Katalog

C Ü N E Y T A K A L I N büyük ölçüde koruyorlar. Sivil mimarinin 19. yüzyıldan kalma pek çok örneği biraz yorgun, biraz yıkık da olsa varlığını sürdürüyor. Bunun her şeyden önce yerel yönetimlerin başansı olduğunu vurgulamak gerekiyor. Bu koruma bilinci, eski kenti bir koza gibi sanp sarmalamış. Bursa bu bilinçli çabalannın sonucunda Avrupa NOSTRA ödülünü bileğinın hakkıyla kazanmış. Ancak bu ödülden daha da önemlisi, yerel yönetimlerin Bursa halkını bu zengin tarihi dokuyu korumaya ikna etmeyi başarmış olmalan; Bursalı, baba yadigan, dede yadigan iki katlı ahşap evini bir an önce yıktınp birkaç kat koparma "girişimciliği" yerine, tarihine sanlmış. Bu noktada bir olumsuz gelişmenin, Bursa'nın tarihsel dokusunun imdadına yetiştiğini sanıyorum. 1970'lerde Bursa'ya yönelen sanayi Uludağ'ın yamacındaki Bursa kentinden çok, kentin altındaki Bursa ovasını tercih etmiş. Kentin ovaya doğru yayılması ovayı katletmiş ama tarihi kentin üzerindeki baskıyı hafifletmiş. Diğer bir deyişle Bursa, tarihi koşullann da yardımı ile tstanbul'un hatalanna düşmemiş. Günümüzde Bursa sabırla wustasıwnı bekliyor. Görkemli Uludağ'ın eteklerine yayılmış kent, kendisini bir baştan öteki uca yeniden düzenleyecek, hem tarihi koruyacak hem de bu özgün dokudan çağdaş bir kent yaratacak büyük ustasını bekliyor. Bu "tarihi nrisyonu" kim ve nasıl başaracak, usta nereden çıkacak? Bu sorulann cevabını Bursa'dan bek , lemekten başka çare yok. Kimliğini, tarihini bugüne kadar titizlikle koruyan Bursa'nın, bu sorulara doğru yanıtlar bulacağına da kuşku yok. Çağdaş normlara uygun olarak yeniden düzenlenen bir 14. yüzyıl kentinin dar sokaklannda dolaşmanın, bir mezar taşının yanından sessizce geçmenin, bir imareti saatlerce seyretmenin, beş asırlık ulu çınarlann altında kuş cıvıltılanna kulak kabartıp, camiden çıkan yaşlılarla selamlaşmanın, çağdaş uygarlığın dizinin dibinde Murat Hüdavendigar'la sohbete dalmanm, iç içe yaşayan geçmişle gelecek arasında bir o uca bir öteki uca savrulmanın, değişik, bambaşka bir tadı olmalı. u Yine de o gönü", ne zaman gerçekleşeceği belli olmayan o "yeniden düzenleme" gününü beklemenin ne anlamı var? Yolu Bursa'nın yakınından geçenler, birkaç saatlerini daha şimdiden neden bu kente ayırmazlar? Kimbilir, hoyratça tahrip ettiğimiz tarihi mirastan arta kalan anıtlan, semtleri kıyıda köşede kalmış haliyle görmek bile, benim gibi onlara da büyük bir keyif verebilir. < O E R O İ 9 OCA K 1 9 9 4 S A Y I 407 Bursa "Usta"sını bekliyor Görkemli Uludağ'ın eteklerine yayılmış kentin, hem tarihi dokuyu koruyacak, hem de bu dokudan çağdaş kent yaratacak 'havaya gereksinimi var. Bursa'da eski bir cami avbtsu Mermer şatbrvanda şakırdayan su, Orhan zamanından kaima bir duvar, Onunla bir yaşta ihtiyar çuıar Eliyor dört yana sakin btr günü Bir rüyadan arta kalmamn küznü İçinde, gülüyor bana derinden, Sanki o hattra serinUğinden, Ovaıun yeşiü, göğün mavisi Ve minarelerin en ilafnsi..... Ahmet Hamdi Tanpınar. •şkanttlk «tmlf Bursa'da tarlh hızla 'tarlh oluyor' (Ustte). urat Belge'nin hazırladığı ve bir süre önce Tarih Vakfı