Katalog

26EKJM 1997. SAYI 605 biçimleri benimseyebiliyor. Ve sonunda aynı temeleğitimden geçen iki kardeşbirbirlerinden tamamen farklı ve birbirlerine tamamenyabancıikibireyhalinegelebiliyor. Elbette anne ve babalardan birer pedagog gibi davranmaları beklenmiyor. Ancak eylem vc olanak anlamında gösterilen eşitliğin sevgi alanında da gösterilmesi bekleniyor. Burada ortaya çıkan durum, anne ve babanın kendi istedikleri yöndc gelişme göstercn çocuğu aile içinde ön plana çıkanrkcn aynı imkanları kullanmakta zorlanan diğer çocuğu ilgi ve sevgi anlamında ikinci plana itmeleri oluyor. Örneğin sakin çocuklar sakin olmayanlardan, çalişkan olanlar tembellerden, sağlıklıolanlarsağlıksızlardan daha çok tercih ediliyorgörünümüveriyor. Hernekadar annevebabaçocuklarıniayırmadıklarınıve olumlu pozisyondaki çocuklar da'sorunlu' kardcşlcriylc daha çok ilgilenildiğini iddia etseler bile, bu çocuklar ömürleri boyu anne ve babalarının diğer kardcşlcrini daha çok sevdiklerini düşünüyorlar. Ilk çocukların kendilerinden sonra doğanlar için düşündükleri de pek farklı değil. Yeni doğanın ihtiyacı olan bakım sürecini sevgi olarak algılayan, kendilerini ikinci plana atılmışveartıksevilmediğinizannedençocuklann sayısı düşünülcndcn çok daha fazla. ne istcmesini doğurduğunu saptamak. Ve yıllaryılı farklı uzmanlar tarafından yürütülüp.sonuçlandınlanincelemelergösterdiki, kardeş olgusu bölüşme, yardımlaşma ve sosyalleşmeden önce egoyu güçlendiriyor. Çocuk, bilinçaltında sadece kendisi için elde etmek istediği ve mücadelesini verdiği ebeveyn ilgi ve sevgisini, yaşamının ileriki yıllarında diğer soyut ve som ut odakl ara da y ansıtarak aynı bencil turumu izleyebiliyor. Doğada, hay vanlarda ve bitkilerde büyük bir saygıy la gözcttiğimiz yaşama hakkını ve içgüdüsünü (güçlünün zayıfı ezdiği ve yaşamınısürdürebilmekiçinyokettiği)insanda bir tabu olarak kavramamızın ve farklı kurallarüzerindcnis.liyorgörmekistememizinde nedenleri var. Uzmanlar güçlü olanın yaşamda kalması şeklinde özetlenen bu doğal yaşamkanununtfn, toplumsal yaşam kuralları içinde hoşgörülmemesininnedeniniöğrenilmişlikle açıklıyorlar. Yardımlaşma ve paylaşmaya aykırı olan bu doğal olgu, insan doğduğu günden i tibaren törpülenerek, bastırılıyor. Ancak gerçekler farklı... Avrupagenelinde yapılan araştırmalar miras konusunda bir tutumadikkatçekiyor. Buaraştırmalar, ailelerin, işin başındaki/işi yürüten ve erkek torunlar vermiş olan evlatlarına (yüzde 85 oranla en büyük erkek çocuk)mirastan daha büyük pay ayırdıklarını ortaya koyuyor. En azından paranın yönetiminin bu çocuklara bırakılmış olması vc diğer kardeşlerin bu yöntemle ömür boyu en büyük olana tabi bıGüçlii olan hep kazanıyor. rakılması bilc eşitsizliğin düzeyini vc doğanın kanunlannın işlerliğini gözler önüne selar. Varolan düzene ve ailelerinin koyduklara kurallara yatkın kişilikleri var. Ahlaki dc riyor. Bütün bu araştırmalar sonunda isekırılamayanbirçemberinvarlığıgözlemleniğerlcri,ilkçocuklarkadarçokönemsiyorlar. yor. Büyük çocuk, içindebüyüdüğü