Katalog

20 CUMHURİYET DERGİ Karate bilen göğüs kraliçesi Modesty Blaise 15 yıl öncesine kadar kadın yazarların ürünü olan polisiyeler parmakla sayılacak kadar azdı. Artık gerilim pazannda Amerikalılann yanı sıra, Ingiltere, Almanya ve Norveç'ten de kadınlar var. GÜRHAN UÇKAN O rtaokuldaydım. Yaşgünlerimde kardeşlerim.beni hoşnutetmenin yolunu çok iyi öğrenmişlerdi. Kitaparmağanediyorlardı. "ÜçSilahşörler", "Kapitan", "Arsen Lüpen" kitaplan,JulesVerne'ninkilerbenimutluetmeye yetiyordu. Birara, Mike Hammer'edetakılmıştım. Hiç unutmam, bize akşam yemeğine konuklargeldiğigünsofraya,elimdekiMike Hammer kitabını bir türlü bırakamadığım için gelemiyordum. Sonundaçoksevdiğim birakrabam.Hamıt Ağabeygeldi, "Yahubu yaşta böyle kitaplar okuma," dedikten sonra, MickeySpillene'ninyapıtınaşöylebirgözattı. Atış o atış. Az sonra içerden çağırmaya başladılar: "Hamit, ayoi nerdesin? Gelsene..."diye. Kısasürede,RaymondChandler, Mickey Spillenegibi"bitirim"lerinpolisiyclcribcni sıktı.llkkopuşum, AgathaChristie'yleoldu. Yepyenibirdüşüncckurguylakarşılaşmıştım onun kitaplarında. Conan Doylc'un Sherlock Holmes'u da beni etkiledi. tlk kez "acayip erkek" olmayan, vurup kırmayan, adale gücünc değil, beynine güvenen bir kahramanıtanıştırmıştıbanada. Birkaçay yaşadığımFinlandiya'dadaF.d McBain'inin kitaplannı buldum. Ian Hunter'ın gerilim kitapları için uygun bulduğu takmaadlayazdığı kitaplarda,gerilimle birlikte tipolojiktanımlamalar,psikolojikaynntılar beni çok sardı. Bana kalırsabuyazar, polisiye değil, düpedüzyazınsal değeri yüksek romanlar yazıyordu. Ona, Rex Stout'un ünlü kahramanı Nero Wolfe'un serüvenlerini içeren kitapları ekledim.NeroWolfe,elinesilah almadan, yerinden kalkmasını bile güçleştiren aşırı kilosuylaoturduğu sandalyeden, cinayetlerin ardındaki gizemi çözüyordu. Tek tutkusu, evinin çatı katında yetiştirdiği orkideleriydi. Koca poposunu, yalnızca oraya gitmek için yerinden kaldınyordu. Stout'un kitaplanndaki zekâbelirtisi,beni çok sarmıştı. Stout da, Hunter gibi insan sarrafıydı... Şu sıralar, FransızyönetmenClaudeChabrol, Ruth Rendell'ın en ünlü romanlarından birini, "La Ccremonie" adıyla beyaz perdeye aktardı. Gerilim yazinınm taçsız kraliçesi Rendell, bir kez daha yerinin sağlam olduğunu kanıtladı. Ruht Rendell kadın gerilim yazarı olarak artık o kadar yalnız değil. Isveçli cleştirmen Susanne Pagold'a kulak verelim: "Agatha Christie'nin bilmecelerindeki MissMarple'danbıktınızmı? Karate bilen, göğüs kraliçesi Modesty Blaise'nin artık sizebirşey veremediği yaşamı geldiniz?O zaman, biraz daha feministöğeli, daha karmaşık sorunlu gerilim romanları okumanizın zamanı gelmiştir. On beş yıl önce polisiye kitap yazan kadınlann sayısı çok azdı. Böyle diyerek, suç konusunda kitap yazan kadın yazarların, yadaevındcelişıyleuğraşırkcn bir hobi olarak Agatha Christie için suçlulan bulan Miss Marple gibi kadınlaryoktu demek istemiyorum. Hayır, yeni kadın kahramanlar, Raymond Chandler' ın bitirim dedektif kahramanı Marlowe'nun feministyorumlanmışları. Yalnız olarak ava başlayan, toplumun kurallarını bozan vc alternatıfbir yaşam sürdüren kadınlar, sözünü ettiğim." Susanne Pagold'unsözünüettiği kadınlar kimler? Iki Amerikalı yazar, listenin başında geliyor: Şikagolu Sara Paretsky ve KaliforniyalıSueGrafton. Paretsky'nin kahramanı VI Warshawski, ltalyan ve Polonyalı karışımı bir Yahudi. Babası polismiş ve kcndisi, hukuk öğrenimi görmüş. özel ilgi sahası, ekonomik suçlar. iyi öpüşen erkeklere ve ltalyan şarabıyla yemeğine zaafı var. Bukonuyla