Katalog

26EKİM 1997. SAY1 605 13 tek dostu olan çaycı bile okumaya çekiniyor. Kan davası nedeniyle cinayet işlemiş ve ıdama mahkum olmuş 2. mahkum yani Şahabettin Ovah'nın yan hücreye getırilmesiyle 1. mahkumun yalnızlığı bir parça azalıyor. Kesinleşen idamının infazından önce, sudan bir bahane ile hücreye alınan Ovalı, 3 yıl önce, Samsun Cezaevi'nde 1. mahkumu öldürmek üzere ülkücü tutuklularca görevlendirildiğini itiraf ediyor. 2. mahkumun, "hocam" dlyeceği 1. mahkumla başlayan arkadaşlığı giderek yaşam umuduna dönüşüyor. Ve kaçınılmaz an geliyor... 2. mahkum bir sabah erken saatlerde infaza götürülüyor. Kalede bir cellat bile bulunamıyor. Arkadaşlarından biri onu öldurmeye talip oluyor. Ancak, 1. mahkum, ona fırsat vermıyor ve kendi sandalyesini altından kendi çekiyor... 1. mahkum yine yalnız kalıyor hücresinde, geleceğe ve yarınlara olan umudunu ve ınancını yitirmeksizin. Mutsuzluğun dramını anlatan Akrep, umutla son buluyor... Rejisör Rutkay Aziz, "Akrep"in kendisi için kolay bir oyun olmadığını belirtiyor. Eşber Yağmurdereli'yle tiyatro alanında ilk kez tanıştığını anlatan Aziz, "Hiçbir zaman hiçbir biçimde böylesıne acımasız bir gerçeği yaşamasak da, bu ülkenin ınsanı olarak bir başka biçimde yaşadık. Eşber, olaya öylesine soylu yaklaşıyor kl, yarım kalmış ya da eksık yaşanmış hayatlara ulaşmak ve onları taşımak istiyor" diyor. Oyunun kendilerine verilmesınden çok duygulandıklarını dile getiren Aziz, "Akrep" ile pek çok yazarın ilk kez seyirci karşısına çıktığı AST'ın tarihinin de, örtüştüğünü vurguluyor. Aziz, gorüşlerini şöyle dile getiriyor: "Oyunun bize yatkın bir yapısı var. Ama edebiyatıyla, öylesine duyarlı bir kalemden çıkmış ki, tiyatroyu ele alışındaki duyguları, yakınlığı ön plana çıkartmak ve estetığı bularak seyirciye sunmak bizi zora soktu. Ama o zorluk bizı keyiflendirdi. Kolayın üzerinden herkes gelir. Gerçek anlamda bir sanat yapmak istiyorsanız ya da toplumun gerçek bir sanatçısı olmak istiyorsanız, hem yaşamlan gerçekle, hem yaşanmış gerçekle, hem de yaşanması olası gerçekle, halkınızla hesaplaşmayı seçmelisiniz. Bu hesaplaşmanın içine korku girmeye başlarsa ya da korku rehber olmaya başlarsa siz sanat yapamıyorsunuz demektir. Ülkenizin gerçeklerinden ve halkınızdan kopuyor, uzaklaşıyor, çok uzaklarda bir yalnızlığa düşüyorsunuzdur. Böylesine yaşanmış bir gerçeğin Eşber'ın kaleminden ve arkadaşlığından yola çıkılarak sahnelenmesı bana, arkadaşlarıma ve toplumun tarihine onur veriyor." Rutkay Aziz, "Akrep"le, 12 Eylül döneminin vahşetını sanatsal bir dille tekrar gündeme getirdiklerine dıkkat çekiyor. Türkiye'de her alanda yoğun bir kırliliğin yaşandığına işaret ediyor: "Işbirlikçi bir sanatçı olmadan, onu sorgulayıp bir kımlik arayışına girip