Katalog

10 YAŞAM CUMHURtYET DERGİ serin tutmak gerekiyor. Yaşlı insanlarda daha sık rastlanan sıcak çarpması, kalp yetersızlıği, damar sertlıği, şeker hastalığı olanlar ve alkoliklergibısağlıkyönünden/ayıfınsanlar için de tehlıke ıçenyor. Genel olarak, terlememekanizınası henü/ gelısmemiş bebekler ile tcrleme ve susamahissıninazaldığıyaşlılarsıcak sendromlarına karşı daha hassaslar. Ayrıca yaşlılarda görülen böbrck yetersizliğı vcbcbeklerin de susuzluklarını ifade edememeleri her ikı grup için risk taşımakta. Organizmanın, aşın sıcağa bağışıklık kazanması için yaptığı çatışmanın ilk göstergcsı olan aşırı terleme tuz dengesinin bozulmasına ve kaybına neden olur. Kan basıncı ile sodyum ve potasyum seviycsının düşmcsı sonucu vücut termostatı sarsılır. Artık yanlışbir şeylerinolduğunun ilk göstergesi olan kol ve bacak kaslarında görülen "ısı kramplan" hafif tuzlu su ıçmckle kolaylıkla tedavi edilebilır. Sıcak sendromlarının en hafifı olarak nıtelcndirilen ısı kramplan daha çok sporcularda rastlanıyor. Önce beden alışsın... Nispı nenı oranının yüzdc 60'ın ve hava sıcaklığının da 32 derecenin üzerinde olduğu koşullarda kapasitesı minimuma inen organizmamızı yeni ortama yavaş yavaş alıştırmak, sıcak tehlikcsine karşı risklen önemlı ölçüde azaltıyor. Avrupalılar yabancı bir ülkeye gittiklerinde spor yapmadan ya da dağa tırmanmadan önce insan bedenin o ülkeye alışması için vakit ayrılması gercktığine ınanıyorlar. Hem dc cn az bcş gün. Sıcakta çalışan ya da efor sarfeden yetişkin bir insan, çahştığı her saat boyunca iki litrcye yakın su kaybediyor. Uzmanlaraçık havada ya da kapalı mekânda olsun, on dakikada bir, bir bardak su içilmesinı öncriyorlar. Sıcak havada dışanda yapılacak aktivitcden ikı saat önce yarım litre sıvı tüketilmesinin sıcak sendromlarıyla baş edilmesıni kolaylaştırdığını belirtiyorlar. Ancak, sıcak havalarda özelliklc içilmemcsi gereken sıvılar da söz konusu. Uzmanlar, buzlu çay (lcc Tea) ve buzlu kahve ya da kafcin içeren hafif içkilerden sakımlması konusunda uyarıda bulunuyorlar. Çünkü kafcin, alkol gibı su kaybmı hızlandırıcı bir özelliğe sahip. Aynı şekilde, meyve sulan da bedenin sıcağa karşı direnç göstermesıni zayıflatan sıvılar arasında. Midc ve bağırsaklardaki sıvıyı yoğunlaştıran karbonhitrat vc şekerle yüklü meyve sulan, bu organların emilim işlevini yerine getirmesini ve sıvının vücudun geri kalan bölümlerine aktanlmasını engclliyor.^ Derleyen: NERMİN BAYÇIN Tehlîkeli yaz güneşi Buyıl Amerika da sıcaklardan 650 kişi öldü. Sıcak çarpmasına karşı on dakikada bir soğuk su içilmesi öneriliyor. Kahve, soğuk çay, meyve suları ve alkollü içecekler sıcağın etkisini arttırıyor. K uzeyden güneye, batıdan doğuya, artik dünyanın neresine gitmek istiyorsanız uygarlığın nimeti uçaklar, kısa sürcde sizi istediğiniz yere ulaştırabılır. Yeterli paranız yoksa da o kadar üzülmcyin, ucuz turizm şirketleri sayesinde yaşamınızda bir kerc olsun bu fırsatı yakalama şansınız her zaman olabilir. Ancak,hızlayapılanyolculuğunardından heyecanla ayak bastığınız güneşli ülkede, sizi hiç ummadığınızbirtehlikebckleycbilirlklimsel değişiklik... Uygarlığın sunduğu hiza karşın, organizmasına henüz cgemen olamayan insanoğlu, yabancı iklime uyum sağlamadaaynı hızaerişemiyorneyazıkki. Birkaçderccelik ısı farkı bilc, gittiğiniz ya da yajjadığınız ycrdc, cğcr ha/.ırlıksız yakalanmışsanız, sizin için öldürücü bir özelliğe dönüşebiliyor. ABD'de 650'dcn fazla insanın ölümüne nedcn olan sıcak dalgasının yarattığı panik çok daha büyük bir tchlikcnin varlığını ortaya çıkardı: lnsanlar, "sıcak sendromlan" hakkında son derece yetcrsiz bilgiy le donanmış. "Ne içeride, ne de dışanda soluk alabilecek hava kalmıştı. Sürekli terlemekten üzcnmdeki giysiler ıpıslak olmuştu. Zatcn buna artık aldıramayacak kadar da bitkindim. Sonra terlcmenin anidcn durmasıyla bedenimin de soğumayabaşladığını hissettim. Organizmamın tüm faaliyetlcri sanki yavaşlamıştı. Bulanıklık ve bulantı, beynim ile midemdc giderek yoğunlaşan duyumlardı." öğle sıcağında bir Amerikalının yaşadığı bu olay, aşamalı olarak geçirilenbaşlıca iki "sıcak send romunu" veriyordu: "Sıcak bitkınliği" ve "sıcak çarpması". Yorgunluk, halsizlik, aşın susama ve terleme, baygınlık, kusma gibı belirtiler göstcrcn sıcak bıtkinliğinde cilt solgun ve nemlidir. Köpeğin soluması gibı sığ ve sık nefes alma, yön kaybı, konsantrasyon bozukluğu görülür. Nabızhızlı ve zayıf atar. Tedavisi içın serin yerde ayaklann hafıfçe yükseltilmesı ve tu/.lu su ıçilmesı gerekiyor. Sıcak bitkinliği ve sıcak çarpması arasındakı kesin sınır tam olarak belirlenemıyorsada,bitkınliksendromu, önlcm alınmadığı takdirde hızla, çok daha tehlikeli bir aşama olan sıcak çarpmasına dönüşebiliyor, Sıcak çarpmasının en behrgin göstergcsi ise, tcrlemenin azalması ya da tamamcn durması. Aşın derccedc ısınan ciltte kurulaşma görülür. Derhal önlem alınmadığı takdirde kurban hızla bilincini yitirebilir ve ölebilir. llk adım olarak, elbisesi çıkanlan hastayı soğuk ve ıslak çarşafla sararak beden ısısı düşene değin bir fanla bedenini ve ortamı