ilgıli olanlar, Sara Paretsky'nin Ingilizcesini, diğer bütün çağdaş kadın gerilim yazarlannınkinden daha üstün buluyorlar. SueGrafton ise, gerilim yazarları arasında belki de en çok ödül kazanmış olanı. Kahramanı, geliştirilmiş bir garajda yaşayan, ağırlık kaldıran,bodurvepazulubir kadın: Kinsey Millhone. Sorunları olan ama gizli tutan kadınlaragüvenmiyor. Hobilerijoggingve beyazşarap.Ağzı bozuk;takışmamaktayarar var. Son yapıtı "D", büyük ilgi gördü. Daha yayımlanmadan,birçokdileçevriln]işti. Linda Barnes, kahramanlarının Yahudi kökenli olmasındanötürü, Sara Paretsky ilebelirlibirbenzerliktaşıyor. Herikiside,Amerikan gerilim yazınınınaykırı özelliklerinesahip. Barnes'in kahramanı, özel dedektif ve taksi şoforü Carlotta Carlyle. Bir Mafya patronundan çocuğu var. En büyük tutkusu. seks. Birkadınressamlaaynıevde/atölyede yaşıyor. Zaman zaman yatak arkadaşı değiştokuşundabulunduklan daoluyor. Yine Amerikalı Patricia Cornvvell, bu branşatemeldengirmiş. Yıllarcaadlimuhabirlik yaptıktan sonra, bir adli tıp doktorunun yanındaçalışmış. önceleriNevv York'taydı; şimdı parası çıkıştığı için, Malibu'da da bir evi var. Parasınınhızıyla"bestseller"lıstelerinin zirvesine tırmandı. Onun da kahramanı, ltalyan asıllı: Adli tıpdoktoru Kay Scarpetta. Bilgisayar uzmanı ve faresi ("hacker") kuzeni Lucy'den çok yardım görüyor. Cornvvell'i bilmeyızama, kahramanın en önemli hobisi, evlierkeklerlcyatmak. Buarada, viskidendc hoşlandığını belirtelim. Eleştırmenler.Cornwell' in kolay okunduğunu, biraz ukala olduğunuyazıyorlar. Peki, gerilim pazarı yalnızca Amerikalı kadınlara mı kaldı? Yok canım... Son birkaç yıldır kendini kanıtlayan kadın yazarlar arasında, Ingiltere, Almanya ve Norveç'ten debirerkişi var. Sarah Dunant, TV gazetecisi. BBC'nin "The Late Show" adli programındantanınıyor. Londra'da yaşıyor ve ünlenmeden önce, iki gerilim kitabına "ortak yazar" olarak katılmış. Kahramanı HannahWolfe adli iriyarı bir kadın. llgisini; şık, çağdaş ve zarif, başarılı erkek tipleri çekiyorkendisiyle pek kolay ilgilenmeyen tipler Sadomazoşist seks, içki ve sigara, hayır demediği şeylerinbaşında geliyor. Sarah Dunant'ınakıcıbiranlatımbiçimi var. Sorunları veçözümleri.fazlakafayorucu değil. Doris Gercke, bu branşta Almanya' y ı temsil ediyor. 1991 'de lsveç Dedektif Romanları Akademisi'nin büyük ödülünü aldı. Hamburg'da yaşıyor. Kahramanı, kısmen Rus kökenli, 50 yaşlarında bir kadın polis: Bella Block. Uzun bacaklı ve "küçük popolu" erkekleri beğeniyor. Içkisi votka. Yaşınagöre mihrabı yerinde .Cömert yırtmaçı ve uzun topukluiskarpinleriyledolaşıyor. Dörtdilbilmesi ise, hem işte, hem oynaşta, önemli bir avantajı. Anne Holt, bu dalda lskandinavya'nın yeni temsilcisi. Gazetecilikten ve polisin çalışma biçiminden deneyimi olan bir avukat. Kahramanı, kadın komiser Hanna VVılhelmsen. Çapkın erkek Hakan Sand ilc birlikte çalışıyor. Aralarında iş arkadaşl ığından başka bir ilişki yok, çünkü kahramanımız lezbiyen. Çaktırmadan, bir kadınla birlikte yaşıyor. bitirelim: "Alışılagelinmişi zorlayan kadınlann başkişisi olduğu gerilim romanlarını, akılcılık kaygısıyla yeğlemiyorum; birbiriylepekçakışmayandünyalarlailgiliklişelere karşılık getirdikleri için yeğliyorum. Kötülükle;ironi,yersilmebezi,jimnastikkasları, yüksek öğrenim ve ateşli silah kanşımıyla savaşılıncaortaya, birçeşitkomik,hafifsiklet gerçekçilik çıkıyor. Ateş etmeleri ve diğer dramatik öğeleri birkenara atarsak, bu kitaplardakendigünlükyaşantımıbııluyorum.""^ Yazımızı, Susanne Pagold'unyorumuyla