Katalog

EYLUL 1994. SAYI442 İNSANLAR 7 De Profundis: Sevgiliye hapisten mektup... e Profundis adlı, Oscar Wilde'ın Lord Alfred Douglas'a yazdıgı ve hapishane yetkililerinin gönderilmesine izin vermedigi 30.000 kelimelik uzun mektubun bir bölümü Douglas hayaftayken yayımlandı. Lord, bu mektubun kendisine yazılmadıgını iddia ederek mahkemeye başvurdu. Mektubun orijinaliiseuzunyıllarBritishMuseum'dakilit altında saklandıktan sonra 1962 'de yayımlandı. NVilde, De Profundis'te ilişkilerini degerlendirir ve şöy le seslenir Douglas'a: "Sevginin ne oldugunu, nası I bir şey olduğunu sezebi liyor musun?Ögrenmekiçingecikmişsayılmazsın, sana bunu ögretebilmek için hücreye tıkılmış olsamda." Douglas' ınkendisinimahvettigini, ama onu bagışladıgını açıkça yazar. "Kendi iyiliğim için affetmeliyim seni" der. Douglas onu hapishanede yalnız bıraktığı için de çok kırgındır: D BernardShaw, Wilde 'nin affı için uğraştı, ama destekleyen olmadı. Oscar Wildc'ın hapisten çıktıktan sonraki ruh halini Andre Gide 1901 yılındaşöyleanlatıyor: "VVilde'ı, ancak hayatının son yıllannda tanımış olanlar, hapisten zayıflamış ve çöktnüş olarak çıkan bir VVilde'a bakarak, hapisten önceki dâhi VVilde'i hayal edemezler. (...) Oscar Wilde hapisten çıkar çıkmaz Fransa'ya geldi. Dieppe yakınlarında kuytu, küçük bir köye, Berneval'e, Sebastian Melmoth adında biri yerleşti; bu VVilde'dı. Fransız dostlanndan onu son gören ben olduğum için, ilk gören de ben olmak istedim. Adresini öğrenir öğrenmez koştum. (...) Lambanın yakınına oturduk, Wilde küçük yudumlarla grogunu içiyordu. Işıkta onu daha iyi görebiliyordum; yüzü bozulmuş, cildi kızarmış ve yıpranmıştı; elleri daha da kötüydü, ama aynı yüzükleri takmıştı yine parmaklarına. Bir tancsıni, oynak bir kas. üzerine lacivert taştan uğur ve dirilme simgesi bir Mısır skarabı oturtulmuş yüzügünü çok severdi. Dişleri korkunç çürüklerlekapliydı. Sohbete başladık. Cezayir'deki son karşılaşmamızdan söz açtım. O sırada, felaketi kendisine neredeyse haber verdigimi hatırlayıp hatırlamadığını sordum. (...) ' Ah tabii, tabii. Bir felaket olacağını biliyordum, bu ya da başkası, bir felaket bekliyordum. Olayın böyle bitmesi gerekiyordu. Düşünün: Daha ileriye gitmek mümkün değildi; daha fazla da süremezdi. Işte bu yüzden bitmesi gerekiyordu. Hapis beni tamamen degiştirdi. Ben de bunu umuyordumDouglas korkunç; bunu anlayamıyor. Aynı hayatı sürdüremeyeceğimi anlayamıyor; başkalannı beni değiştirmekle suçluyor... Ama insan asla eski hayatına dönmemeli... Benim hayatım bir sanat cserine benzer; "(...) Kasten ve ben da vet etmeden, zorla benim dünyama girdin, o dünyada hakkın olmayan ve lay ık olmadığın bir yere el koydun, garip bir inatla, varlığını istisnasız her günün bir parçasıhalinegetirerekbütünhayatımı avuçlarına almayı başardıktan sonra o hayatı parça lamaktan başka bir şey yapamazdın. Sana garip gelse de, öy le yapman dogaldı. Bir çocuga, küçük aklının alamayacagı fevkaladelikte, yarı açılmış gözlerinin göremeyeceği güzellikte bir yaşayacağını anlatırken Oscar Wilde oyuncak verildiginde, çocuk Douglas'labuluşacağı günün inatçıysaoyuncağı kırar, DE PROFUNDÎS planlarını da y apar."