Katalog

BASKENT GÜNLERİ M Ü Ş E R R E F Murdoch'du. 1981 yılında satın aldığı Times gazetesini felce uğratan grev dalgalarının ardı kesilmezken, Murdoch, kimselere sezdirmeden kale gibi bir dev tesis yaptırmış ve bir gün Times gazetesi çalışanlanna "Yarından itibaren bu yeni tesiste çalışmaya başlıyoruz, ama sendikasız"demişti. "Isteyen gelsin. lstemeyeni atıyorum işten." 1986'nın ilk günleriydi. Times çalışanları derhal yeni bir greve gittiler. 26 Ocak 1986'da Times, Sunday Times, Sun ve News of the NVorld gazeteleri yeni tesise taşınmıştı. News International yönetimi, 6 bin çalışana ültimatom verdi. Bir avuç dışında herkes Murdoch'a uydu ve yeni tesise gitti. Yeni tesis, Londra'nın eski tersane ve ambarlannın bulunduğu terk edilmiş muazzam bir bölgenin (Docklands) kenannda NVapping semtindeydi. OcakŞubat 1986 döneminde Wapping Olaylan diye bilinen itiş kak.ış ve sokak çatışmalan yaşandı. Her gece Murdoch'un dev kamyonları, gazeteleri dağıtmak için tesisten çıkarkcn, Murdoch karşıtlan yollara yatıyor, polislc çatışıyor, dağıtımı engellemeye çafışıyordu. Ama boşuna. Murdoch, kendi kurduğu dev dağıtım şebekesiyle kendi gazetelerini kendi kamyonlan ile her gece dağıttırdı. H E K İ M O Ğ L U Dev impanatopluk • Murdoch'un yazılı basını: Amerika: Gazeteleri: New York Post, Boston Herald. Dergilerl: Mirabella, TV Guide, FSI Division. Kitap yayını: Harper Collins Ingiltere: Gazeteleri: The Times, The Sunday Times, The Sun, Nevvs of the VVortd, Today Dergileri: Times ve Sunday Times'ın ekleri, Shoppers Friend. Kitap yayını: Harper Collins (Ingiltere) Avustralya ve Okyanusya: Gazeteleri: The Australian, aynca 108 yerel gazete. Dergileri: New Idea, TV Week, Australian Post ve 4 tane daha. Kitap yayıncılığı: Harper Collins (Avustralya) Hong Kong: Gazeteleri: South China Morning Post'un yüzde 50 hissesi, Sunday Morning Post, VVah Kiu Yat Po Diğer ülkeler The Fiji Times, The Post Courier (Yeni Gine) ve Macaristan'da 3 gazetenin yüzde 50 hissesi. • Murdoch'un sözlü basını: Amerika: Televizyonları: 20th Century Fox, Fox Broadcastıng Company ve 8 adet Fox bağlantılı TV istasyonu. Latin Amerika: Fox, Meksika ve Arjantin'de kablolu yayına geçmek üzere. Ingiltere: BSkyB uydu kanalının yüzde 50 hissesi. Avustralya: Seven Netvvork'un yüzde 15 hissesi. Asya ve Uzak Doğu: HutchVision'da yüzde 63.6 hisse, aynca Hong Kong'dan yayına geçen dev Star TV. Murdoch imparatorluğunun hissedan Olduğu şirketlerin sayfalarımıza sığmadığını itiraf edelim... fazakar Daily Tclegraph'ı da, liberal Independent'ı da sarsmak ıstiyor. Times ve Sun iki ayn kitleyi hedef alan iki ayn gazete. Ama ikisi de aynı fıyata: 20 penny gibi çok gülünç bir fıyata satılıyor artık. Daily Telegraph, Murdoch'un restini gördü ama fiyatını ancak 30 penny'e kadar çekebildi. Independent ise hâlâ 50 penny. tngiltere'de dagıtım rakamlan bağımsız bir kuruluş tarafından saptandığı ve Türkiye'deki gibi kısa sürede açıklanmadığı için, bu son fıyat indirim savaşının sonucunu da bilmiyoruz. Ama tahminler şöyle: Times, yüzde 12 tiraj kazanıp 600 bine çıkmış. Independent 1520 bin kaybedip 250 bin civanna ınmiş. Fiyat indiren öbür gazete Daily Telegraph ise 70 bin kadar kazanmış ve 900 bin yöresinde. Times'da amaç, bu tirajı yakalamak. Devlet tarafından kurulan, ancak bağımsız çalışan Tüketiciyi Koruma Orgütü ise, gazeteler arasındaki bu fiyat indirimi savaşının, Independent türündcn arada kalan gazetelealeyhine işlememesi gerektigi görüşünde. Ve Times ile onunla indirim yanşına girişcn Daily Telegraph hakkında açılan soruşturma sürüyor. Bu ülkede öy le herkes, her şeyi dilediği fıyata