Katalog

5MAYIS 19%. SAYI528 dıktan sonra Sııııdi Arabistan vatandaşlığındanatıldı. Munıf'inkitabı,kcndiülkcsindccldenele gizlicedolas.ıyor,amaobirsürgün. Düşmanlarınınkoluııunuzunoldugunubiliyor,aneak bir şalrin ijarkısından asla vazgeçmemesi inancınıdasürdürüyur. Birkercsindcbana, Washington'daki soğuk savaşçıların çiftc standardındanmidesininbulandıgıntsöylemişti. SovyetlerBirliği'nde, Doğu Avrupa'dave Küba'dademokrasi veinsanhaklarındansöz edılmiş,,ama"Batı, Akdenizkıyılarınaulaştıgında demokrası unutulmuştu; Hepsinin tekdüşüncesi petroldüartık." Mohamed Choukri yüzyüze geldigi tehlikelerin farkında. Onun kitapları dadevletin resmigörüşüdikkatealınaraksözlüycyazılı basında sürekli saldırıya uğruyor. Özyaşamöyküsü For Bread Alone( Bir Lokma Ekmek tçin)Fas'ta vepekçok Arapülkesinde yasaklandı. Sonra Londra'da yaşayan bir Arapyayıncı Al Sagi tarafından basıldı ve 18 ayda 20 bin adet satıldı. Choukri'nin suçu, ortalamaataerkil bir Arap ailesininiçyaşamını yansıtması ydı. lşte bu kitaptan lipik bir paragraf: "Heröğlcdcn sonra, babamdüşkınklıgıile evegelir. Annemidöver. Çeşitlikereleronun şöyle söylediğini duydum:'Bu kancık, ahlaksız orospuyu boşuyorum.' Herkese küfreder, bazen Allah'a bilc. Küçük erkek kardcşimaglarveyataktakıvranır. Babamınyatağadoğrugittiğinigörürüm. Hiçkimseonun gözlcrindeki delilikten kaçamaz. Küçük kafasını öfkcyle sallar. Babam öldügünde mczannagıdipüslünciijiyeceğiın. Kabrini hcla yapacağım." ' Choukri kcndisiııe yöncltilen eleştirileri duymazlıktangelmeyiyeğlerveFas'tagirdiği birkıtapeıda Kuran'ınyanında Darwin ve Nietzschc'nınkitaplarıylakanjilaştığınıanlatır. Hcmen yan tarafta bir baş.ka rafta da Moravia, Sartre ve Marx kurulmus, oturmaktad ır lar. Choukri gülümseyerekeklcr: "Onlardükkân vitrinlerinde rahatça boy gösterirken,aynıseyleriyazan bir Arap yazarı yasaklarlar." edildı ve yazar sürgüne yollandı. Savaş sonrası Avrupa'da, birkaç entelektüel körü körüne Moskova ya da gruplurımn kendi ton'udesleklemeyiVVashingreddetti. Bu, Afrika'ya ve Islam'a Jcan Paul Sartre ve Bcrtrand özgii bir fenomen degildir. Russell uzun süre gündemde YüzyıhmızınortalarındaAvkalmayabilirlerdi, ama yürupa da faşizmin ve Stalin'in rekli düşünürlerdi. Sartre gölgesindeydi. AlmanlarkiFransa'nın Cezayir'de uygutapları yaktılar, Mann, riddivp ladığı vahşeti, Russell nükleBrccht,Adomo,Benjaminve c " * " ' J e r er silahları gündeme getiresayısız başka aydın ülkelerinrek 1960'lardaSavaşSuçları den kaçtı. M ussolini, GramsMahkemesi kurulması önerici'nin 'aklını çalışmaktan siylebirarayageldiler. Amaç uzaklaştırmak için' hapsedilABD'yi Vietnam'da işlediği mesini emretti. Franco'nun savaşsuçlan içinyargılamakkatilleriLorca'yıöldürdü. Ve tı. Bu girişim, tüm dünyayı Stalin'in Rusya'sında Mayasarsan My Lai kıyımından kovsky intihara sürüklendi. önceydi. Mahkemenin Paris Babel, Mandelstam ve Me ı}f\]ns>fi yadaLondra'datoplanmasıyerholdtoplamakamplarında yOluÇll. na izin verilmedi.l%7'de can verdi. Tanıdık sesler susStockholm'detoplanıldı. Katuruldu. tılan aydınlar, bir araya gclIkinci Dünya Savaşı'nın melerinin bazı şeyleri değiştidehşetinin ardından her tarafrebileceğini biliyorlardı ve tatepedenbakanbiruyuşuk > ı >J \ haklıydılar. luk hakimdi. soguk savaş, Almanya da) Ve günümüzde, böyle bir McCarthyciliği veonun Angbirliktutkalına.yüzyılımızın loSakson dünyasındaki izbaşinda olduğundan çok daha düşümü düşüncepolislerini . . fazla gereksinim