Katalog

II EYLÜL 1994. SAYI442 ancak doğum günlerinde, herkesinki gibi geleneksel biçimde koyu bir kostüm giyerdi. Gençliğinden bir yıldahayitirdiği içinyastuttuğunun birbelirtisiydibu." Zaman zaman Londra'nın erkek fahişeleriyle de düşer kalkarlardı. VVilde ile Douglas, çok sık buluştukları gibi, birbirleriyle mektuplaşırlardı. Kural tanımayan bu iki adam sonunda bu mektuplar yüzündenalabildiğineacıçcktilcr. Birgün Douglas, temizleyiciye gönderdiği pantolonun cebinde edebi değeri tartışılmazbuözelmektuplardanbirini unuttu. Wilde'ın, Douglas'ın gül kırmızısı öpülesi dudaklanndan söz ettiği bir mektuptu bu. Ne yazık ki mektup şantajcılann eline geçti uglas'a ya/ılmış mektuptan uzun süredir oğlunu arayıp sormayan Markı'yi hemen haberdar etmişlerdi. Ö da bir gün haber vermeye zahmet etmeden VVilde'ın evine gelmiş ve oğluyla olan ilişkisi nedcniylc ünlü yazara tehditler savurmuştu. O günlerde VVilde'ın en ünlü oyunu "The Importance of Being Earnest" sahneye konmak üzereydi. VVilde ile Douglas birlikte Cezayir'e kısa bir geziye çıktılar. Ve Cezayir'de Andre Gide ile karşılaştıgün büyük bir olay çıkarma peşindeydi, ama planlan önceden öğrenildiği için tiyatro polis tarafından sanldı ve skandal önlendi. Marki, prömiyere çiçek yerine bir sepet zerzevat göndermekle yetindi. Ama birkaç gün sonra Oscar VVilde'ın devam ettiği bir kulübün kapıcısına yazar adına bir not bırakacaktı: "Bir somdomit (imla da yanlıştı) pozundaki VVilde'a". Bu kartı kapıcıdan başkası görmemişti. Ama VVilde ve Douglasöylesine sinirlendiler ki Marki'yi mahkemeye vermeye kararverdiler. Bunoktada, babasından nefret eden Douglas'ın aşın tepkisi dostlann tavsiyelerine galebe çaldı ve şikayet yapıldı. Kızılca kıyamet de koptu. Marki derhal tutuklandı, ardından VVilde' ı aşama aşama davacı konumundan çıkanp suçlu konumuna sürükleyen duruşmalar birbirini izledi. 3 Nisan 1885 günü Old Bailey'de başlayan duruşmayı izleyenler dev bir kalabalık oluşturuyordu. Her yer koridorlara kadar doluydu. Ama kadın yoktu bu kalabalıkta. Oscar VVilde gene çok şıktı. Frakının yakasına her zamanki gibi bir çiçek iliştirmiş, ayaklanna ise daha çok avcılann giydiği türden mavi bir çorap giymiş, aynı renk kravattakmıştı. İNSANLAR 5 OZDEYİŞLERİ İlkoyunu VVilde ilk oyunu Vera'yı 1880 yılında yazdı. Iki yıl sonra da Amerika'ya ders vcrmcye çağrıldı. Bu süre içinde peşpeşe ürünler veren Oscar VVilde'in Amerika günleri, gümrük kapısında, gümrük memuruna hitaben söylediği, "Zekâmdan başka deklare edecek bir şeyim yoktur" sözleriyle başladı ve tam 12 ay sürdü. Burada Emerson, VValt VVhitman ve Longfellow'la beraber oldu. Hem para kazandı hem de el üstünde tutuldu. lngiltere'ye döndükten sonra Amerika'dan kazandığı parayla bir de Paris'e gitti. Bu kez de, Hugo, Zola, Daudet, Degas ve Pissaro ile dostlukkurdu. Miss Constance Lloyd adını taşıyan Dublin'li genç kızaevlenmeteklifettiğinde, 1883 yılınm Kasım ayıydı. "Fildişi elleri piyanonun tuşlanna dokunduğunda, kuşlan bile susturan" Constance için "menekşe gözlü küçük Artemis" sıfatımkuüarnruı. 1890 yıh geldiğinde Wilde'ın yaşamında önemli değişiklikler olmuştu. "Dorian Gray'in Portresi", "Mutlu Prens" adlı kitaplan ona şöhret getirmiş, iki çocuğu olmuş, ve onu trajik sona götüren Lord Alfred Douglas ile tanışmıştı. Bosie diye hitabettiği Lord, biyografıcilerin anlatımına göre güzeller güzeli bir adamdı. VVilde 38'indc iken, o daha22'sindeydi.