Katalog

10 CUMHURİYET Dl "Baksan beni severdin. Çok iyi biliyorum severdin beni. Aşkın gizeminin ölümün gizeminden büyük olduğunu çok iyi biliyorum. Yalnızca aşktır önemli olan..." Oscar Wilde'ın Salomesi'nin yakanşı, aşk ve sevme özgürlüğünü Tann'dan almak isteyen insanın sağır gök katlanna yönelttiği acı dolu bir çığlık. Aşkı öldürmek için elele veren yeryüzü ve gökyüzünün egemenlerine karşı bir sesleniş... Ve yıllar önce Babil'in kızı Salome'nin dediği gibi Wüde, Salomegiysileri içinde. Oyunu önce, sadece erkeklerin oynaması için yazmujl "Aşkacıdırderler" •* 1. sayfanın devamı giliyor. "Salome" öyküsü, yorumlanış,ı ve sahnelenişinden daha çok, Salome'nin ünlü"Yedi Tül Dansı"yla,dansın sonunda Salome rolünü seslendiren ve oynayan sopranoZehra Yildtz'ıngöğüslcrininçıplak görünmesıyle dikkati çekti ve tartışıldı. llgilenenlerveizleyenlere,kendilerini bir an için "Salome'nin Çıplak Büyüsü"nden kurtarabilirlerse, Istanbul'datanıştmldıkları Salome ile "aykın" ve asi yazar Oscar VVilde'ın Salome'si arasında, ağızlarından çıkan sözler aynı olsa da, bir benzcrlikolmadığını söylemek istiyoruz. Istanbul'da Salome'yi sahneleyen yönetmen GianCarlodel Monaco'nun yorumu, Salome öyküsünün daha çok tncil'deyeralanveHıristiyanesatirindeanlatılan geleneksel biçimine uygun. Doğrusudel Monaco'nun binlerceyıllık "kötü"Salomesi,Hollywood'unl953yılında RitaHayworth'la, Incil'itahrifetmekpahasınayarattığı"inanmış"Hıristiyan Salome tıpi kadar bile ilginç değil. üŞKin 13.01 iialâ Ü.C1. tn • "Kutsal Yasa'ya aykırı" görerek eleştiren Yahya'yı tutuklatır ve zindana atar. Yahya Isa'yı takdis cderek önünde "göklcrın açılmasını"vepeygamberliğininmuş,tulanmasınısağlayan kutsal kişıdir. Herodes doğum gününde, konuklann önünde danseden üvey kızı Salome'yi ödüllendirmck ister. Salome annesincgiderck "Ne isteyeyim"diycsorar. Kraliçe Herodias, kin bağladığı Vaftizci Yahya'nın başını istcmesini söyler. Kral konuklannın önünde söz vcrdiği için bu isteği ycrinc getirmek zorunda kalır. Yahya'nın başını kestirip bir tepsi içinde Salome'ye verir. Salome kcsik başı annesine götürür. Bu kısa ve rcnksizöyküde Salome annesininoyuncağıdurumundasilikbirkişiliktir. Yahya'yı tutuklatan, zindana atan ve sonunda başını kestiren Kral Herodes, Markos Incili'ndeki onu "koruyan", "sevınçle dinleyen" vc ölümüne çok üzülen"bir kişi olarak tanıtılır. Kral ve Kraliçe Herodias öneçıkar. Matta Incili'ndeöykü aynı şekildeanlatılır ancak Kral Herodes Yahya'yı öldürtmek isteyen ancak halktan korktuğu için bunu gerçekleştircmeyen bir kişidir. Bu açıklama Markos Incili'nde Kral Herodcs'egösterilen ayrıcalığı biraz ortadan kaldırsa da bu kez onun Yahya'nın ölümüne "üzülmesi"ninnedcnini anlatmakzorlaşır. Incil 'in bu çelişmeli açıklamalannda kadını günahın ve kötülüklerin kaynağı olarak gören dinscl anlayışın izleri bulunabilir. Öte yandan Kralın ve konuklann Salome'nin dansını sırf estetik açıdan mı beğendikleri sorusunun cevabı lncillerdc yer almaz. Kral Herodesdansı izlerken Salome'ye ülkesinin yarısını bağışlayacak kadarkendisinden geçtiğinc göre çok sanatsever (!) olmalı. Mahkutn edilen aşk Salome öyküsünün Incillere girmcdcn önce Hıristiyanesatirinde içinde. Alnında dikcnlcrdcn bir tac gıbı Boynunadolanmışsiyahyılanlargibiboğum boğum. Saçını sevmiyorum.. Dudaklarını istiyorum Yahya. Dudaklann fildişı bir kule üzerindeki kırmızı bir kuşak gibi. Fildişibıçaklakesilmiş bir nar gibi. Tyrus bahçesinde açan güllerden daha kırmızı; nar çiçekleri bile bu kadar kırmızı değil. Krallarınyaklaştığınımüjdeleyenvedüşmanı ürküten trompetlerin kırmızı haykırışları bilc bu kadar kırmızı değil. Şarap yapmak için üzüm çiğneyenlerin ayaklarından daha kırmızı dudaklann... Balıkçıların dcnizin alaca karanlığında bulduğu ve krallara ayırdığı bir mercan dalı gibi. Muabitlcrin Muab madcnlerinden çıkardığı, kralların aldığı zincifregibi. Perskralınınzincifreboyalı,ucu mercan yayı gibi. Dünyada scnin dudak larından daha kırmı zıbirşeyyok...Bıraköpeyimdudağını. Yahya Asla Babil'in kızı! Sodom'un kızı! Asla. Günahın kaynağı kadın Salome Dudağını öpeceğim Yahya. üeleneklerle çatışan Oscar VVilde'ın Dudağınıöpeceğim... Yahya Lanct olsun sana. Kocasın.n Salome> popüleroperalanndan. plenekselbiryonımacgilimgösterıncsi S t r a u s s un onun en kardeşıyleyatankadınınkızıjanetolsun beklenmemelı. r.gılımgostermedığıgrbı sana! erkek tarafından her seferinde nefretle redoklannı acımasızca Salome'nin kadim hayaSalome Dudağını öpeceğim Yahya. dedilen ve aşağılanan Salome'nin boğuk seletine daha dogrusu onu yaratanlara çevirdisibçynitıizeçakılıpkalır; "Dudağını öpece ği söylencbilir. Böylece ortaya çıkan "gerYaîîyaSanabakmak istcmiyorum. Sana çck" Salome ile oyunun ana teması olan aşk bakmayacağım. Sen lanctlisin, Salome. La ğim Yahya. Dudağını öpeceğim..." ve ölüm, üzerinde konuşmaya değecek kanetlisin. Farklı bir Salome ' ' dar cazipvegünccl. Salome Dudagım öpeceğim Yahya... Salome öyküsüMarkosvc Matta lncilleIstanbul DevletOperave Balesi,kuruluOscar Wilde'ın "Salome" oyununda Cclirindekısacaanlatılır. Filistin'deCelilebölgeşunun 35. yıldönümü nedeniyle Richard le prensesi Salome Yahya'ya duyduğu aşkı sinin kralı olan Herodes, daha önce kardeşiStrauss'un Oscar NVilde'ınoy unundan esinböylesineyakıcı sözcüklerle, böylesine içten nin karısı olan Herodias'la cvlenmesini lenerek bestelediği "Salome" operasınıserdile getirir. Bölüm sona ererken, aijik olduğu pnaco nun Salımı Hollywood'un 1953 yıhn tuhrifetmek pahasma ya inanmış Hıristiyan Salon kadar bilejlginç