Katalog

HIMHUKİYhl'DKRd MKIIMEI AIAK ncokga/ctcciöldürülen ülkclcrsiral;ım;ısında allııı madalya kazanmı^bircoğraf'yadaya^ıyoru/. Madalya ka/andığımı/tarih iscçok cskidcğil.dortyılöncc... SJmdilikbucoğrafyanınöldüriilcnsonga/ctccisi MctinGöklcpc, ilk ga/ctceısı ısc Ali Sua\ i. "Iccclliye bakm kı. lıcr ıkisıııın dc lıayatlarına vcdalan dcvlct clıylo vc kanlı olmıış. Zalcn gazctccilık ba^langıeındadoğrudan siyasi iktidarın yaııi dcvlctintckclindc... Dönüijümlergcçirsc dc, cnindc sonunda tıcp dcvletin siyasi ccbrialtındasürcgclmiy Bilincn ilk ga/ctc Roma ScnatosiMiııncıkardığı"AclaDiurna"(MÖ59);2000dolayındalevhayaoyularakçoğaltılırvccoğrafyanın belli ba;?lı ycrlcrincasılırmi!>. Iccriği iscgladyatördöviİ!>Lİ habcrlcnylcsüslcnmiş bırıktidarbültcni... Cıa/ctccılığinlcmcl ı.^lcvt günccl bilgnıin sosyallcşmcsi(habcrlc.ync)olaıaktarifcdilcbilir. Aııcıık sınırsı/habcrlc.şınciktidariein tchlıkcolıı^turacağı ivin.ötcdcn bcri /amaıı vc mckâmn görcccliğmdc habcılc^mc özgÜ!İiiğükısıtlaıımi!>lır(sansLİr). (,'ünkübilginıncvgürdola^ımi iklidarailaal l'ikrinizedclcr. Yada başkabirdeyi>>le"büyüklcrinyaptığıijjlervctasarladığiijcylcrhakkındahalk kitlclcrinin gcrcğindcn cok bilgi cdinmcsi ınevcut iktidarın sürckliliği adınaeııgcllenıııclidir". "Muhbir"insonu... üsınanlıcoğratyasınınilkgazctcsi Kalıirc'de(rıkan"Vakayii Mısriyc"ydi vcdevletluydLi. Ikıgünün coğrat'yasııulaki ilk gazete, II. Mahmud'unı;ikai"ttığı"l.c MonitcurOttoman"dı; hüküıııci hültcni iccıigiıule vc I ransızca'ydı.BiryılsonraOsmanlıcaizdü!>ümü"Takvimi Vckayi"deyayınabaşladı. Rcsmiliğinyarı rcsıııilik iıntiya/ını alan ilk gazeteise.Tanzimat Fcrmanrnınilanından sonra Ingiliz William t'hurchill'in çıkurdığı "C'eridci Havadis"ti( 1X40). liuga/ctclcıin calışanlarımaaîjlannıdevlcttenalırlardı. İşkenceyiyasaklayan Islahat Fcrmanrnın ilamndandörtyıl sonra ilk ö/elgazetc'Tercümanı Ahval" (1860) dcvlettcn maaşlı Agâhbfendi'ninpatronlugundaŞinasitara t'ııulan çıkarıldı. Bu arada Abdiilınccil 5 mü^, ycrini ağabcyi gibi batılılaşmaya cğ limli Abdüla/iz ulmı^tı. Pck çok rctbrıni tavırlannarağmcn rnııtlakiyclin iki patlişal da somıvtci baskıcıydı. İlk ga/ctc kapatır ııtancı Abdülazi/'moımızlarmakaldı.'Tc cünıanı Ahval" 1 X6l 'dc siyasi iktıdartar l'ından iki hafta sürctiylc kapatıldı. Şinasi a dından ilk kc/"basıiH)/giirlüğü"kavramıı daıı sö/cdılcn. cdcbiyat ağırlıklı "Tasvir l.l\ar"ı çıkardı. (ia/ctcnin siyasi ıııuhal tavıı vc Abdüla/iz'ckar!}! V Murat'ıdcstcl lcmcsi ü/crincbaskılaraıttı vcŞinasi ga/t lcyi Namık Kcmal vc Rccai/adc Mahmı Hkrcm'cbırakıp Avnıpa'yagilti. 1 Abdülazi/'in Paris, 1 .oıulıa vc Viyana dola^tıgı I X67'dc Ali Suav i dccn scıt nıııh; lifga/clc"Mulıbir"icıkai"dı.()mrübıryılb lcsiinncycn"Mııhhir"dcv lctcckapalılan ıl ga/ctc unvanını alırkcn, Ali Suavi öııccsü güncgöndcrildi, sunıada Avrııpa'ya kactı. Ali Suavi buııdan 1 ISyıl öııccdü^ünccU rincmançlabağlaııan.buiHinsavaşını vcrd ği içiııöldürülcn ilk I üi'kga/clccısi.O\gü\ daycrgı anıacıyla, tarklı ycılcrdcgıyabını "!>criatcı"dan"laisizıııyanlısr'na,"milliyc ci"dcn"halkçı "yabirbiriylcalaka.sız veçt gukcndisincdcuymayantürlükılıgasoku mıiîj. Ycdiğiyarialardanbirısidc"Sanklı il tilalci". MithatCcmal Kııtay'dan Falih RılT Atay'a. İsmail llanıi Daniijmcnd'dcnNiya. Bcrkcs'c,Sabıi Ülgcncı'dcn.'jcrif'Mardın' pck çok araijtırmacı, doğru ya da yanliîj ü/ı rinc kalcm oynatmı^. 1 lüscyin (,'clik 'in "V) ncminOlayları vc Insanlan Arasında Ali Sı avi'si vc Mümta/'cr Tiirkönc'nin "Sıya: idcolojiOlaıak İslamcılığın l)oğu^ıı"^ua piyasada nıcvcut olan hakkındaki cn ka| samlı kitaplar... Kiıtı, bu Ali Suavi... AliSuavi, ansiklopedilerc "Fikirleri, huyutı ve kişiliği kurışık ve zıtltklurlu dulu" diye geçti. (,'ankırfdangöçctmis,,yoksul birkâğıtç nınoğlu Aliolarak 17 Aralık 1838'dcdcvri payitahtındadoğdu. Davudpa^a Rü^tiycsi'ı bitirdiktcn sonra, 13 ya^ında Askcılik Şubı si'ndcmcmuriyctcbaijladı. Mcdıcsccğitin olmadığı haldc.klasik Islami ilimlcrkoru sunda kcndini yetisjtirerck önce Bursa Ul (ami'dc, sonra Simav Mcdrcscsi'ndc nı dcrrislik yaptı (matcmatik öğrctmcni ol; rak). I X6()yılıiKİagirdiği birsınav ı biriııc likleka/anarak Bursa Kü^tiycsi'ncmuallin Gazetecinin "siyaseten" ölümü Inanmadığı tüm devlet, siyaset, kültür ve din adamlarına kalemiyle savaş açtı Ali Suavi. En büyük ideali düşünceyi elitin tekelinden çıkanp halka aktarmak, böylece halkın siyasi yaşama girmesini sağlamaktı. Sıkıntıların İslam Hukuku'ndan değil, onun uygulayıcılarından kaynaklandığını savundu. 118 yıl önce öldürüldü... LHkii Ayruz'ınyazdığı tiyatro oyuıııı "\ılut\ctıt l.oııgu"AliSııuvi'yiunlatıyor. Ayvuz, oyıınıı buşlunıtı veren f>uzetecilereadudı.