Katalog

22 I Yl UL IW6 SA\ I S48 Ikıztepe ktı:ı ba^kaııı l'ıof. Dr. Oıuleı liıl^ı, umelıyatlı kufııtuslanıulun hıımı ııuelivoı.. Istunhııl Vnıu'isıtCM kuzı ckıbı {tılışıııa sırasıtnla.. (Foloğraflar: C EMİL CİGLRİM) Dört bin yıl önce de ruhsal rahatsızlıkların nedeni başta arandı. Kafataslarına açılan delik ile başın herhangi bir yerine yerleşmiş olan kötü ruhun dışarıya çıkarılacağına inanıldı. İkiztepe'deki kazıya başkanlık eden Prof. Bilgi'ye göre, dönemi ve amacı ne olursa olsun, kafatası ameliyatları belirli bir uygarlık düzeyinin göstergesi... İkiztepe'nin kafataslan CEMİLC i f t stanbul Unıvcısıtesı (atatıııdan Bafıa Ikı/tepe'de yapıkın ka/ıLııda hulunan kafataslarmdakı aınelıyat ızleıı, cskı çağlaıda da kalatası aınclıyatlaıı yapıldıgııııoıtayacjkaıdı Kafataslaıı veıskelctleıdekıamclıyalı/lerıncgoıe ınsanvucudııııa ılk LCI talıı mııdahale \ e kafatası anıclıyatlaıı<,okcskıclcıı beıı bilınıyoı Sanısun ıın Balra ıkesıııe baglı Ikı/tepe I loyugu'ndekıka/ılaı 1974yılııul.ıııbuyana suıuyoı Bulunankatatasları u/enneyapılan aıastıı nıa somıuı ıse oldukea dıkkat çekıu Ikı/tepehalkı kalataslaıındaoperasyonyapacak katlaı lıpla ılerı gıtnıı<î ka/ıbaskanı Islanbul Unıvcı sıtesı Fdebıyat I akultesı Aıkeolo|i veSanat Iaııhı BoluıiHi ogıetım ııycsı Prot Dı Ondeı Bılgı Amchyat ı/ınc lastlanan katatası sayısı ısc I "*> Bulunaııoınekleıın Aııadolu'daben/en yok Anıclıyatlaı, Aztek \e fskı Mısır'dan laı klı olaıak kapak acına yontcnııylegerçekleştııılmıs ikı/lepede ılk aıastıımalaı İIJ oğıctım uyclcıındcnl'ıol l)ı Balıadıı Alkımtaıalındaıı lt)72yılmdayapılnııs Sıstematıkka/ılaı da ıkı yıl sonıa Pıot Dı Alkım ınbaskaıılıgınılabaşlatılnıi'} Alkım'ın 19X1 dcokımu uzetıncPıol Dr Ondcı Bılgı baijkanlığındakı ekıpka/ıları suıdııı mıış Sonacıcn ka/ı çalısmalarııle ılgılı olarak Pıot Uı Oııdeı Bılgı subılgılerı verıyoı "Ikı/tepelıalkmınkımlığı hakkındahcnu/ bııdoııemdc va/ının bılııııncnıcsı ncdcnıyle la/labılgımı/yok Aııcak me/aılardanelde cclılen ıskeletleıınanlıopolo|ikd(,ıdandegcılcnılııılnıcsi ılc Ikı/tcpclılcı'ın uı yapılıolılııklaıı vedığeı k<uadcnı/bolgckTi halklaıı ılcavnıgıubagııdıklcııgo/lcndı (ı2Snıc/aıda oı t.ıva ı, ıkaı lılaıı 67 I ıskclct u/crınclcaııtıopolo|ik<,dlısmalaı Ikı/tcpLİıalkmıııkat.ılaslaıııutaopcıasyıııtlaı >apaeakkadaı ılcıı gılmısokluklaıınıgosicıılı IJ/nıanlaıın ıncelcmclcııncguıc 1 layııkatatasındakıopcıasyonlarıkıyontcmlcgcr^cklcîtınlmi1} Bırınv İ ^ ci yonlenıdckatatasındaa^ılıicakolankısmın ana(,ı/gılcı ı kı.skıiKi. bıı alctlc sınıı laıulıktan sonıa ı,ok dalıa kcskın bıı alctlc kuııık ı,ıkartılnıış IkıiKi yontcmdc ısc katatasındakı opcıasyon yapılaeak kısım yatay olaıak dcvamlıtıraslamaılca(,ılmış Bııopcıasyonların gci(,cklcstııılmcsınc sıddctlı ağıı baskı \cva vaıalanmalaıdan dolayı nıeydana gclmışbıı (.nlcksıyoiHinıyılc^tırılmcM n,mgcıckgoıulnuısolnıalı Anadolu nunbılıncncn cskı oıncklcı ınıgostcıcn bubıl 1 1 , ı opcıas1 11 yonlaıdabcvınchcıhangıbıı mudahalc vapıl mıs. olduğu dıışıınulnıcmclı, (.