tarafından yayımlanan "Istanbul Gezi Rehberi" "tarihimizi ve yaşadığımız kenti" anlamaya yönelen ilginç bir çalışma... Kuşkusuz, sancılı da olsa yavaş yavaş gelişen kent kültürü, bu tür yayınlara olan talebi arttınyor. Nitekim son yıllarda tstanbul'la ilgili yayınlarda görülen artış, böylesi bir gelişmenin başladığını gösteriyor. Yine de yolun başında olduğumuzu, kentlerin dilinden anlama çabalannın tstanbul'un dışına pek taşmadığını itiraf etmeliyiz. Bakalım, örneğin, Osmanlının ilk gözağnsı Bursa, sonraki payitahtı Istanbul'la bu alanda rekabete girmevi göze alabilecek mi? Son yıllarda, Topkapı'dan Harem'den, Ankara'dan tzmir'den neredeyse köylere saat başı otobüs kalkar oldu. Ancak bu hareketliliğin turizm boyutu "deniz ve tatil turizmi" ile sınırlı kalmaya devam ediyor. Pek çok Istanbullu ya da lzmirli için Bursa, Istanbulîzmir yolunda otobüslenn kimi zaman mola bile vermeden geçtikleri bir kentin adıdır; Ankaralılar Izmir'e başka bir yoldan gjttikleri için, böyle bir imkana, yani Bursa'yı uzaktan görme imkanına bile sahip değildirler. Kış tatılcileri için Bursa, Uludağ demekür. Kente girdikten M Bursa'yıttiMBaçmtk vam eden bir kenttir. Sessiz, sakin, alçakgönüllü bir biçımde... Tabii Tanpınar gibi bu zenginliği görenler, bunun keyfmi çıkaranlar da olmuştur. Ünlü Fransız yazan Andre Gide Yeşil Cami'yi şöyle anlatıyor: "Bu kutsal yerde uzun süre düşündüm ve sonunda anladım ki, burası ibadetlerimizi bekleyen tartışma yeridir ve arınma biçimidir." Kuşkusuz Bursalılann, Tanpınar'ın tarih sevgisini, Gide'in duyarlılığını kentin yakınından geçen, kapısından içeri giren herkesten bek14.yAzyılaçıklıava lemeye hakkı yoktur. Böyle bir şey mümkün mflıesl de değildir. Çare BurOysa bu kentin kıyısınsa'nın kendini daha iyi dan kenanndan geçensunabilmesi, tanıtabiller, aradan sıynlıp Ulu Y«fU TUrb* BurM'ıun son tarlh ınesidir. Bursa'nın Uludağ'a kaçanlar, neler kablrl. dağ'dan ibaret olmadığıçırdıklannın farkında nı eşe, dosta, dünyaya anlatabilmesidir. mıdırlar acaba? Çünkü Bursa eşi benzen az bulunan bir açıkhava müzesidir. KenKorunu sazBis) tin kuruculan Biünlerden, Romalılardan geriye pek bir şey kalmamıştır ama Bursa bugün için tanıtımda çok yeterOsmanlı, amtlanyla, hatta havasıyla hesiz kalmış ama tarihsel dokusunu korumen her yerde haar ve nazırdır... Çekirduğu için, çok avantajlı durumda. Osgesi ile, Yeşil Türbesi ile Bursa, buram manlının 14. yüzyıldaki başkenti, belli buram 14. yüzyıl kokan, başka bir dün başh bütün anıtlan ile ayakta duruyor. yada, kendi dünyasında yaşamaya deTarihi semtleri özelliklerini, kimliklerini sonra oklann gösterdiği yönde sağa sola sapar, çevrelerine dikkat etmeden, Uludağ yolunu tutar, dağ sefasından sonra aynı yollardan hızla geri dönerler. Biraz meraklı olanlar, bir kebap yemek ya da yakınlanna kestane şekeri almak için Bursa'ya girerler. tşlerini bitirip bir an önce kaçmak, onlann da başhca kaygısıdır. H01} şimdilerde Sönmez, ö/dilek gjbi büyük kuruluşlar Istanbul yolu üzerinde büyük tesisler kurmuş olduklanndan, kente girmeye pek de gerek kalmamıştır. 24 C U M H U R İ Y E T