Katalog

S A ll A T \ KAYALARDA YASAYAN BASKANLAR akota'nın Rushmore dağlarındaki Amerikan başkanlan bugün Mısır'ın büyük piramitlerine ya da Babil'in kaya heykellcrine eşdeğer görülüyor. Milyonlarca insan her yıl Rushmore dağlannın ulusal anıtını görmek için Güncy Dakota'ya Black Hills'e akın ediyor. Herkes dört büyük başkanın, Washington, Jeflerson, Lincoln ve Roosvelt'in yonlulmuş yüzlerini hayranlıkla seyrediyor. Kayalara portre yontma önerisi ilk Doane Robinson adlı tarihçiden gelmişti. Doanc, Siyu kızılderililerini ya da Levvis ve Clark gibi silahşörleri Rushmore için düşünmüştü. Bu öneriden yedi sene sonra 1916'da heykeltraş Borglum büyük projeyı uygulamaya karar vcrdi. Heykeltraş "Bir enfiye kutusundan büyük abidcmiz yok. Amerika büyük eserlere ihtiyaç duyuyor." diyordu. Borglum'a göre Amerika'yı ancak başkanların portreleri simgeleycbilirdi. Portrelerin yapılacağı dağ volkanik patlamalar sonucu oluşmuştu ve ero/yon en tepedeki yumuşak materyali granit belirene kadar aşındırmıştı. Bu yüzden Borglum işe kayalardaki yarık ve çatlakları inceleyerek başladı. tlk projeye göre JefTerson, Washington'un sağında ve Lincoln de solunda yer alacaktı. Fakat heykeltraş bu planı birçok defa değiştirmck zorunda kaldı. Tck isteği bir başkanın burnunun, çatlaklardaki bu/un ağırlığı ile düşmemesiydi. İlk yontma işlemleri dinamitlerle 4 Ekim 1927'dc başladı. Kayalan uçur D Washlngton, Jaffaraon, Unooln va Rooavalt'ln yontulmua yüzlari yüzblnlorco Inaanı Ruahmor* Dağları'na çaklyor. mak için Borglum ve yanında çalışanlar her 15 cm.'de bir oyuklar açarak patlayıcı yerleştirdiler. Heykeltraş önce San Antonio'daki stüdyoda portrelerin modellerini yaptı, daha sonra ölçülerin 12 katını alarak dağa inşa etti. Örneğin, VVashington'un başı 18 m., burnu altı metre, gözlerinin arası üç metre ve ağzı. nın gcnişliği beş metreydi. Çekül kulla Thaodor* Rooavalt'ln haykall. Ruahmora haykallartnl daftoılar da aavlyor. n için modellcr dokuz narak ölçüleri dağa uydcfa değiştirildi. Heyguladı, burun ve ağızlakeltraş çabasının nedenn yerleşeceği yerleri inini şu sözlerle dile geşaretledi. Projenin patiriyordu "Ben bu portrası Amerikan Kongreleri sadece üç günlük resi'nin ve özel kurumturist gezisi için yaratlann destekleri ile sağmıyorum." lanıyordu. Borglum'a "Sen bu hı/la para harYapılan çok tehlikeli camaya devam edcrscn ve zorlu bir işti, ama üç proje bir milyon dolara yıl içinde George Wasmal olacak." dendiğinhington'un kabataslak de, "Nasıl olsa bu eser yüzü ortaya çıkmıştı bir milyon yıl sonra bibile. Altı ay sonra Jeftecek, böylece her yıla ferson Louisiana'nın bir dolar düşüyor değil ufkunda belirdi. mi?", cevabını vermiş1937'de Lincoln'un iç ti. Nitekim projenin tasavaşın kederini taşımamı 900 bin dolara yan yüzü bitirildi. Son mal oldu. olarak köşeli çenesiyle Theodore Roosevelt Borglum eserin taritamamlandı. Gutson hi öneminin farkınBorglum eserinin son daydı. Korkusuzca dahalıni göremeden ğa tırmanıyor ve 76 1941'de 74 yaşında ölmetre yüksekte opedü ve ardında oğluna rasyonu kendisi yöne HayKailvr aık aık bakıma ahmyor. dokuz aylık iş bıraktı. tiyordu. Yapı iskeleleBugün turistler sabah güneşinin Amerine çıkarak kendisiyle çalışanlara desrikan başkanlannın yüzlerinde yaptığı tek verdi, kanyonda devamlı gezerek oyunlan izliyorlar. Gün batımlannda portrelerin yanak ve çenelerindeki gölge etkisini inceledi. Granit dayanıklı bir yüz hatlanndaki derinliği yakalamak ve geceleri granitin projektörlerle aydınlamaddeydi, bu yüzden projede 400 matnışını seyretmek için tekrar tekrar Rushkap kullanıldı. Eser tamamlanana kamore'a geliyorlar> dar 450 bin ton granit çıkanldı. YontDERLEYEN: ESMA ERDOK ma işlemleri sürerken kayalara uymalaCUMHURİYETDERGİ22AÛUSTOS1993SAYI3B7