Katalog

P 0 R T RE E D İ P E M İ L Ö Y M E N Uluslararası medya patponu: Murdoch Basınyayınla ilgili her taşın altından çıkar: Azyer, az içer, azkonuşur. Ingiliz basınını son haftalâriçinde birbirine düşüren Avustralya asıllı Rupert Murdoch pintilikleriyle ünlü acımasız bir işadamı... urdoch' un uluslararası basınyayın imparatorluğunun adı News Corporation. O da bu şirkctin yönetim kurulu başkanı. Ama aynı zamanda beyni ve kalbi. Onun girişimçiliği ile yürüyor işler. Onun sezgisi, bilgisi ve yöneltmesiyle yapılıyor yatırımlar. Onun için de, en çok kendi sesini ve fıkrini dinlermiş. Böyle anlarda kimseleri duymazmış. Çocuklan küçükken, "Anne, babamız sağır mı oldu?" diye sorarlarmış. Ufak tefek ve ince yapılı bir imparator. Hem az yiyor, hem az içiyor. Kendisini kınşmış buruşmuş bir ce vize benzetirler. 64 yaşında, ama daha yaşlı göstcrir. Yanık teni de kurtaramıyor bu görüntüsünü. Az konuşur, az gülcr. Sanki zoraki gülümser. Süper işadamı görüntüsü... Dört yıl öncesine kadar, Murdoch'un uluslararası imparatorluğunun ayakta kalıp kalamayacağı belirsizdi. News Corporation borçları milyarlarca dolan buluyordu. Ama Murdoch ayakta kaldı. Iş dünyasında geçerli en temcl kural sayesinde: Batsaydı, alacaklı bankalar da batacaktı. Yeni bir ekonomik önlem pakcti de hazırladı. Ve iflasın cşiğinden döndü. Üstelik yükseldi de. lngiltere'ye yayın yapan uydu televizyonu BSkyB kâr bile eder oldu. Murdoch yeni yatınm planlanna aşık. Geçen yıl, biyografısini yazan gazeteci NVilliam Shawcross'un "Sizi harekete geçiren nedir?" sorusuna verdiği yanıt, yaratıcı iş adamı yanıtı olarak klasik: Fikirler ve iktidar! Çünkü iktidar, güç demek, ve bu güç, bana, ben dünyadan ayrıldığım zaman geride daha iyi bir dünya bırakma gücü verecektir. M Göstapifstzyaşam Murdoch' u harekete geçiren elbette sadece fikirler ve iktidar olamaz. Para da... Ama bu para, kendi yaşamından çok, News Corporation için para anlamına. Mülti trilyoner bir iş adamına uymayan türden gösterişsiz bir yaşamı olduğu biliniyor. Evet, Avustralya'da ve Londra'nın çok seçkin bir semtinde çok pahalı evleri var, New York'ta Beşinci Cadde'de mükellef bir daire, Los Angeles'ta Beverly Hills'ta bir ev daha, Colorado'da kayak merkezi ve yiiksek sosyetenin göz bebeği Aspen'de de bir evi var ama bunlar doğal. Para saçan savuran biri olmadığı biliniyor. Görgü lü ve ölçülü bir zengin. Aslen Avustralyalı. Ama Amerikan vatandaşı. En çok, Beverly Hills'teki evinde yaşıyor. Bahçesinde okaliptüs ağaçlan varmış, ve ona Melbourne'deki çocukluğunu hatırlatırmış. Ama nostaljiye vakti yok. Beverly Hills demek, Los Angeles demek ve sahibi olduğu 2Oth Century Fox stüdyolanna, Fox TV merkezine yakın olmak demek. öyle ki Murdoch, sabahın 6.30'unda işe gitmesiyle tanınır. Az ve kötü uyuduğu için ve işinin başında bir kaptan olduğu için bu kadar erkenden gider. Koyu yeşil Mercedes'ini kendisi kullanır. Şoföre para harcayacak değil. Hesaplı bir zengin... Pinti değil belki ama bu hesaphlığı, babadan miras. Büyük babası lskoçya'da rahipmiş. 