satamıyor. Serbest piyasa ekonomisi varama, kuralabağlı... ^ urtuluş" dizisi TRT INT'te yayımlanıyor, rastlayınca coşkuyla izliyorum. Kaç kez izlesem doyamıyorum, yeniden duygulanıyor, ağlıyor, mutlanıyorum. Bu film ile ilgili bir yazım nedeniyle aldığım bir mektup da çok etkiledi beni. Istanbul Cumhuriyet Savcısı Ayhan Yüksel yazıyor, elbet çok onurlandım. Sayın okurumuz, duygu ve düşüncelerimi onaylıyor ve Kurtuluş'u izlerken yaşadığı sevinci paylaşıyor benimle. Sevinci babasından kaynaklanıyor. Iryas Yüksel, Genelkurmay'da telsız telgrafçı olarak görev yapıyor Kurtuluş Savaşı'nda. Diziyi izlerken görev günlerini yeniden yaşıyor hasta yatagında. Savcı oğlu da bilmediği bir olayı öğreniyor. Telgrafçı Tlyas Yüksel Körfez'deki Fransız zırhlısı "Edgarkine"nin verdiği haberi saptıyor ve karargâhtaki üstlerıne duyuruyor bir solukta. Edgarkıne zırhlısından Kurtuluş ordusunun Izmir'e girdiği duyuruluyor bütün dünyaya! Bu mutlu haber nedeniyle genç telgrafçıya Izmir dönüşü 25 lira ödül veriyor Mareşal Fevzi Çakmak. Bu olayı da diziden öğreniyor savcı oğlu. 11|# Hepimiz neler ögrendik değil mi? Merih Çimenciler'in bir haberi de çok sevindirdi beni. Yalnız sanatçımızı değil, Türk balesini de onurlandıran bir olay. Duvarlar balesi uluslararası bir yanşmada yer alıyor. Missisipı Jackson, dans dünyasında önemli bir olay. Merih Çimenciler'in Duvarlar balesinde çok sıcak bir aşk dansı var. Rusya'nın ünlü Kirov balesinden iki baş dansçı sunacak aşk dansını. Kirov Balesi yönetıcilen Merih Çimenciler'e başvurarak izin alıyor. Yarışmanın sonucu ne olursa olsun, başta dünyaca ünlü baleci Bejard, birçok bale grubu yer alıyor bu olayda. Duvarlar'ın katılması da Merih Çimenciler'in adını yazdırıyor yılın kıtabına. Bu da başan elbet. Duvarlar balesini seyrettiniz mi acaba? 1992 yılında benim "Duvarlar" başlıklı bir yazımdan esinlendığıni söylüyor Merih Çimenciler. Demokratık yaşama örülen duvarlar, duvariarı örenler, görünen ve görünmeyen eller dansa dönüşüyor. Kimi zaman havaya yazdığımı düşünürüm ama böyle ödüller de varl Birini de değerli heykelcımız Meriç Hızal'dan almıştım, bir Ida heykelinde denizle dağın buluşması var... Değerli kemancımız Suna Kan da New York'lu müzikseverterle buluşacak yine. VVashington Square Festival'de Beethoven'ın keman konçertosunu çalacak bu kez. Orkestrayı yine Gürer Aykal yönetiyor. New York'taki Türkler güzel bir olay yaşayacak yine. ABD'yi giden başka başkentliler de var bugünlerde. Biri ODTÜ Endüstri Mühendisliği Kürsüsü'nden Zeynep Onay. Labbock Üniversitesı'nin yaz okulunda ders verecek altı hafta. Gürer Aykal'ın uzun süre orkestrasını yönettiği kent Labbock. Anımsarsınız, üniversitesi de Cumhurbaşkanı Özal'a onursal doktora verdi. Gürer Aykal, El Paso'da çalışıyor şimdi. Bilkent konserlerini yönetmek için geldi. Ayvalık'ta kısa bir tatil yaptı oğullanyla. Büyük oğlu Kerem de güzel nişanlısıyla mutlu günler geçirdi. Duygu Aykal görseydi çok severdi gelinini. O da Bilkent Müzik Fakültesi'nde, flüt çalıyor, masal kızlarına benziyor. öteki ABD yolcusu Bilkent Matematik Bölümü'nden ömer Benli. Michıgan Üniversitesı'nde konferans verecek. Geçen akşam Kale'de VVashington'un terasında gördüm ABD yolculannı. Belki de bir veda Ödüller de var K buluşması. Sıcak günlerin bunalımını Kale'de unutuyor başkentliler. Anıtkabir, Kule ve gökdelenlerie ışıklı bir kent aşağıda, sofrada her mutfaktan nefıs örnekler. Kimi masalarda gündem hiç değişmiyor; siyasal olaylar, üçüncü sektör konferansı ya da Stratejik Araştırmalar Vakfı'yla ilgili söyleşiler yapılıyor. Kimi politikacılar, Koçlar, Sabancılar, Doğramacılar'la