye karşı çıkılıyorsa, bu, Dvvorkin,Habermas.Saner... ('elsefenin,sikimeyapıldığına,kiminyaptığınabakılmakvil itaatsizliğe kendi tanımlarını ve değerlensızınolmalı... dirıneleriniekleyenbuönemli isinılerinden 1 layrettin Ökçesiz ise Afa yayınlarından Rawls,enyüksekbaşvurumerciininyasama, yüriitme yada yargı değil kaınuoyu olduguçıkan kitabında hukuk devleti açısından de Sivil itaatsizlik... Yasalarla haksızlıklar arasında insanın direnebileceği alanlardan biri. Şiddetsiz, kamuya yeğliyor. "Hukuk devleti" ni uyanyor "iktidarını kötüye kullanma..." İsviçre'de hir köyün arazisinc atış atanıyapılmaya kalkışıhnca "itaatsizlik"kuçınUmazdu Once insan, sonra yasa • • • ğı kasaba hapishancsiydi, crtesi gün bir yakınının kendisindcn habersiz vergiyi odemesiylc salıverildi. llkeselnedenlcriniiseşöyle idesinin içerdiği üstün değerler ıığruna kaaçıkladı: muya açık vc yasaya aykırı olarak gerçekleş"... Yolvergisiödemeyihiçbirzamanrcdtirilen, bu sırada iiçüncü kişilerin hakkını detmedim. Çünkü iyi bir komşu olma duyçiğnemeyenbarışçılbirprotestoedimi sivil gum da, kötü bir uy ruk olma duygum kadar itaatsizlik. güçlüdür. Okullarındesteklenmcsinegelince, kendi payımayurttaşlarımıeğitmek Yasayı çiğnemek! için üzerimedüşeni yapıyorum. Vergi Biitün kavramlarınbirtarihi olduhesabındaki belırli birkalemdendoğunudüşünürsek sivil itaatsizliğede layı vergiyi ödemcnıezlik ctnıiyobir isim babası bulmak gerekiyor. O rum. Yapmak istediğim, deylete da Henry DavidThorcau. Amerika itaati reddetmck, kcndimi bu soileMeksikaarasında 184648 yıllarumluluktan geri çckmek ve onun rı arasında süren veTeksas, Kaliforetki alanından çıkmaktan ibarettir. niya, Ncvada, Utah, Arizona ve Bırini öldürecck adamı ya da silahı Ncw Mexiko eyaletlcrinin Aınerisatın almada kullanılmadığı süreee ka'nınclinegeçmesiylcsonuçladolarlarımın nereye gittiği beni ilnan savaşı, bu savaş sırasında nenty David Thoreau gilendirıniyor. Dolarmasumdut, devlet kadaı Amerikalılar'ıntusuçlanamaz; ancak beni esas ilgilendiren, tumunu da eleştirdıği "Dcvlcte Karşı İtaatuyruk olarak sadakatıminsonuçlarıdır..." sizlik (îörcviÜzerine" başlıklıyazısındakullandı ilkkezbukavramıThorcau. Amaonun Savaşkadarköleciliğedekarşıolan,aktıf birsivilitaatsizolarakeylcmi,kafavergisini olarak "Köleliğin Kaldırılnıası Harekctı"nde ödcmemek oldu. Yazar, öğretmen ve doğa ta yeralan Thoreau için"En iyi hükümet,enaz rihçisi Thorcau, ıncmura vergisinı "ilkcsel yöneten hükümet"ti. Önce insan olmahydı, nedenlerle"ödetneyeceğini söyledi. Kaışılısonra uyruk. Yasaya değıl,adalctesaygı esas 1. sayfanın devamı