düzene Tck çocuk aşırı kontrol edilen bir denek gibi daha yakın vc dü/enin devamından sorumlu. büyüyor. Ayrıca aile içinde rakibi olmaması Yönetici... Değişim de onun izin verdiği ölda kişiliğinde sapmalara, baş kaldırmalara ve asiliklere yer vermiyor. Kendini olduğu çülerde ınümkün. Küçük kardeşlerbelki de gibi kabullcnmeyi öğreniyor. Olduğu gibi bunun bilincindc düzene ve bilinene uzak seviliyor, sevilmek için herhangi bir çabave ve bu bağlamda daha yaratıcı, yıkıcı ve dedeğişime gerek duymuyor. ğiştirici bir kişi I ik yapısına sahip. Ancak büyüğe yani, yöneticiye ve onun koyduğu kuKardcşler arasındaki varoluş ve yapılanrallara genelliklebağımlı. mamücadclesiisesosyobiyologlartarafınVe belkı bu da doğanın kendi dengelerinin dan 30 y 1 kadar önce incelenmeye başlandı. 1 bir andaaltüstcdilmemesi için koyduğu başBu incelemclerin asıl amacı ise kardeşlik olka bir kural. Kısır bir döngüye benzese bigusununinsananekazandırdığınınaraştırılarak,bölüşmeyimi,yardımlaşmayımıyoklc...<* sa egonun güçlenerek herşeyi sadece kendiGeo 'dan çeviren:AŞKINELÇÎ DERGIDEN Merhaba, İki hafta öncesinden Eşber Yağmurdereli'ninyazdığı "Akrep" oyununu kapakyapmayı planlamıştık. Eşber de dokuz yıl, tek başına gazetesiz, radyosuz, okunmamış mektuplarla geçen hücre günlerinin ardından yaşamla yeniden huluşmasının öyküsünü yazacaktı dergimize. Ama bunafırsat bulamadı, onu yeniden hapishaneye kapattılar. Eşber 'i 23 yıl yatırma gücündeki mahkumiyeti kesinleştiğinde dostları, ona lütfen git bu ülkeden demişlerdi. Eşber ise hiçbiryere gitmeyeceğini söylüyordu. Gitmesi gerekenin onu 23 yıl yatıracak düzen olduğuna inanıyordu. "Bu utançla yaşayacaklar düşünsün " diyordu. Şimdi siz de bu utançla nasıl başa çıkacağız diye düşünüyorsamz, lütfen birşeyler yapın. tşte birkaç öneri: Evinizin camına Eşber 'in gazeteden kesilmiş bir resmini asın. Hem siz onun hapiste olduğunu unutmazsınız hem de dışardan gelip geçenler. Sonra parlamentoya bir kart atın. Bununla yetinmeyip, telefon edin, faks çekin. Bu utanca katlanamadığınızı mutlaka yazın. Oy verdiğiniz milletvekillerini rahatsız edin. Yapabileceğimiz daha çok şey var aslında. Akrep oyunu önünde uzun kuyruklar oluşturabiliı; hayatta yenemediğimiz akrebi belki bufırsattan istifade sahnede iken yenebiliriz. Türkiye de hepimize utanç veren tek mahkum Eşber değil. Geçen hafta dev ödülünü milletçe paylaşmaya çalıştığımız Yaşar Kemal de Eşber 'inkine benzer bir ceza yemişti bu yıl içinde. Yaşar Kemal'in ö'yle Almanya senin Fransa benim diye dolaştığına bakmayın. O da bir mahkum, ama sadece cezası ertelenmiş bir mahkum! Lütfen bunu unutmayın! Almanya gibi dünyanın en büyük savaşım çıkartmış bir ülkenin "Barış " adını taşıyan en önemli edebiyat ödülünü Yaşar Kemal 'e vermesinden ders çıkartacak birileri olmalı Türkiye de. Ama onlar derslerini bilmiyorlar, beyinleri kireçlenmiş. Yaşar Kemal 7 yürekten kutluyoruz. Barış yolunda kavga veren Eşber Yağmurdereli sayımızla, ifade özgürlüğünü kullandığı için hapiste olanlara sevgilerimizi