Katalog

10 1. sayfanın devamı toplantılarında. Avrııpa Birliği veBM konferanslarııulaTürkiye Hiiküıneti sö/cüleri. Dışışlerı Bakanlığı veyadevietdışıolup. kendipidevletleözdeşleştirenkişıler, bııkilitrakamı ülkedckı sivilleşmenin vedemokratıkleşmenın biı ölçütii olaıak gösterıyorlar. NGO'lar, (NonGovernmentalOrganizations yani sö/eiiktanınııyla hükümet.dahadoğrıısudevletdışıkııruluşlaı)bugünlerdeçeşitli;? ck i 1 lcrdc an 1 lyor: Sivil Toplııııı ()ıu.ütlen. 1 Sivil Toplıım Kınulıı^ları (STK). IIDK'lar (I lükümet Dışi Kurııluşlar). DDK'lar(Devlet Dışı Kııruluşlar).. Kiıni bunlara Üçiincü Sektöradını da veriyor. I latiabirsiircöncc Istanbulıkr'3. Scktöı"adlı bir vakıfkuruldu. Tiiıkıyeıle"öıgiit"lafındankorkulduğuiçin "kııruluş".sözcüğütercihedilıyor;amakorkuları yıkmakgerek;hendcyımı STÖolarak kullanacağım. CllMHURlYtri DKK "Yapabilir Kılma" politikaları "Bugünlcrdc" dıyoruııı. çünkii geçmişte "göniillü kııruluşlar" dcnılıp geçiliyordu. Aıııa şimdi dıırunı değiştı; ışgönüllülüklcn epey öleyegitli, son dorcceciddiyc bindi. Artık.heıneart vcyaönniyetleolursaolsıın.bülündünyadevletleri sivil toplumuçok önemsiyor. 0MMI7 hiçbır ycre gitmiyor. lııçbir iş yapmak. hiçbir uluslaı arası toplanlıya katılıııak istcnıiyor. büti'uı polıtık kararsürcçlerinc, bırşekildesıv il loplunıudadahil cdiyor veya dalıil edıyormuş gibi yapıyor. Tiirkiye'nin llabitat II KonferanM içinha/ııkıdığı İ llıısal Rapor'un ıkıııcı taslağındabıınungcrekçesişöyleaçıklamyor: VaiKouver'de 1976 y 1 ıııcla yapılan Birin1 ci I labılal Konlcransı.önüiK'koyduğuamaı;ları ycıgekle^liıcnıedı. bıı kısınen gclı^ıni!} ülkclcnnkcndilcıiıulcnbcklcııcnlcrıyerine gclirmcmclcıindcn, kısınen dc "tck ö/ncsi dcvlctolaiH'özünıöncnlcrininyctcrM/kalınası"ndankaynaklandı. Dolayısı ilc 2000yılınakadar"Konut Için Kiircscl Stratcji"nin ha/ırlanınasındasorıınılııluksadcccdcvlctc dcğil.topluındakıtiimaktörlcreyüklcndi.Si\ ıliopluniu"yapabılırkılma"(enabling)polıtıkalanbenımscndi.uluslaıarasısorumlulııklarda saclcce koordinasyondiizcyine indirgcndi. Oylekisosyalıst lcrdc kürescllcsnıcsürccindc. sistcmin STÖ'lcrlc kcndini ycnidcn iircltiğini söyliiyor. Ingilizcc'dcki tcrimlcr NGOilcbitmiyor. BirdcC'BO'lar(C'oınmunity Based Organi/ationsMahalle Tcmclli Örgütlcr olaıak ccvrilcbilir. "C'ommunity" aslındnkültürel vcduygusal.bira/soyutbir birlikteligi iladccdcn kiicükçaptabirinsan topluluguanlamındakullanılıyor. Buııu.ba/cnyapıldığı gibi, "toplıım" olarakçcvirmck pek dogru değil) ve GONGO'lar (GovernmentOrganizcdNCiO'sDevlctinÖrgütlcdigiSTÖ'lcr)davar. Tiirkiye içintclaffu/edilcn bu 5055 binlik rakaına bunların hepsi dahil ediliyor. Yani dcvlctin kurduğu vakıflar. siyasi partilerin örgütlediğidernekler.kaymakanılık veyavaliliklerin kurduğu çeşitli dcrncklcr ve spor kulüplcri. banka enıeklı sandıkları, meslek odaları. scndikalar, ticarct vc sanayi odaları, enıeklisubay kuruluşlan.hükümctinbirşckildc kurıılmasına öncülük cttiği örgütler... TÜSlAD,MÜSlADgibiİ!jadamlarının(kadınlarının)derncklcrinin hcpsi, Insan llakları Derneği gibi diğerörgütlerlebirlikte bu sihirli sayının içinde. Buna karşılık sivilleşme açısrndan en az aynı derecedeönem tasıyan ama tiizel ki.'jiliği olmayan sivil gırisimler, kampanyalar. platform, komite türii kiıni geçici. kimi daha kalıcısivilinisiyatifler.dahaçok I980sonrasında Tiirkiye'de sayıları giderek artaıı, birkaçkişıninbirarayagclip.bellibiıamav'için kısa veya u/ıın