Katalog

23 HAZİRAN 19%. SAYI 535 SEÇIL BUKER Prof. Dr. Seçil Büker, 1994 yılında Milliyet Yayınlan'ndan çıkan "Yeşilçam'da Bir Sultan" adlı kitabı yazdı. Can Dündar'ın, "Aynalar" adlı belgeselinde Türkan Şoray'la ilgili bölümde, kitaptan izinsiz yararlandığına ilişkin iddialarlarla yeniden gündeme gelen kitap, Türk sinemasında kadının tarihini ele alıyor. Türkan Şoray, Fatma Girik, Hülya Koçyiğit, Filiz Akın'ın ayrıntılarıyla ele alındığı kitapta yıldızları doğuran toplumsal koşullar da inceleniyor. Filmleri, kadın bakış açısıyla çözümleyerek çeşıtli çalışmalar ve araştırmalar yapan Büker, Eskişehir Anadolu Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi iletişim fakültelerinde sinema kuramı, sinema tarihi, sinemada kadın üzerine dersler veriyor. ^ bakı;? açısıyla Avyır'ı anlatıyor: "O İıalesız' birstar. Türkan Şoray gibi, Filız Akın gibi halesiyok. Biraz'bizim mahallenın kızı' imgcsini canlandırıyor. Insanlar bu yüzdcn onu kendilcrine daha yakın buluyorlar. Hoppa.şımarık, birazyaranıaz, ama o 'bizim mahallenin kızı' olduğu için hcrzaman hoşgörüyü hakediyor. Tam bugünkü ıliskilere, bugünküyaşamabiçimlcrine uygıın bir star Hülya Av^ar. Aslaeskilcrgibi de DERGI'DEN Merhaba, Habitat için Istanbul 'a gelen Castıv nıın yaydığı dalgalar derginüzi de etki alaıuna cıldı. Bu luıfta sivasi olmama çabamızı biryana itiverdik ve Fidel 7 kapak yaplık. Fidel Ccıstro [vıı Istanbul'dacıdım cıdım izleven fotoğrafçı arkcıdaşlarımız neyazık ki hep siyahbeyaz çalışmiflardı. Ama bu sorunu da Grafık Servisi 'ınizden Bülent Örkensoy çözüverdi. Malum bilgisayarlar ve onları ustaca kullanunlar herşeye kadir. Bir de konıı Castro ohıııca akcın sulur duruvordıı. Daha önceki sayılanmızda çtkışını haber verdiğimiz "Red Pepper " (tngiliz solunun ve feministlenn aylık yayını) dergisinde Harold Pinler m Kiiba üzerine yazısını göriince, ne kadar da denk düstü diyerek hemen aktannaya karar verdik. Harold Pinter nasılsa Türkiye ninyahancısı degildi. Askeri yönetim sırasında Pen Yazarlan adına 19fi5 'te Arllnır Miller ile buralara kadar gelip destek çıkanlardandı. Hatta, Ankara daki Amehkan Büyükelçiliği 'nde. ifkenceieri. ve einsel organa eleklrik verilmesi konusunu açtıklarında, kendilerine kcıpınm nasıl gösterildiğini luîlâ unutamamiftı. Harold Pinler 'ın Türkiye deki baskdara karşı çıkısı, askeri yönetim dönemivle sııurlı kalınadı. Insan hakları ihlallerinde yıırt dısından protesto sesini yükseltenler arasında luîlâ yerini alınaya devanı ediyor. Çünkü yazısında da anlattıgı gibi, "Insan hakları neredesiniz"sorusunu zarnan ve mekan gözetmeksizin her yerde soran biri o. Castro 'nıın Istanbul ziyareti gazeteciler için son vılların en keyifle izlenen olaylanndandı. Habitat ta o güzel konıışmasııu yaparken, basına ayrdan salondan yükselen alkıslar dogrıısu ıtmıtıtlacak gibi değildi. Amerika nın şiddetli kıskacına ragmen ayakta kalnuıya devam eden tek adamdı o. Ülkesine kilometrelerce uzaktaki Türkive de gördügü sıcak ilgiyi. karınca karanıua bir desteğin kırıntüarı olarak sardı sarmaladı ve yanında taa Karayipler 'e gütürdü... Yeni bir Cıımlıurivet Dergi'de bulusmak dilegiyle, güzel bir hafta sonu diliyoruz hepinize. tpek Çalışlar CUMHURİYETDERGİ İMTİYAZSAHİBİ BERİNNADİİBASANVEYAYAN YENİ GÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIK A.