iletiyoruz. Akrep 'i ezecekyollar bulmak için kolları sıvayalım... lyi bir hafta dileğiyle... tpek Çahşlar CUMHURİYET DERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: BERİN NADİ • BASAN VE YAYAN: YENİ GÜN HABER AJANSI BASIN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDÜRLERİ: DİNÇ TAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ • SORUMLU MUDUR: FİKRET İLKİZ • YAYIN YÖNETMENİ: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • REKLAM: MEDYA C Büyük kardeşin ağırlığı... Tümbuetkenlcr ise insanın kişilik geliştirmesinde çok önemli vc ortak faktörler. örneğin çok sayıda farklı ailenin en büyük çocuklan ile en küçük çocuklan arasında (kardeşlerdebulunamayan)benzerliklerbulunuyor. Böylece kişinin kadeşleri arasındaki doğum sırası da, uzmanlara göre, onun kişilik hatlannı belirleyen önemli bir faktör. Çocuklar kardeşleri ilk doğduğunda her nekadarbebeğikıskanıyor, yeniden emzik ve biberona dönüyor ya da gcccleri altlarını ıslatmaya başlıyorlarsa da zaman içinde büyük olmanın faydalarını da anlıyor ve bu konuma geri dönüyorlar. Büyük oldukları ve paylaştıklarıbirgeçmişleriolduğundanebeveyne daha yakın olma şansları olduğunu biliyorveonukullanıyorlar. Batı kültürlerindc dedoğukültürlerindedcilkçocuğunyerihâlâ ayrı. Önceliklc büy üğün ihtiyaçları karşılanıyor. Ilk söz hakkı büy üğün ve büyük, küçüğün eğitiminde de söz sahibi. Kardeşler çoğaldıkça büyük çocuk bir grubunyöneticisi konumunu alabiliyor. Ve çok birycrediniyor. Yapılan araştırmalar ilk çocukların varolan düzene daha yakın, düzcni koruyan ve düzcni yöneten kişiliklergeliştirdiklcrinide ortaya koyuyor. C'linton, Churchill, Saddam Hüseyin vc Boris Yeltsin ilk doğan çocuklara binJerce örnekten sadece iki üç tanesi. dahaçabukyetişkinlerdünyasında Tgk ç o c u k y a da İkİ, ÜÇ, dört... Hangisinin daha az sorunlu olduğu yıllardır tartışılan bir konu. Ama uzmanlar artık bir görüş b i r l Ikincilereveaıleninküçüklcnne gelince işlerdeğişiyor. Onlaryönetilmeye karşı en başından bir tepki oluşturuyor. Sadece anne ve babasının değil, büyük kardeşlerinin de isteklcnne itaat cderek büyümesi gereken çocuk değişimden yana oluyor. Radikal yenilikçilcr bu gruptançıkıyor. Kaşifvemucitlerle politik dcvrimleri yaratanlar da...BuisimlerarasındadaKopernikus,Gandi,MartınLutherKing, Çastro, Arafat ve Troçki'yi saymakmümkün.. Ancak bütün insanların kardeşi jgine y a r d l b ü y ü k çocuklar düzenden, küçükler değişimden T U V ' y ^ n a . l e k ÇOCUK i s e , .. ... , , b u y u k ÇOCukla a y m . . .... .. .... . . . K1Ş1İ1K OZelllKİerini gösteriyor, yani düzen yok. Tek çocuklara gözatıidığmda y a n l ı s ı . A m a t e k y a d a onların aşırı uçlar arasında gidip . . gclcn kişiliklere sahip olduklan ÇOk ÇOCUk, h e p S i n i n görülüyor. Onlar datıpkı çok çocukiu aiieierin iik çocuklan gibi s a v a ş a l a n ı a n n e v e deneyerek öğrenmek ve oluşturmak gibi fiillerden hoşlanmıyor b a b a l a n n m SeVglSl... İkinci çocuk yönetilmeye hemen karşı çıkıyor. KAPAK ÇİZİMİ. SEMİH POROY