(...) Bizim kay ıtsızsa elinden bırakıp kendi oluşturdugumuz şekliy le (Amlı* Glckln onsOz(ryle) arkadaşlarına döner. Senin için toplumda bana yer olmayacak. de durum buydu. Hayatımı ele Toplum bana bir yer geçirdikten sonra onu ne veremeyecek; ama yagmurunu yapacağını bilemedin. suçlusuçsuzherkcsin üzerine Bilemezdin. Senin avuçlarında fark gözetmeden yagdıraıı olamayacak kadar tabiatta, saklanabilecegim kaya fevkaladeydi. Onu elinden yarıkları,sessizligimde bırakıp kendi arkadaşlarına, gönlümce aglayabileccğim gizli onlarınoyunlanna vadilerolacak.Tabiat,karanlıkta dönmeliydin. Ama ne yazık ki sendelemeden yürüyebilmcm inatçı oldugun için kırdın onu. için geceye y ıldı/lar asacak, Son sözde söylendikten sonra, kimse beni izleyip incitmesin bütün olup bitenlerin nihai sırrı diyerüzgârıayakizlerimin buydu belki de. Çünkü sırlar, üstüne salacak; beni muhteşem tezahürlerinden daha sularla yıkayıp tcmizleyecek, acı küçüktürler. Biratomunyerdeğiştirmesiylebir otlanyla iyileştirecek. dünyayerindenoynayabilir. Seni Biray sonra, hazirangüllerişehvetle esirgemediğim gibi kendimi de esirgemememiş açılırkenegerkendimi iyi hissediyorsam olmak için şunu ekleyecegim: Seninle Robbie aracılıgıyla, gri evleri, yeşil kanalları ve karşılaşmak benim için çok tehlikeli idiy se de, sakin,durgunyollarıyıllaröncebanacazip bu karşılaşmayı benim içinölümcül kılan, gelen Bruges gibi yurtdışında bir küçük şehirde karşılaştığımız zamandı. Çünkü o sırada sen, seninle bir buluşmaayarlayacagım..." hayatın ancak tohum ekmek dönemindeydın, EskiAhit 'le bir ilahi adı olan De Profundis bense hasat döneminde." acı veıstırap çığlığı anlamına geliyor. /Can Wilde hapisten çıktıgındazorgünler Yayınlan 1989/ Türkçesi: ROZA HAKMEN Ne yazık ki VVilde oyununu yazamadan Paris'e döndü. Dostları onu kurtarmak için Paris'ten uzaklaştırmaya çalıştılar. Ama o hep dönüp dönüp geri geldi. Yeni yüzyıla giremeyecegini, Ingilizlerin buna tahammül edemeyecegini söyleyip duruyordu. Kaldığı küçük otelde NVilde'a lngiliz elçilik doktoru tarafından menenjit teşhisi kondu. Vefalı aşkı Ross, onun son saatlerini dostlan arasında şampanya içerek ve "Ölürken de çok masraflı gidiyorum" diyerek tükettiğini anlatıyor. PET MAGAZINE 1994 I. ULUSAL " D O G SHOW" Ölümü Andre Gide... Wttde 'ın son günlerinin Bir sanatçı asla aynı şeye iki kere girişmez; girişiyorsa, ilkinde başanlı olamamış demektir. Benim hapisten önceki hayatım mümkün olan en büyük başanya ulaşmıştı. Artık tamamlanmış, bitmiş bir şey o.' Birsigarayaktı. 'Halk korkunçtur; insanı yalnız son yaptıgıyla tanır. Şimdi Paris'e gitsem, beni sadece bir... mahkum olarak görmek isterler. Bir oyun yazmadan önce ortaya çıkmak istemiyorum. O zamana kadar beni rahatbırakmalılar.' Wilde, l900yılının30 Kasımı'nda öldü. önce evine yakın bir mezarlıga gömüldü, ardından kemiklcri Pere Lachez'e, ünlü heykeltıraş Jakop Epstein'ın onun için yaptıgı sfenks biçimindeki mezara taşındı. Gide, VVilde'ın ölümünü şöyle aktanyor: "Oscar NVilde, BeauxArts Soka" gı'ndaki sefıl bir otelde öldü. Cenazeye yedi kişi katıldı; üstelik hepsi mezarlıga kadar gitmedi. Tabutun üzerine konan çiçekler, çelenkler arasında, sadece birinin üzennde bir yazı varmış; otel sahibinin gönderdigi çelengin üzerinde şu söz yazıIıymış: KİRACIMA." ^ tamğu 12 EKİM1994 ÇAMLICA " COUNTRY CLUB " KÜÇÜK ÇAMUCA İSTANBUL 1 EKİM CUMARTESİ: TOY imLJTY WORWNG DOGS 2 EKİM PAZAR : TERRİER HOUND GUN DOGS DANIŞAAA PET MAGAZINE BağdatCad No 36 KIZILTOPRAKİSTANBUL Tel [0216)414 46 5051 Fax (0216)337 25 41 SONKAYTTTARİHİ: 20/9/1994