Katalog

TELEVİZYOIU T U Ğ R U L E R Y I L M A Z BİR HALK HAREKETİNİN İLK FİLMİ TRT1 'de gösterime giren 6 bölümlük Kurtuluş dizisi Türk sinemasının en büyük yapımı. JOyıl öncesiyle bugünü kıyaslama olanağı da verenfilm, o günkü koşulların bugün de çoğunlukla geçerli olduğunun bir kanıtı gibi. Hem de nereden bakarsanız bakın. "B ayan öğretmenleri niçin ayn oturttunuz. Kendinlze mi, yoksa onların iffetine mi gttvcncmiyorsunuz?" Yönetmen Ziya öztan TRT 1 'de gösterime giren "Kurtuluş" dizisinin güncel siyasi tartışmaları içeren paralellikler gösterip, göstermediği sorusuna ilk dizinin son sahneleriyle yanıt veriyor. Giriş cümlesi tabii ki Mustafa Kemal'in ve söylendiği yer "muallimler" toplantısı. Laiklerle şeriatçıların birbirlcrinin boğazında olduğu şu 1994 yılında başrolde Mustafa Kemal'in olduğu "Kurtuluş" savaşı dizisinin canlı tartışmalara yol açacağı kesin. öztan hemen bir noktayı ısrarla vurguluyor "Filmde bclgeye dayanmayan bir tek karc yok." Yani onaylasanız da, onaylamasanız da aktanlan öykü hamasete değil gerçeklere dayanıyor. öyle ki, Yunanlılara ilişkin bölümler hep Rum kaynaklanndan Ingilizler'e ait olanlar lngiliz kaynaklarından alınmış. "Kemalist misiniz?" Soru Ziya öztan' ı pek şaşırtmıyor. Cevabı da, bence, çok nct: "Kcmalizm o kadar çok unsur içeriyor ki..." Atatürkçü Kenan Evrcn'le sağ olsaydı Mustafa Kemal'den oy alabileceğini söyleyecek kadar fırsatçılığı ileri götüren Erbakan ortadayken gali ba benim sorum biraz anlamsızdı. Türk sinema tarihinin en görkemli (ve tabii pahalı) fılmini yapan Ziya öztan 1946 doğumlu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nden mezun. lçeriğinden soyutlanıp yalnızca bir tarihe indirgenip ayağa düşürülmeseydi öztan için gerçek bir 68'li denebilirdi. TRT'ye giriş tarihi 1975. Aynı yıl yaptığı "Basın Tarihimizde Çöken Bir lmparatorluğun öyküsü" ile ilerde geleoeği yerin işaretini vermişti bile. 1978 yılında yaptığı "Ittihat ve Terakki" artık bir yönetmenin doğmuş olduğunun kanıtıydı. KurtuhışSavapeplği "Gandi veya Arabistanlı Lawrence'la kıyaslarken pek hata etmiyorsunuz, ama şöyle de bir fark var. Filmin başrolü Mustafa Kçmal'de ama anlatılan bir halk hareketi. Bu yüzden bu denli emek ve para harcandı. Kurtuluş Savaşı gibi görkemli bir tarih ancak ve ancak çok görkemli sahnelerle verilirse amaç hasıl olabilirdi. Ben de bunu yaptım." Bu titizlik kendini dizinin her karesinde ve oyuncu seçiminde gösteriyor. ömeğin "Benim Güzel Çamaşırhanem" fılminin zengin amcası Saeed Jaff rey Cinnah roliinü oynamak için iki günlüğune Londra'ya gitmeyi kabul etmiş. Benzer biçimde Churchill rolünde 1970 başlarında yaptığı "Genç VVİnston" rolüyle şöhret olan lngiliz oyuncu Simon Ward var ve şimdi Winston Churchill'e çok daha fazla benziyor. Filmin maliyeti 35 milyar. Burada küçük bir parantez açıp, öztan'ın biitün itirazlanna rağmen, yönetmen ücretinin 7 milyon olduğunu söyleyiverelim. Filmin bu denli pahalı olmasının bir diğer nedeni Londra ve Moskova sahneleri dahil hep gerçek mekânlann kutlanılması, bu mumkün değilse eski mekânlann aynen inşa edilmesi. "Çünkü" diyor öztan "Kurtuluş Savaşı üstüne bir film yapmadım. Bizatihi Kurtuluş Savaşı'nın filmini yaptım. 70 yıllık bir gecikmeyle de olsa, bunun üstesinden gelmiş olmanın kıvancını duymuyorum desem doğru olmaz." öztan süvari rolleri için Türki 12 C U M H U R İ Y E T DEROİ 2 7 M A f l T 1 9 9 4 S A Y I 4 1 1