Ünlülngiliz yazan Bemard Shaw, Douglas'a yazdığı mektupta şu sözcükleri kullanmıştı: "O çiçek gibi güzelliğiniz sizin için mutlaka büyük bir engel oluşturmuş olmalı. Bu güzellik tabiatın babanızın kötü karakterine duyduğu bir isyandan kaynaklanmış olmalı." Oscar Wilde 'ı unutulmaz kılan, bütün dünyaya yayı Im ış özdeyişleridir. •• iyi Amerikalılar ölünce Paris'e gider. •* Tutarlılık, düşünceden yoksun olanların son sığınağıdır. • Eğer insan bir kitabı » birkaç kez okumayacaksa, o kitabı hiç okumasa da olur. Marki 'nin avukatlan arasında VVilde'ı üniversite yıllanndan tanıyan ve hiç sevmeyen Edward Carson isimli bir kişi de vardı. Duruşma sırasında, şantaja konu olan mektup, bir grup Oxford'lu öğrencinin yayımladığı aykırı bir dergiye VVilde' ın katkılan yanı sıra yazann ünlü romanı "Dorian Gray'in Portresi" de gündeme getirildi. VVilde, "Dorian Gray'in Portresi"ni yazdıktan sonra yayınevininisteği üzerine, eşcinsel bir sevgiyi işleyen bölünıü romandan çıkarmıştı. Kitabın müsveddeleri Edward Carson tarafından delil olarak sunulduğunda Oscar VVilde yazdıklannı savundu: "DüDouglas, dönemin şairlerinşünccde ahlak ve ahlaksızlık den biri ile Oscar VVilde'ın Tikavramlannı kabul etmediğite Street'teki evine çaya gelni" açıkladı. Carson, VVilde'ı miş ve sözün efendisi olarak a Oscar Wllde, Douglas ile beraberllğl nedeniyleyargılandı ve IklyılhapisyattL Wllde, alabildiğine sıkıştırdı. VVilde nılan bu trlandalrnın önce soh yakın dostlannayaşamını anlatırken şöyle der: 3 kez evlendim, bir kadın ve iki erkekle... ise eski Yunan'da ve Shakesbetine, sonra kendisine hayran peare'in sonelerinde böyle kalmıştı. Aralannda kısa sürede çok aşklar oldugunu vurguladı ve geri ave birkaç yıl içinde de VVilde'ın yılar. Gide, onlara Londra'ya geri sıcak bir dostluk kuruldu. Douglas, dım atmadı: "Romanlar yazarlankımına yol açan mahkemelerde dedönmemelerini tavsiyeetti. hâlâ geçerliliğini koruyan boks kunın görüşlerini sunmak için yazıllil olarak kullanıldı. Gide, "Göze aldığınız riski bilirallannı getiren Oueensberry Markimazlar Çünkü görüşler, sanatçı olyormusunuz?"dediğinde VVilde, şu Oscar VVilde'ın Douglas ile sıkı si'nin oğluydu. Yeraltı dünyasının mayan kişilcrc aittir. Bir kitap ahyanıtı vermişti: "En iyisi asla bilmefıkı ilişkisi, zaten aksi ve huysuz bir insanlanyla birlikte olmayı seven, lak lı ya da ahlaksız olamaz; çünkü, mektir.Arkadaşlanm olağanüstüadam olarak tanınan baba Markural tanımaz bir gençti. Şiir yazarkitaplar ancak iyi ya da kötü yazıldür. Banadikkatliolmamıönenrler. ki'nin de kulağına gitmişti. Marki dı, atletizm severdi, ava meraklıydı. mış olabilirler" diye düşüncelerini Dikkatli. Ama nasıl? Bu, geri adım Oueensberry birolay çıkaracak diye VVilde onu tanıdıktan sonra Tite dile getirdi. Douglas'a yazdıgı atmakolur." VVilde'ın çevresi endişe içindeydi. Street'teki evini terk etmiş, otellermektuplar konusunda yine Carson Kansını boşamış, çocuklannı terk VVilde ve Douglas bir gün sonra de yaşamaya başlamıştı. Ama ilişkitarafından sorguya çckilirkcn dc etmiş, kötü huy lu ve geçimsiz bir lslngiltere'ye doğruyola çıkıpoyunuleri karşılıklı sadakatten çok uzaktı. yukandan bakan bir tavırla yanıtla • koçyalıydı Marki. Şantajcılar, Donun prömıyenne yetiştiler. Marki o »> Günümüzde insanlar herşeyin fiyatını bilirler, hiçbir şeyin değerini bilmc/ler. • Yaşama bir skandal la • başlamamalı. Skandalları, yaşlılığını ilginç yapmak için yaşlılığına saklamalı. • Oüşünmek » dünyanın en sağlıksız işidir. tnsanlar herhangi bir hastalıktan öldükleri gibi düşünmekten de ölürler. •• Gelccekleri olan erkeklerden ve geçmişleri olan kadınlardan hoşlanınm. •+ Benimle aynı şeyi düşündükleri zaman, yanıldığım duygusuna kapılırım hep. (Mina Urgan, tngiliz Edebiyatı Tarihi Altın Kitaplar)