1880'lerde Melboume'a göç etmiş. fskoçlarpintilikleriyleünlü. Murdoch'adageçmiş. Zenginlik ve pintilik bir çelişki olarak görülüyorsa, daha da büyüğü var: Kendisi, Avustralya Anayasası'nın değiştirilmesinden ve ülkenin en yüksek yöneticisinin Ingiliz Genel Valisi olmamasından yana. Yani Cumhuriyetçi. Ama lngiltere'de yayınladığı magazin gazeteleri, Ingiliz kraliyet ailesinin haberleriyle dolup taşıyor. Çünkü halka bu gazeteleri sattıran, kraliyet dedikodulan ve haberleri. Patron Cumhuriyetçi ama gazeteleri değil... Bir çelişki daha: Murdoch,rahipbüyük babanın etkisiyle olacak, dindar ve muhafazakar. Magazin gazctelen ise baldır bacak, sansürsüz üstsüz fotoğraflanyla tanınır. Hele Sun gazetesinin Üçüncü Say fa Güzeli, Türkiye ve Kuzey Kıbns'da da bazı gazete ve dergilere esin kaynağı olmuştu. Aynca Murdoch'un magazin gazeteleri cinsellik üzerine kurulu bol miktarda haber üretir. Patron muhafazakar ama magazin basını değil. Anna, ikinci eşi. Ama ev kadını tipi değil. Basınyayın eğitimi görmüş. Bir kaç yıl öncc bir roman yazdı. "Kendi Yansıması" (In Her Own Imagc) bol seks içeren bir roman oldu ve Murdoch'un yüzü kızardı. Feminist mesajlar da vardı romanda ve Murdoch'a bunlar da yabancı fıkirlerdi. Anna birromandaha yazdı. Murdoch'u izleyenler, "Son yıllarda roman olarak sadece bu ikisini okudu" dediler. Murdoch'un az okuyan biri olduğunu söylemeye Martl931'de doğdu. Melbourne ve tngütere'de Oxford'da okudu. Babası gazete patronuydu. tlk evliliği 195762, ikinci evliliği 1967. tki kızı var: Pru 35 yaşında, Elizabeth 25 yaşında. tki oğlu var: Lachlan 22, James 21 yaşında. Babasından 1952 yılında gazete miras kaldı: Adelaide News... 1960'dan itibaren gazete satın almaya başladu 1968'de tngütere'de ilk gazetesini satın aldı: News ofthe World. 1969'daSun'ı aldı, tabloid olarak, yani bir gazetenin yan boyutuna indirerek yeniden pazarladu 1973'de Amerika'da ilk gazetesini satın aldı: San Antonio, Texas. 1974'de Amerika'nm dedikodu gazetesi National Star 't yayınlamaya başladı. 1976'da New York Post'u aldı (1988'de sattı, sonra tekrar aldı). 1981'de tngiliz The Times'ı satın aldı. 198S'de Amerikan vatandaşı oldu. 1990 Yılı Temmuz'unda Murdoch Türkiye'ye gelip Turgut özal'la görüştü. TRT3'ü satın almak için girişimlerde bulundu. Ama sonuçsuz kaldı. dilleri varmadı, her halde cesaret de edemediler. Ama hakkındaki tanıtım yazılannda, sadece gazete, şirket içi yazışmalar ve muhasebe kay ıtlannı okuduğu anlatılır. Film şirketi olduğu halde, fılmle de ilgisi olmadığı söylenir. Onu ilgilendiren tek şey, sahıbı olduğu şirkctin kâr etmesi ve para getirmesiymiş. 20th Century Foxdaöyle. Şirketin önem verdiği ikifilm(Hoffa, Toys) iş yapmadı. "Evde Tek Başına2" ve "Yükselen Güneş" (Rising Sun) iş yaptı. Murdoch esas olarak gazete ve dergi yayıncısı. Geçen yıl yaptığı bir konuşmada, "Teknoloji, artık insanlan, bir zamanlar çok güçlü olan basınyayın imparatorlanndan kurtardı" diyordu. Sanki kendisi böyle bir imparator değilmiş gibi. Bugünkü erişilmez yerinc gelişini bir ölçüde planlamaya ama bir ölçüde de kendisiniriskesokmayı göze almasına ve kumara girişmesine borçlu. özellikle yeni ileri teknolojikullanımı.kablolutelevizyon.uydu televizyon gibi teknikler henüz emekleme aşamasındayken, bunlann Önemini kavrayıp bunlara yatınm yapmasına borçlu. Uluslararası iş adamı olmak için hevesli ve atılgan olmak da yctmez. Yüksek düzeyde politikacılann ağzından girip bumundan da çıkmak gerekir. lngiltere'de Margaret Thatcher'in başbakanlığı dönemi (19791990), Murdoch için altın yıllar oldu. Başbakanlık Konutu'na pek seyrek girip çıktığı halde, Başbakan Tnatcher'ın, gözlerden uzak, kent dışındaki konutuna basına görünmcden çok daha sık girip çıktığı hep söylenir. Thatcher döncminde işçi sendikalannın çanına ot tıkanmasmdan en çok yararlananlardan biri de KarmMnromam C U M H U R İ Y E T DEROI 10 T E M M U Z 1 9 9 4 S A Y I 4 1 1