Katalog

14'OCAK. 19%. SAYI512 tıklarmadaparmakbasıyor. Araştırmacı olarak görevı on yıiı atjkın bir süre önce sona ermckle bırlikte, Jane Goodall olanakbuldukçaşempanzeleriylebirlıkteoluyor. Ne varkı.doğanınkorunması, öksiiz şempanzeler ıçın sığınak sağlanması ve tutsak edi lenlerın daha ly ı koşullarda yaşamalarınaolanaktanınmasıgibıkonularda verdıği savaşım şempanzelere gönlünce vakitayırmasınael vermıyor. Goodall ilk kez ıki yaşındayken kendısine armağan edilen oyuncak sayesinde şempanzelerleyüzyüzegeliyor. Hayvanlaraaşın ilgi duyanJane"Dr. Dolittle"yapıtınıokuduktan sonrayaşamınıAfrika'dasürdürmeyıdüşlüyor. 1957 yılında23 yaşındayken Kenya'ya giden Goodall oradaeski varlıkbilimci(pale• ontolog)LouisS. B. Leakey iletanışıyor. Leakey, GoodaU'aşimdiki Tanzanya'nın Gombe Olusal Parkı'ndaki şempanzelen araştırmagörevini veriyor. Goodall'un sabırlı ve hoşgörülü yaklaşımı, şempanzelerleçokyakınbirilişkikurmasına neden oluyor. 1960 yılında çalışmalanna başladığında Leakey bu araştırmanın en az on yıl'süreceği konusundaGoodall'u uyarıyor. Ancak Goodall bu uyarı karşısında, gülüp geçiyor. Ne var ki, bu konuda her ikısi de yanılıyor. Araştırma 1965 yılında National Geographic dergisine kapak ve bir televizyon dizisine de konu olduğunda Goodall bugüne dek şempanzelerle ilgili sahip olduğumüz tüm bilgileri yerle bir ediyor. Goodall'un Goodall, subırlı ve ho$görülü yakluşımı sonunda şempanzelerle yıllar siiren harika bir dostluk kurmtış. Onlartn tüm sırlartnı öğrenmiş. GombelllusaİParkı'ndayaşayan Kasakela vc Mitumba türü şempanzeler üzerinde gerçekleştirdiği araştırma, günümüzde dünyayan başka bir şempanze tarafından evlat edıFigan Flint'i "kaçırıp" topluluğun öteki Şaşırtıcı birgelişme sonucunda, Kasakela nın hayvanlarla ilgili en uzun süreli araştırnilmesinetanıkolunuyor. üyelerinin peşlerinden başka bir yere gelmeerkeklcriılcbirhızipgrubununerkckleriaraması, niteliğini taşıyor. Araştırmanın kilit un lerini sağlarken özcnlc ve akıllıca tasarlan1994 Dostluk veUyum sında dört yıl siiren bir savaş patlak veriyor. surlarını, zaman ve sabır oluşturuyor. Gomış bir eylenı örneği sergiliyor. TopluluklarınkendıiclcrındekiçatışmaheAraştırmalar, erkek şempanzelerin kımı odall, "Araştırmayı on yıl sonra noktalamış nüzgözlenmemışti. zaman kendi toplulukları dışındakı dışilerı 1964 Insan yapımı nesnelerden yararolsaydık, şempanzelerin insanlardan çok da lanma aralarına alıpkısa süreli vetekeşlicvlilikler 1975Yamyamlık ha barışseveroldukları izleniminiaslasilegerçekleştırdiklerını.böylecedoğacak yavBoş gaz tenekelerınden ses çıkartarak kenPassionadlı şempanze bir başkaşempanmezdik,"diyor. ruların kendilerineait olmasıolasılığımartdisinden daha güçliiveıri olan erkekleregözzenın yavrusunu yıyor. Kuşkulu yavruların tırdıklannı ortaya koy uyor. dağı verıptepcyetırmanmayı