ıınku guıuınıu/dcbılebcyınemudahaleçokzorvetehlıkelı" Kazılardasadecekadınıtcmsıledenpışmıi} toprak, hcykckık ve ıdollerbulunıiıasirldan Ikı/tcpclılcı'ın dc dıgcr Anadolu Bolgelcıı'nde olduğu gıbı bcrcketı veuıcnıcyısağlayankadınataptıklaıınıgostcrıyor Dığerta KAFATASI AMELİYATLARI VE "Eskı çağlarda ve ılkel topluluklarda buyu ve dın her şeye egemendır Kafatası amelıyatlarında tedavı edıcı amacın yanı sıra dınsel buyusel değerler de onemlı rol oynamaktadır Kafatasında açılan delık ıle başın herhangi bir yerine yerleşmış olan kotu ruhun dışarıya çıkarılacağına ya da beynın ışlevınde ortaya çıkan bir anormallıgın ortadan kaldırılacagına ınanılırdı ve çagımızda olduğu gıbı ruhsal rahatsızlıkların nedeni başta aranırdı Bllınen en eskı amelıyatlı kafatası Israıl'de, MontCarmel magarasında bulundu Bu kafatası II 12 bın yıl oncesıne aıttı Yapılan kazılar ve araştırmalar bu tur amelıyatların Neolıtık devırde bazı Avrupa ve Balkan ulkelerınde bılındığını Eskı Romalılar ın bazı Afrıka kabılelerının Inkalar ın ve Araplar ın da kafatası ameliyatları uyguladıklarını ortaya koydu Uygulandıgı donem ve amacı ne olursa olsun kafatası ameliyatları belırlı bir uygarlık duzeyının gostergesıdır Başlangıçta daha ağır basan buyusel dınsel amaç zamanla yerını tedavı edıcı amaca bırakmıştır Başta delık lu'nundıgcı bolgclcıı ılcolan ılışkılcıını ortaya çıkarnıak ıçın başlatılaıı Batıa nın Ikıztcpe koyıı sınırları ı<, ındc ycr alatı hoyuk tıpı oı en yerındekıaıkcolo]ik ka/ı laı tamamlandı Istanbul Unıvcısıtcsı ıle kullııı Bakaıılıgı adııid yııı utulmekte olan ka/ı (,alısmal,ıı ı soııııcunda bıı zanidnlarkı/ılıımakNehıf nııı Kaıadenız'c dokuklugu kcsımdc ver alan Ikı/tcpc de ılk ycılesnıcnın gunumıızden 6000 yı 1 oıucsındc kııı ııldugu \ e 1 700 yıllarında tcrkcdılmıs olduğu anlasıldı Iki/tepc'dckı2^()()yılkaddi kcsıntısı/dc\aııietmı> olan surcklı ıskanın tıeı, Kalkolıtık (M O 4000MO ^20()yıllaııaıası) Ilk lııın,C,ağı (M O ^200M () 2O()()yıllarıaıaM)\c(3ıta lunı,(,ağf nınbaslaıındd(M O 2OOO17OO) aıt olduğu eldccdılem,anak ^omlck vc ku(.ukbuluntuldidansaptdiıdı Ikı/tcpc'nın dalattanpısııiıstopıaktan vapılmısboğa t'ıgurha sontaCıec, Dcmır(, agı(M O 700600)ılc lcıı Ilk lıını,C,agı ıula(, oı um Bolgcsı'iKİcn dalıa ı, ok bcl ıı gınolaıak goHildııüıı gıbı cı Hclcnıstık(,agdd(M O ^00100) da ıskan cdıldığıyıncı,anak<,omlckhııluntııldi ından keklıgıntcııısıkısı olaıak bubolgcdcdcboga anlasıldı Ikı/tcpchalkımnbuı.dgldi bo\unkultuıuıuıngcı,cılıoldugıınunışaıctı Ikı/tcpc dcgcı<,cklc>tıı ılcıı ka/ı \c aıastıı nıalarso Laalısap yapı laı daot uı duk laıı go/lcndı Bu nuLiında (ıc\ Kdlkolıtık vc 1 Ik I ııııt, (, agı ba1) dabı/eKaıadcnı/ Bolgcsı'ndckı dhsapyapı gelencğının 6000 vıl oncesıne kadaı gıttıgını laıında Ikı/tcpc kultuıunun Balkan ve Fgc gosteıdı" Dunvası ılc bıılık gosicıdıgı Ilk lıınç (,aProt Dı Bılgı ka/ılaıla saptaııan yasama gı'nııu» tdkıı ından ıtıbaıcn dc o/cllıklcOrta bıçınıınc ılışknulcsubılgılcıı veııyoor Anaclolu Kultuııı ııunycıclbıı parı,ası oldu"Ikı/tcpc hdlkımn bu ı,ağlaı da yaşaınlaı ını ğu go/lcndı hdyvancılık. avcılık ve balıkçıhkla suıduıKazılar ve Anadolu... ıııuş oldukları, ka/ılaı sır.