var. getirdi.BuStalinizmindonuk SCÇIfllŞîl. SSCB'nin varlığı, Batı'daki biryansımasıydı. Pekçokdeyönetim gruplanmn kendi sosyalistlerinin gerliinsansefilbiryaşamazorlandı.digerleeleştirilerinieiddiyealmalarınıdayatıyordu. risürgünegitti,birkaçıda'casusluk'suçunKarma^a, sol aydınlar sınıfınıngeri çekilmedanidamedildi. sinideberaberindegetirdi. Bunalım.histeri, Birlik tutkalına ihtiyaç var... içedönmeler, intihar(özellikleAlmanya'da) kurbanlarını seçmişti. Ama artık kalemleri Elbe'nm doğusunda ters yönde bir ıslah bir kez daha sivriltmezanıanı. Afrika'danve hareketi başlamı^tı. Şairler ve yazarlar sesba!>kayerlcrdenalınandersleraçık.F.leştirel sizdi.amasansüıvehapissimgeleşti. Pasterpolitik kültürün yenıden canlandırılması nak'akötüdavranıldı.DanielsveSinyavsky mahkemcyeçıkarıldı. Politbüro'nun Kanı ödeviyalmzcapolitikacılarabırakilamaz. Aydınlannözelmuameleyelayıkolduklaburu Suslov. Vassily Grossman'a başyapıtı nnainananlardandegilim. Romancıların.saLile and Fatc (Yasjam ve Yazgı)'in daha bir hipolduklarıhünernedenıyle,sorunlarlabayüzyıl SSCB'de yayımlanamayacagını bil!>açikınadadigerölümlülerdendahabaşanlı dirdi.MilanKundera'nınTheJoke(Şaka)'u olduklarınısanmıyorum.Örnekler.biryazaPragbürokratlarıncabirhakaretolarakkabul Bu. modernizmden hcm $SCB korkan hcm de buyulenen bir İslamolanFas'takiparadoksu veçelışkıyıçarpıcıbırbıçım gaU 'nİtl Vül'llğl, ° ıın deneyiminin.daıma bir ulusundcncyimi olduğunu açıga çıkarıyor. Yazarlar tecrit edihnişkiijilerdır, eünküonlarınbilgiyi ıtade etmeyeteneğıtehlikeli vebula^ıcıolarakgörülür. Onlara, kök salan birkansergibi bakılıyor. Batı demokrasilcn Suudi Arabistan, Güney Kore ve Kndonezya benzeri ülkelerdc yaşayanyazarlannyazgılarıylailgılenmiyor. Dünya Bankası, müştcrilerine yeni borçlar verirken,onlarınekonomikkoşullarını(yoksuluce/alandırmaktırbu)dikkatealıyoı;ama temel insanhakları hiçbirpaketinbirparçası degil. Uzakdogu'nun "Kaplan ekonomilerinde" insan ya^amı ueuz, sendikalar işlevsiz, aydın özgürlügü yok deneeek düzeyde. Güney Kore'ninyazarlarınm.yayıncilarının, gazetecilerininiçeriyetıkılmasınakimağlıyor?HerhaldeWashington degil. Eski SSCB'de bir yazar, "başarılf'olmak için, "sosyalist gerçekçiliği" kabul etmek zorundaydı. Batj'da,bugün,yayın imparatorlukları ve televizyon istasyonları biravuç hırsızbaronun ellerinegeçti ve bu durum giderekyaygınlaşıyor. Buntartnkültürle ilişkisi HermannGeoring'dendahatazladeğil.Kitaplar ticari mal yerine kondu. Onların istedikleri kitaplar 'bestseller'lar. Ucuz roman ha keza. Batı yazınını etkileyen, artık piyasa gerçeği. Yeniegilim,çeşitliligi vedeneyimi kapıdışarıediyor. Yüreklendirilen, içedönme ve ya^amın gerçeklerinden dü^lere geçişinkutsanınası. Bu, böyle sürmeyecek. Bu durum geçecek.Umutycnidendoğacak.etikçöküntüve edilgenlik bir kez daha gömülecck. Ve Batı'daki yazarlar bir kez daha başlarını kaldırıp.yaşamlarınıözgürlükleriugrunahiçesayanbaşkakıtalardaki meslektaslarını kucaklayacaklar. Arap.yıiri Adonis iyimser: "Karanlıgı kullanarak aydınlığı yok cdemczsiniz. Yaînızea biraz daha parlak bırı.'jik gerekli, biraz daha güzel.Gercek.einayellerleveyalanhırlayok cdilemc7."Onakatılıyorunı vebusözleri Lagos'un General Abacha'sının \c \ idcoaleıııinin Rupert Murdoch'unundaduymasını istiyorum.^ Red Pepper 'den çeviren: SESRİSARMA N hi'n Saro Wiwu. Shell'in giidümüııdeki uskeri diktatörlükçe idum edildı. Hole Soyinku. L lhc\i, yaııi Sijerya için özgürlük ve demokrusi istiyor...