gelecek kuşaklara ve ülkemızın gerçek anlamda geleceğine bir katkı sağlamak adına bu gerçeklerle uğraşmak gerekiyor. Oyun Eşber'in özgürluğune de bir katkı sağlayacaksa oyunun ötesınde bir onur duyarım. Gerçek anlamda bir toplumsal barışın hâlâ uzağındayız. Düşünce suçundan özgürluğune kavuşamayan insanlarımız hâlâ hapislerde." Oyunda Eşber Yağmurdereli'yi kuzeni Lemi Bilgin canlandırıyor. Düşünce suçu nedeniyle pek çok aydının hapishanelerde bulunduğuna dıkkat çeken Bilgin, "Ben Eşber'i oynamıyorum. Eşber adına 1. mahkumu oynuyorum" diyor. Bilgin, "Burada daha fazla acı çeken bir insan var. Gözleri görmeyen aydın bir insanın bu kadar sıkıntı içinde verdiğı mucadele ise çok güzel"görüşünü dile getiriyor. 2. mahkumu oynayan Altan Erkekli de, rolüyle ilgıli gorüşlerini, "Bu topraklar üzerinde yaşamış ve hayalleri değersız kılınmış sıradan bir ınsanı canlandırmak onur verici. Yaşam hakkı kutsaldır. Kimse kimsenin elinden almamah" diye özetliyor. Ankara Sıkıyönetım mahkemelerinde avukatolaıakbulundum.DİSK'in.kitleörgütlerinin avukatlığını üstlendim. Serbest çalışfım.Taki, 1978'ekadar... /. Mahkum: Dur bakalım. tceri geçince birdilekçeyazanz. Bensöylerimsenyazarsın. Tutuklu olduğunu, yargılandıgın mahkeme huzuruna çıkmak istediğini dilekçede belirtiriz. Çünküseninsavunma hakkın var... 1978. Iki cam, bir tel örgii arkasında yer dcğişikliginintarihimi? Yağrnurdereli:OyılınmartayındaTürkiyc Halk Kurtuluş, Partisi Cephesi, Acilciler örgütünün kuruculuğundan dolayı gözaltına alındım. 14 yıl süren cezaevi dönemim başladı. 146.maddedenölümcezasınaçarptınldımöncc. Cezammüebbeteçevrildi. /. Mahküm: Çok... Hangisini sayayım. Bursa, Samsun, Trahzon, Amasya, Diyarbakıt; Mardin, sonra da burusı. Daha da sayayımmı? Hayata, aşka ve vahşete dair... BAHARTANRISEVER Akrepler her yerde... Her gün biraz daha zehır akıtılan yaşamlardan belki de çok azı, neden sona erdiklerınin farkına varıyorlar. Geride kalanların büyük çoğunluğu zehirlendiğinden habersiz, günlük yaşamı sürdürüyor. Düşüncenin sınırlarını yıkabilenlerin aydınlık çemberinde, akreplerin kendilerini sokmaya zorlanacağı gün ise, umutla bekleniyor... Düşünce suçundan 23 yıl hapse mahkum edilen, yalnızca kendisi için çıkarılacak af yasasını kabul etmeyen avukatyazar Eşber Yağmurdereli'nin, "Akrep (Hayata, aşka ve vahşete dair)" adlı yapıtıyla, toplumsal zehirlenme sahneye taşınıyor. Yükümlülüğünü üstlendiği "eksik yaşamlan" sorumlulukla sahneden devam ettirecek olan Yağmurdereli, yaşamından bir kesiti aktardığı "Akrep"te kendısıni aşarak, düşünce suçu nedeniyle demir parmaklıkların arkasına hapsedılen bütün aydınların kımlığıne burünüyor. Oyunda, insan kıhğında yaşayan akrepler, Yağmurdereli'nin karanlığı delen bilincinin ışığıyla, çabuk