birlikte yemek yer gibil Kimi masalar da tersine, gündemi unutuyor, Kale'yi seyredıyorlar; saat kulesini, eski evleri ya da baş başa oturan gençleri! Saçlarında rüzgâr, gözlerinde yıldızlar, ne güzel gülümsüyor, elleri ne sıcak dokunuyor birbirine. Neler konuşuyorlar kimbilirl Kadehimi onlara kaldırıyorum. Bir yudum da özgenler'in mutluluğunal Bilkent Arkeoloji Bölümü Başkanı llknur özgen ve Profesör Doktor Engin Özgen, evliliklerinde gümüş yıllara ulaştılar. Istanbul Üniversitesi'nde arkeoloji öğrencisiyken başlayan birliktelik de eski uygarlıklar gibi. 88ndlkalarsafdışı Wapping'de yükselen acayip kaleyi önce istihbarat örgütünün yaptırdığı sanılmıştı. Öylesine anlamsız ve suratsız bir yapıydı. Yüksek duvarlar, dikenli tcller, her köşede yüksekten bakan casus kameralar. Daha sonra, buranın Murdoch'un magazin gazeteleri Sun ve News of the World için yapıldığı söylendi. Ama kimsc, burada aynı zamanda Times ve Sunday Times'ın da basılabilecegini ummamıştı. Wapping Olayları, o tarihlerde hâlâ Londra'nın içinde bulunan ve Docklands'e taşınmayı ancak hayal eden gazeteler için şok oldu. Sendikalar için de. Çünkü yeni tesislere geçerken, daha iyi çalışma ve ücret koşullarında dirctebilcccklerini hesaplıyorlardı. Tam tersi oldu. Murdoch, sendikaları saf dışı bıraktı. Elindcn tutan Thatcher'dı tabii. Aynı taktik, sahibi olduğu televizyon şirketlerinde de uygulandı. Bugün Murdoch için çalışan bir basın mensubu, şirkctlc özel sözIeşme imzalar. Maaşı ve hakları, bu özel sözleşme ile belirlcnir. Bu, bütün çalışanlar için böyle. Murdoch ile basın yaşamına giren özel sözleşme kavramı kısa süredc diğer patronlar tarafından da benimscndi. En hızlı uygulayıcılanndan biri de, ana muhalefet Işçi Partisi'ne yakınlığı ile tanınan Robert Maxwell oldu. Ne garip bir tecelli ki, işçinin partisi de tam o yıllarda, 1980'lerde, sendikalann parti üzcrindeki gücünden kurtulmanın yollarını aramayabaşlamıştı. Murdoch için 25 Ocak 1986 tarihi bir gün. Sadece pazar günleri yayınlanan Sunday Times ve Nevvs of the VVorld o gün Wapping'de yayınlandı. Yayın yaşamına geçmeye hazırlanan Independent gazetesi, NVapping'e gitmeyen gazetecilerin en az üçte birini aldı. Bugün ise Independent, Murdoch'un giriştiği fıy at kırma operasyonundan en rahatsız olan gazete. Çünkü bugünkü Murdoch, bundan 4 yıîönce iflasın cşigine gelmiş Murdoch değil artık. Gazetelerini zararına sattınp, muha Marih Çlmancllar sevgiyi, saygıyı, soylu bir dostluğu içeriyor her şeyden önce. Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürü'nü TV'de izlediniz mi acaba? Mehpare Çelik'in düzenlediği açıkoturumda çok önemli uyarıları var. Bekçi kadrosundaki boşluk, uykumu kaçırdı doğrusu. Kültür Bakanlığı bütçesi de şaşılası düzeyde. Ama şaşmamak gerekiyor. Kültür birikimi olmayanlar kültür varlıklanna nasıl ilgi göstersin! Başta Topkapı Sarayı, birçok müzenin, ören yerlerinin bekçisi yok bugün. Arkeoloji dalını bitiren gençlere kadro açılmıyor. Bugünkü görevliler emekli olunca yerierine kimse alınmayacak belki de. Maliye Bakanlığı bekçi kadrosunu değil, imam kadrosunu doldurmayı yeğliyor! Kale'den Anıtkabir'e bakarken utanıyorum biraz. Biliyorsunuz, arkeolojik kazılar da Atatürk'ün uyansıyla hızlanıyor ülkemizde. Toprağını tanımayı, ileriye hazırlanmayı öngörüyor Atatürk, üniversitede yeni birimler kuruluyor, kadın arkeologlar çalışıyor kazılarda, önemli ürünler çıkıyor ışığa, arkeoloji dalı yeşeriyor birden. Peki, yavaşlamayı nasıl yorumlayacağız şimdi? Toprağın altında da, üstünde de Atatürk'ün izinde değiliz artık. ^ C U M H U R İ Y E T DEHGİ 10 T E M M U Z 1 9 9 4 S A Y I 4 3 Î