ısında ele gc\en hayvankemığıkalıntılarındanoğrenıldı tkılBatıa Ikı/tcpc Arkcolopk Ka/ılaıının kın yıycLckleı ını pısıı mek n.ın pışınış topıakAnadolu Aıkcolojısındekı Ycrı konusunda tan yapılmış kaplarkullandıkları vebunları Prot Dr Ondcı Bılgı^ugorıi'jlerısavunuyor çok tyı astarlayıp, ayna gıbı pcrdahladıkları "Orta Karadcnı/ Bolgesf nın Protohıstorık vc /aman /aman bunları oyuk cı/gıleı le vcya {.ağ.ydnıyazıoiKcsıdoncnıdckıtaıılı.sosyal boyaılebc/cdıklerıdcgoHildu Ka/ı laı daclc yapı ılc ekonomısını saptanıak \c Anadogeçenı.oksayıdakıpi'îmiN, topıaktanyapılıni'5 ağıı^ak ılcdokıımale/gahı agııhk vctaıakla4 BİN YILLIK GORUŞLER. ı ından oldtık(,a kalıtclı kunıaş doktıtluklaı ı, boynuk/kenııktcıı yapılmi1, tlelıcı ı,ekı<, vc açılırken hastanın acı duymasını onlemek bdlta gıbı aletleuknde hayvan dcı ılcıı nı deve enfeksıyon tehlıkesını ortadan kaldırmak ğcılcndırdıkletıanlasıldı Bakıraarscnıkkaıçın çeşıtlı tedbırler ahnmış, bu amaçla tarak cklc ettıklcıı alasımdan. yanı tun(,tan uyuşturucu etkısı bılınen bazı bıtkılerden mı/idkuLiı /ıpkınuuı okucu hanccrgıbıav yararlanılmıştır Amelıyatlarda kullanılan araçlar devırlere ve kulturlere gore vchaıpsıldhları kcskı keseı balla orakgıbı değışıklık gosterır Mezolıtık ve Neolıtık dlctlcı yıı/ıık kupc bıle/ık kolye lıalhal, devırlerde çakmaktaşı, obsıdıyen hayvan saç ığııcsı gıbı takılar y.ıptıkları ı,ok sayıda ele kemıklerı ve dışlerı kullanılmaktayken, gcçcn oı ııeklcıdcn go/lcndı Bueseı leı ın yczamanla bakır ve demır gıbı metallerden bu rel olaıak Ikı/lcpc'de ııııalcdıl mıs oldukları amaçla yapılmış ozel aletlerın kullanıldığı, ayrıca amelıyat sonrasında yaraya ka/ılarsırasındaoılayaı,ıkanlanyıyceck.cklyıleştırıcı olarak komurtozu, sıcak kum, ınek vcy<ı topıak kaplaıın pışıtılıııcsındcdc olu kullerı ve bazı bıtkılerın yapraklarından kullanılan anılsalhoyutlaıddkı lııınlaı ıccıen hazırlanan karışımın konulduğu bılınır Eskı dtolyclcıdcn anlasıldı Bolgcılc vapılan yııçaqlarda kafatası ameliyatları belırlı bir /cy aıaştıı malaı ından Ikı/tcpc lıalkının bakıdeneyım ve becerıye sahıp buyucu cerrahlarca yapılırdı ve amelıyatların rı Mcr/ılon un ku/e>ındekılavsaıı Dagındd yaklaşık yarısında başarı sagianırdı ycı alan Bakııçay yoıesındcn aıseıııgı dc dııKafatasında açılan delıgın kenarlarındakı ıııuşhacıkoy yakınındakı Incgol dağlaı ııula lyıleşme ve buyume bazen delık bulunan maden yataklaı ından elde cllıklcı ı çevresınde gorulen yanık ızlerı hastanın saptaııdı Ikı/tcpclılcı bakıı veaıscnıgı Kı/ıamelıyat sonrasında bir sure daha yaşadıgını ve belırlı bir olçude enfeksıyon lıı nıak ııclıı ı vadısıııı kullanaıak cklc ctıııış meydana geldıgını kanıtlar ^ olnıalılaı (.unkukaıadcnı/Bolgcsı mnkaıa kcsımlcıınccnkolavgcı,ısbıııadandıı' ^