başaran Mike, kaçırılıpyenmcsukiyılboyuncasürüyor. David'in güncesi... bir rastlantısonucubulduğubu nesnelerden 1975Koalisyonlar 1994TeknolojiAktarımı Tek amaci çevre bılıncınin geliştirilmesi kendi çıkarları adına yararlanıyor. Karınca avlamak ıçın çalıcırpılardan yaFıgan' ın başat erkek olarak konumu, karolan, bu uğurda Jane Goodall Enstitüsü'nü rarlanmak Gombe'deyalnızca Mitumba topdeşi Faben tarafından da destekleniyor. Fa!966Çocukfelci kuran Goodall, 1960 yılından bu yana süreluluğunaözgübiryöntemdır. Ancak bir Mibenortalıktanyıtınce. Fıgan. çevresindekileInsanlarıetkileyenbuhastalıkGombe'dcgelen araştırmaları sonucunda şempanzelertumba üyesınm Kasakela aılesıne katılmarekarşıbirsavaşım vererek, güçlükledeolsa kı şempanzelen deaynı bıçımdekırıpgeçırile ilgili şuılgınçtabloyuçıziyor: sıyla yöntemın orada da kullamlmaya başyor. Genetık açıdan şempanzeler, insana.öte önderliği brron yıl daha kımseye kaptırmı1960Etoburluk landığı görülüyor. yor. kı memclılcrden çok daha fazla yakınlar. Jane araştırmasının ilk günlcrinde Davıd 1975Dişileringetirtilmesi I995lkizler Şempanzelerin genetık yapısını oluşturan Greybeardadındakibirşempanzeninyavru Göçübelkıdc savaş kı vı leımlarınıtutuştuRafikı, Roots ve Shoots adlı ikizleri doğuniaddelerdcn yüzde doksan sekızdcn daha birdomuzu ycmesinetanık oluyor. Buolay ran Lıttle Bec, 1975 yılında Kahama'dan Ka ruyor. BundanönceGombe'dcıkızdoğuran fazla bölümünün. ınsanlarm sahıp olduğu şempanzelerin etoburolduklarının bir kanıtı sakcla'ya taşınıyor. Bu gıbı ergin dışılerin bir tekbırdişiyerastlanmıyor. maddelerleözdeşolduğugörüliiyor. sayılıyor. M topluluktan başka bir topluluğa katılması l995"Kocakarıilaçlan l970Dehşet 1960Aletyapımı şempanzeler arasında oldukça yaygın bir Süregelen araştırma, kımi şempanzelerin Bir şelalenın görüntüsü. ççvredeki tüm Davıd Greybeard'ıngeniş bir çimenyapraolay. mideağrılarını gıdermek yadabağırsak kurtşempanzelerin bir anda dansı andıran birdeğına biçim vererek bir karınca yuvasını oylarından kurtumıak ıçın hekimlıkte yaygın l987Evlatedinme vinim başlatmalarına yol açıyor. Goodall masıyla şempanze araştırmasmda bir adım Üç yaşındaki Mel, annesi zatürreeden birbıçimdckullanılan Aspilıaadlı bitkınin şempanzelerin yaşâdıkları bu tür bir dehşct daha atılmış oluyor. Buolay insandışmdaki ölünce.yetişkinbırerkek şempanze tarafınyapraklarını yuttuklarını ortaya koyuyor.^ duygusununılkelinsanıdınesığınmayaiten memelilerin alet yaptıklarını kanıtlayan ilk dan evlat edınilıyor. Böylelikle öksiiz bir National Geographic 'ten çeviren: duygularla özdeş olduğuna inanıyor. bulgu sayılıyor. şempanzeninaralarında kan bağı bulunmaRtTA URGAN 1974Savaş 1964Tasarlama Jane 'iıı Taıızania günlerinden bir aııı. Goodall 'ın çocııklar i<;in diizenlediği progranılar Afriku 'dan Anıerika 'ya ilffi göriiyor;