unutan toplumun gözleri önüne bir kez daha çıkartılıyor... Yağmurdereli'nin tiyatro oyununa çevrilen ilk yapıtı "Akrep"Ankara Sanat Tiyatrosu'nda (AST) sahnelenmeye başlandı. Yönetmenliğını Rutkay Aziz'in yaptığı oyunun müziklerı Kemal Gunüç'e ait. Eşber Yağmurdereli ile idamlık bir mahkumun 5 günde yaşadıklarının anlatıidığı oyunda, Lemı Bilgin, Altan Erkekli, Erol Demıröz, Koray Ergun, Metin Çoşkun ve Hakan Akın rol alıyor. 12 Eylül dönemını sanatsal bir dille gündeme getirerek, sorgulayan oyun "bilinç kaybı"nın yoğun olarak yaşandığı günümüzde daha /. Mahkumu yani Yağmurdereli'yi Lemi Bilgin, 2. da önem kazanıyor. Rutkay Mahkumu Altan Erkekli oynuyor Akrep'te... Aziz'in deyışıyle "ışbirlikçi bir sanatçı" olmadan gelecek kuşaklara ve ülkenin geleceğine katkıda bulunulması gerekiyor. Oyunun bölümleri Eşber Yağmurdereli tarafından, "Kale ve Mahkuma Dair", "Gayrete ve Vahşete Dair", "Mahkum ve Kaleye Dair", "Yalnızlığa ve ölüme Dair", "Hayata ve Aşka Dair", "Göreve Dair", "ölüme Kreşendo", "Sona Dair", "Neşe ve Sevince Dair", "Düşe ve Gerçeğe Dair" "Akrebe ve Gerçeğe Dair", "Mülkün Temeli Olan Adalete Dair" ve "Umuda Dair"diye adlandırılıyor. Sıyasi ve adli iki tutuklunun 5 günlük bir yaşam dilimindeki öyküsünü, 12 Eylül dönemınin vahşet ve hukuksuzluğunu ortaya koyarak işleyen oyun Haziran 1982'de Sinop Cezaevi'nde geçiyor. 1. mahkum Eşber Yağmurdereli, tutukluluğunu bir idam hücresinde sürdürüyor. Görme engeli nedeniyle okuyamadığı mektuplarını, hapishanedeki Yatılmadıkcezaeviyokgibi... Yağmurdereli:12 Eylül'ü Diyarbakır'da karijiladım. Sonra Sinop C'ezaevi 'nc gönderdiler, ikiyıloradabirhücredekaldım. /. Mahküm: Adalel Bakanlığı 'nın benim hakkımdabir genelgesi var. Diğermahkumlarla birarada bulunmum, onlarla konuşmam.onların da henimle konuşması yasak... Ncy.se bırakalımşimdi hunları, koguslarda durumlar nasıl? Sessiz, sözsüz, mektupsuz, insansı/,... Kaç yıl ve nasıl? Yağmurdereli: Dokuz yıl kaldım hücrede... Yıllarcamcktuplannuokuyamadığım oldu. ünlar hcp yastığımın altında birikti. Arada sırada çıkanr, düzcnler tckrar yastığımın altına koyardım. Telgraflar gelirdi, nc yazdığınıbilmediğim. Yaniiyihaberlcrmi, kötühabcrlcrıni...Zorgünlcrdi... / Mahkum: Hücreden hücreye, öyle uzaktan uzağa bagımrak konusmuk çokzuroluyor. Sohbetin öyle bir ladı dayok. Şimdi normal insanlar gibi yüzyüze sohbet edebiliriz. Biliyormusım, yıllar sonra ilkdefa birbaska insanla hu kadaryakm vezorlanmadan konuşabiliyonım. Bıı benim için sevindirici bir durnm. Hani neredeyse artık bir başka insanla şöyle arada engel olmadan yüzyüze konusubileceğimden umudu kesmiştim... Duruşmalar... Yağmurdereli: Yargılama nasıl gidiyorbilmiyordum. Dosyam, sıkıyönetım komutanlıkları arasında gidc gele işlem görme»**