Katalog

8 Ölü bir asker, yas tutan bir baba, katledilmiş bir ana, sığınmacı bir erkek kardeş ve düşman saflanndaki enişte. Sırp Boşnak karışımı bir aile. Muris'in öldürülmesinden bu yana üç yıl geçmiş. 21 yaşındaki bu çocuğun yok olmasını da Bosna savaşını da açıklamak zor. CUMHURİYET DERGİ Zecevic ailesi, kan ve Bosna Y irmi altı yaşındaki Haris Zecevic, Amcrikan sonsuzluğu içindcadetakayboltnıış çökük bir adam. Oysa sadecc üç yıl öncc orta sınıfbir Saraybosna ailesinin nıühcndis olınayı düşleycn çocuğu idi. Bugiin ise şöylcö/.ctliyoryaşadığı gerçeği: "Amerika'daduygusalıhtiyaçlardışında ne istersenizona sahipolabilirsınız. Ama cn zorıı Bosna'dan ABD'ycgelinceyaşanan...Birhayvandan ınsanadönüşmek. Yani silahı ve öldünncy i tanıtan savaşı yaşadıktan soııra dcğişmek. Yoksa hayatta kalmanız çok zor." AyrılıkçıSırplamıkalesiPaleyolunu kontrol cden bir noktada 3 Ağustos 1992'dekardeşi Sırpbombardınıanında öklürüldüktcn sonra Haris 93 Şubatı'nda Saraybosna'dan kaçmış ve savaş ncdeniyle ycrlerinden olan 2.7 milyon insandan birı olarak Dctroit'c yerleşmişti. Buradaailesındenaldığı ilkhaber ise Annesı Bisera'nın 1 I ağustosta gece Saraybosna'dan kaçmak üzere havaalanmı geçmek ıçinkoşarken BMbölüğününüzerineışıktutması sonııcu Sırplara lıedefolarak öldürülmcsiydi. Babasını Bosna'dançıkarmak isteğı ve tanımlayamadığı öç alma ar/.usu onda bir sabit fikir olmuştu. Bazcn bütiin Sırplardan nefrct ediyordu. (ıNisan 1992'debaşlayan savaştanhemen sonra Sırbistanıçin Saraybosna'dan kacan telekomünikasyon mühendisı Bosnalı Sırp eniştesı Slobodan Karısıkonunbaşlıcahedefiydı. 1 laris Zecevic bazcn de hiçbır şcy hissetmiyordu. Saraybosna'dan ona arta kalan sankı duygulannı yitirmişolmaktı. Ancak.hâlâonurahat sız edcn duygu, zaman zaman annesinin ve kardeşinin resimlerine baktığında onların bcdcnlcrinc ne olduğu, toprak altında neye ben/ediklerini düijünmek, iştebu onu kahrediyordu. Savaşın ilk aylarında, raporlara, Sırpların toplama kamplarında 750.000 Bosnalı erkck, kadın ve cocuk öldüğü veya evlerinden ayrılmaya zorlandığı yansıdı. () zamanki başkan adayı Bill Cünton. Muris Zecevic'in öldiirüldüğünün ertcsi günü,"BirleşikDevlctlcrveuluslararası topluluklar derhal hareketc geçecektir, şayet Yahudı katliamından bir şey öğrendi isck suskun kalmanın bedeli ağirdır" diyordu. Ancak iki gün sonra ABD'li yctkılıler bu raporların gecerliliğinı kabul etmediler. Zira Ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra Avrupa'daki bu en vahim güvenlik sorununa Amcrikan askerini pek de doğrudan kariijtırnıak istcmiyorlardı. Ama gidcrck büyüyen ve kontrol cdilemcyen bu savaş, DoğuBatı sınırını olusturan bu eski melez Yugoslav Cumhuriyeti'nde, Zecevic ailesigibidaha nicelerinin yok olmasına göz yumacaktı. Asım Zecevic, kunsı Bisera ve oğlu için yas tııtuyor. içiıtde fırtınalur kopuyor. bağımsızlığmı yeni alan Hırvatıstan'akatılmamak için 91 \le yaptıkları savaşta 10.000'den fazla insan ölmüştii. Bu savaşta Yugoslav ordusundan kuvvctli dcstck bulan Sırplar/atcn Yugoslavya'yıaçıkçabölıııegösterisınegııişmışlerdi.Sırbıstan dışında yaşayan Sırp çoğunluk Hırvat. Müslüman, Arnavut vediğcrlcı ının cgemenlığindeki bir hükümetc boyıın eğmemekte kararlılıydı. Bosna'daki Sırp azınlığın sayıca Hırvatistan'dakine görc dalıa fazla olması vellırvatuyuşma/lığındakı bcnzcrlıklcrı görmelcrınc rağmen Saraybosna halkı savaşın onları da vuracağınainanmamıştı.Katolikve Ortodoks kilıseleri. camılcri. sinagogları ile eşsiz bir mozaik oluşturan Saraybosna'da kültürler öylesine ıç ıçeydi ki birbirlerinden koparılamaz gibı görünüyordu. Hele Asım'ınkızkardesi FidaKarısık'ın buna inanması için yeterli kişisel nedenleri vardı. Gcrçi oda Asım gıbıöncedenışarctleralmıştı. 1990'da Aliya l/.zetbegoviç ve onun Milliyetçı Demokrat Harckct İçin Müsliiman Partisi'nin ortaya çıkmasından Sırplar huzursuz olmustu. Fida'nın Bosnalı bir Sırp arkadaşı onu, Bosna'nın yok edilip Müslümanların katledilcccği konusunda uyarrnıştı. Fida, "Inanamadım" dıyordu,"açıklamasını ıstedim. Bana, her nc kadar Bosnal\ isem dc ben önce bir Sırtnm vc de Sırplar ülkeden Hırvatlargibi paylarını alacaklar. O nedenlc burada Müslümanlarayeryok"dcmişti. "Oysa, arkadaşım da benim gibi Saraybosna'da doğmuştu. Bcn nasıl bir Müslüman isem dc öncc Bosnalıyım..." 1992'de Yugoslavya'dan bağımsrzlığını alan Bosna, 530 yıldır bağımsızbirdcvlcldcğildi.Onedcnle bazı komşu Sırp ve Hırvat milliyet Mozaik bozulunca... Halim sclim bir adam olan dis. doktoru baba Asım Zezevıc daha savaş başlamadan üç ay önce ilk isaretleri almıstı. iyi bir avcı olan Asım, sjehrin doğusundaki lepelere avlanmaya gittiğinde bazı Sırp gruplarının buralarda askeri eğitım veatıstalimleri yaptığını görmüs ve ailesine yakında çıkacak savaiji haber vermişti. Zaten Yugoslavya o sıralarbölünmeyebaslamısti. Bosnalı Sırp azınlığın düsman gördüğü.