siireli olarak yas;atmaya çalıştıkları resmi olmayan düzeıılemeler Tiirkiye 'de, lamamen STÖ dışındalutuluyor. Anlinükleer Plalfornı. Diyarbakır Demokrasi I'lattbrmu. Istanbul Yeşilleri.SOSİstanbul, Barıslein Kadın(,'alı^ma(iıııbu, AıkadaşıınaDokunma.Toplumsal LkolojiCJrubu vs... (,'eşitli yercl yeşil veçevregruplarınıdaaralarına kataısak, sayıları epcy kabarık, parala 'l\ Y> Darbenin ardından kaı rı az, enerjileri çok. iğne ile kuyu kazmaya, inandıkları anıaç için epcy yol katetmcye niyetli. küeük girişımleri ilc antıdemokralik devleti vctoplumuyerindenoynatmayaçalısangruplarbunlar. Sosyoloji Profesörü NiliiferGöledemokratikkitleörgütlerininbüıiincül siyasal crke kars.1 ortaya çıktığını belirtiyor. 1980 askeri darbesinin, 1980öncesi giderek giiçlenen demokratik kitleörgütlcrine bir tcpki olarak. darbenin tam da bunun ü/erine indiği vurgulanıyor. Belki de bu nedenle, 1980 darbesi sonrasında Tiirkiye "de yaşayanlargözlerinıilkaçabildiklerindekendilerini ilginç bir ortamda buldular. Biitüıı toplumsal örgütlenmelcrinyıkımauğradığıbudönemde, yasal statüsü, tiizel kiîjiliğı olmayan feıninist kadıngrupları.eevreve yeşil platformları, devletekarşıdircnen(ama belki daha "sınırlı"vc"7ararsi7"ceıçeveler içinde )ender gruplar orlaya cıkmıstı. AGİT süreeindc. BMcle arlık biitüıı bu tiîr inisiyatiflcr de STÖ'ler arasında sayılıyor ve onlarla aynı haklara sahıp. STÖ'lerın sıyasi sürcçlere katılmahakkı varveonlardanhukukdüzeyinde söz ediliyor. Anıa Tiirkiye "deplatfbrm,inisiyatif, grup ve kampanyalar, yasal statüleri olmadığı için Habitat 1 siirecindendışlanıyor. 1 Buna karşılık. kimı hukukçular, bunların da derneklergibihukııksalcendcrcycalınması için yiirütülebilecek lıukuki çalışmalar konusunda kafa yoruyor. Hükümctlcrin görevi STÖ'lcri hertürlü gelişmeden haberdar etmek. 1995 yılında Varşova'da AGİT' in bir toplantısınakatılan gazeteciMuratÇcJikkan'Türkiyedebutür uluslararası antlaşmalara imza atıyor, ama gereklerini yerinegetirmiyor. Kendineyakın olan STÖ'leri (GONGO'ları) uluslararası toplantılararesmidelegasyonlannbirparçası olarak götürüyor. buna karşılık. diğer STÖ'leri. onları ilgilendırceek en tcmel gelişmelcrden haberdar etmiyor"diyor. (Dayağa Karşı Kampanyaörneğin)gayrıresmi yollardanörgütlenerek yaptı. Ardından da çevreci ve yeşil gruplar ortaya çıktı. Hiçbir yasal çerçeveoluşturmaya gerek görmeksizin,birkaçkişi,bazcnbirkaçonkişi,falanca yerdeprotestoörgütlemek (mesela kadınların Cinscl Tacize Karşı Mor tğne Kampanyası), filanca yerde yapılan yanlış bir kentscl düzenlemeye karşı çıkmak için (Park Otel YapılmasınKampanya<>ı)birarayageldiler. Konuşmalar, seminerlerdüzenlcdiler, atölyeler.yürüyüşleryaptılar.Ankara'daGüvenpark'ı otopark yapmak ısteycn Anakent Belediyesi'ne karşı bir arayagelenbirey lcringidcrck yüksele>ı ve mahkenıede açtıkları davayı kazanmaları ile sonuçlanan lıareketı bu döneminzirvesinioluşturdu.GökovaTeımik Santralı'nı protesto ıçın, Tiirkeli Köylüleri'ndenBodrumGönüilüleri'ne.CiökovaSİİrekli Eylem Kurulu'nunçcşitlidüzcycylcmlerindenpıotestolarma vesonundaaçlıkgrcvinckadaruzanan eylem silsılcsıde bir başka zirve idi. Bu dalga giineyden kuzeye biitüıı Ege yeyayıldı.(,'iinküGökova'nınardından 12 Eylül'den sonra hâlâ nefes alabiliyorsak sivil örgütlenmeler sayesinc Park Otel ve Mor İğne 19N0sonraM sı\ ıl örgütlerın ılk öneiilügünii kadınlar. leminist harcket çcrçevesinde düzenlıtoplanıp kampanyalar dii/enleyerek