Ş.BGENELYAYIN YÖNETMENİ ORHANERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDURLERİ. DİNÇ TAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ (SORUMLU) • YAYIN Y0NETMENİ İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YONETMEN AYNUR ÇOLAK • REKLAM MEDYA C ğii" Kırıkbirhayal... Müjdc Ar'a"entel"filmlerbai>lığıaltında sıragcliyor. Büker, bu filmleri kadınakarşı acımasızbuluyor. Neden? "Ah Bclinda filminde, dikkat ettiyseniz kadın yalnızdır. Ailcsi yokturortada, arkadaşçcvresi vescvgilisi varsadcce. Bufilmlcr, bir yan anlam olarak özlü kadın olmak için ailcden kopmayı bedcl olarak göstcriyorsaacınıasızlık yapıyor demektir. Özgürsen, 'aılen yanında yoktur' gibi bir cümle kuruyor olabilir bu f'ilmlcr. Ah Bclinda vc Müjdc Ar'ın bufilındcoynadığı rol bunaçok uygıın. CahıdeSonku'dan Hülya Avşar'a, sessizliktcn boyalı birçoksesliliğckapitalizm, sinema, kadın, verilen kurbanlar, rollerini yaşamlarınataşıranlar, kurulanhaygllcr... Kasabalardaki tıkırtıkırberberdükkânlarının aynalannııı kenarlarmaıliştirilenrötuşlu kadın yüzleri, ayakkabı boyacılarının kutulannagcçirdiklcrikartpostallar... Ne kaklı gerivc' I la/inhıröykü, kırıkbirhayal.^ mın simgelendigi fotoğrafiurdan biri "Seviş:tiğimizGünler." Fatma Girik, yağmursularınıntitrettiğipencercdcbekliyor. Kadinaynızaınandahepbirazsuçlugibi, bağışlanmayıbekliyor. TıpkıCüncyt Arkın veSelmaGüneri'ninoynadığı "Malkoçoğlu"nda ya da Mine Solcy ve Yıldırım (îencer'in "Ki)linglstanbul"daadlı filmlcrinin fbtoğraflarındaki gibi. Seçil Büker, bu filmleri deşifreediyor: "Erkek burada ya küçümseyici ya da bağtşlama merciiymiş gibi bakar genelliklc. Kadın,yalvarıyordur, bağüjlanmayıdiliyordur. Kadın, biraz da kadın olmaktan dolayı suçludur. Erkck, nedense hcp uzaklara bakar, çünkü o ul vi !>cy lcr düijünmcktedir, kadının tek dcrdi crkektir. Erkck yüce seylcryapmayıplanlarkcn,zavalltkadınyalntzcaözür dilcmekle meşguldür." Şoray isc, tıpkı birsultan gibi sarayınaçekildi, metanctli, huzurlu ve saygın biryaşam sürdürüyor. II ülya Koçyiğit, dernek başkanlıklan, yöneticilikler yapıyor, tıpkı emekli biröğrctmcn gibi. Onlar, rollerinin ikizleri, ya da rolleri onların. Hep onlarla yaijadılar, onlarladayaşayacaklargibigörünüyor." Scçil Büker'in hazin çözümlemesi böyle... Bizim mahalleli Hülya Şimdininstarı Hülya Avşar. Baijkabirdünvanın,ba")ka bırkadını Scçil Bükoı kadın Sarışın kadınların kurtuluşu Sarıs,ın kadınlar, uzunyıllarTürk sinemasındançok çektiler. Fahiseolmanınbirinci vebelkideenönemlikoşulusarıboyalısaçlardı.Tıpkıomuhtesemfilm "Vesikalı Yarim"deolduğugibi. Sonraneolduysaoldu, Türk sineması saçları sarı boyalı kadınlarla uğraşmaktan vazgeçti. Bu vazgeçmenin nedcnineydi? "Klişeanlatımlardankurtulmakistcdiler. Yaşamdadaartıkfahi^elcrokilisjcgörüntüleritaşımıyorlar. Okliselerden,yaş,amdada sinemadadavazgeçildi. Şoray, Girik, Akın ve Koçyiğit VeTiirksinemasmın4büyükleri. Heıneıı hcmcıı ayııı yıllaıdastaroldular, birbirindcn l'arklı 4 büyük inıgcnin kahramanı oldular. Buimgeleri Seçil Biiker,çözümlüyor: " Fatma Girik'iben, 'erkck fatma'nınimgcsi olarak çözümlcdim. Ne kadar kadınsı olsada Filiz Akm'dan veTiirkan Şoray'dan iarklıydı. Hepbira/dacinsiyet.sizgibi. Fili/ Akın.bambaşkabirgörüntü.O, Avrupaınodadergilerindenfıılamıs bir manken gibi dahaçok. Türkiye'dekı Batılıgörüntügereksinimini karsılıyordıı. Tiirkan Şoray ise hcıvamansullan. Yerinihepkorııduvckoruyacak. Hülya Koçyiğit, sincmamn 'mııallimeluınıını.'H;»ngiroliioynarsaoynasın,C'umhurıyet tdeolojisinın kurduğu muallimc hanını iıngcsi o; mağrur, doğrucu." 4kadın,4yas.am. Yasııııdi nasıllar,paketlcnipbircrseyirlikmal/emc.bircrhayal olarak sutıulduklurı y ıllargeçti, geriye ne kaklı'.' "Gcriye, rollerini iki/lcri olarak sürüklectiklcri yasjanıları kaklı. I lopsi lıulâ kondilerine uzunyıllaröncc biçilcn imgclcri yasıyorlar. FatmaGirik, 'erkck falına' ımgesinisürdürüyor, belediye bas,kanı oluyor, televızyoıulaolaylaramiidahalccdiyor, crkcklcrlc özdeşlestirilenyargıçlık ıijlevinıycrinegetıriyor. Fili/ Akın, Avrupalıkı/ayakıstığıgibi Fransı? bir crkeklc cvlendi, daha sonra boşandı, aına ycni e^i cle ımgesınc çok uygıın. Yenieşininkonunuıkendi imgesininıızantısı olan yasam biçiminc çok el veıişli. Tiirkan Erkt'kçi Türk sincmusının kudını. "Şöfiir Nebahat" (Oyu PeriFutmu Girik) KAPAK FOTOĞRAFI: HATİCE TUNCER KAPAK FOTOĞRAFI RENKLENDİRME: Kadın hep bağiflanıııayı bekliyor, diyor Büker. "Oerçekler" (Yıldırım (îencerMine Soley) BÜLENT ÖRKENSOY