Katalog

A M E T E S A T U N Ç A Y : TKP Markaz H«y«tl Ralal Muatafa Suphi, KâtlbI Umumlal Ktham Najat v* âzâdan (Baku'da kalan) Kayaarlll lamall Hakkı. 72.5 YIL ÖNCE YASANAN SIVAS OLAYI ustafu Suphi ve arkadaşlarınm (2S/29 Ocak 1921 Cumartesi gecesi) topluca öldiirülmeleri nin hemen ertesinde çıkan yerel guzete havadisinde, cinuyetten söz edilmemekle birliktc, yapılan provokasyon apaçık gö'rü'lüyor: "Biz aşın komünistliğe bile karşı değiliz, ama ille bu adamlura..." Burada verilcn isim listesi, besb&lli ki kurhanların ellerınden ya du üstlerinden alınnus restnt belgelere dayanmakıadır. Eksik ve fcızhılun için, bcnim Türkive'de Sol Akımlur 19081925 kitabımm (4. bas. 1991= 1/2) Belgeler cildinde verdiğim açıklamalara bakılahilir. Barutçu'ların önderliğindeki "Trahzon Müdajaai Hukuk Cemiyeti"nin, söz konu.su olaydan kı.stı bir süre sonra. Mustafa Keınal Pasa ile arası açılmıs ve bu çevre Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti örgülünün Halk Fırkası 'na dönüstürülmesine siddetle karsı çıkmiftır. ıstikbâl, 1925 ilkbaharmda Takriri Su'kun Kanunu 'nun uygulanmasıyla hükumel tarafmdan kapalılacaktır. M Baku Sayyahları Geldller ve Glttirer Mahmut Şevket Paşa vak'asında zimetkal olrnasından dolayı Sinob'a nefyedilmiş iken oradan Rusya'ya gecerek Baku'da müfrit Komünist Fırkası seramedanıyla teşriki mesaî ederek esaret ve suveri saire ile Rusya'da bulunan Türk zabitan ve efradından binlcrcesinin kurşuna dizilmesinde ve binlercesınin zindanlarda, mahbeslerde çürümesine sebebiyet vermiş ve muhtelif vesileler ile Türk münevverlerinin ve zabitan ve amelesinin katl ve imhası vadisinde beyanatta bulunmuş olan Mustafa Suphi ve bazı arkadaşlannın Kars tarikiyle Erzurum'a muvasalatlannda baba ve oğullannın ve kardeşlerinın ıfnasında pek büyük bir rol oynamış ve memleket ve millete karşı emsalsız fenalıklan sebk eylemiş olan bu hainleri Er/urumlular kabul eylememiş ve memleketi hemen terk eyle melerıni tebliğ eylemışlerdir. tslâm memleket ve zengınlerinden cebren ahz ve gasb edilmiş olan altınlann âhenkdar ,, sedalanyla her şeyi unutan ve *f Rus kadınlarının muattar si\r neleri üzerinde gaşyolan bu "V vatansızlar görmüş oldukları ^ tahkir ve istiskallere rağmen seyahatlerine devam ile Bayburd, Gümüşhane, Ardase'de (?) dahi aynı surette tahkir ve serzenişe maruz kalmış ve Maçka'ya gelmışlerdi. Cuma günü saat beş buçuk raddelerınde daha ileride olduğu gibi halkın galeyan ve heyecanına ve her türlü ihtimalâta karşı hükumetin terfık eylediği bir müfreze muhafazası altında yola çıktıklannı haber alan Trabzon halkı, bütün esnaf, sanatkâran, kayıkçı, hamal gibi sunuf ve mesaliki muhtelife mensubînı Alegume (?) mevkiine toplanmış ve bu hainleri memlekete sokmayarak vaktiyle hazırlamış oldukları motora irkâp ederek memleketten tard ve te'bidi teemmül eylemiş lerdir. Halbuki yolcular daha ilerilerde gördükleri tarzı kabulden istidlâlen bir türlü Trabzon'a yaklaşamıyorlardı. Maçka ve Trabzon arasındaki mesafe bahusus gelirken araba ile nihayet dört saatte kat' edilcbilırken alaturka saat on, on bir, hatta on iki olduğu halde gelemiyor, yetışerniyorlardı. Bundan halk büsbütün asabileşiyordu. Karanlık basmış ve halkın bir kısmı evlerine dönmüş olduğu sırada saat bire yakın muhafızlan ve daha sonra arabalar gözüktü. Halkın asumana yükselen âvezei gayz ve kinı arasında arabalar mendirekteki iskeleye doğru sevk edilmiş ve Mustafa Suphi Rusya'dan beri sürükleyip refakatinde getirmekte olduğu bir Rus kadını ile başta olduğu halde birer ikişer arabalardan çıkanlarak motora bindirilmışlerdir. Hükumetin ve zabitanın bu babda ittihaz eylediği tedabirin şayanı şükran ve memnuniyet olduğunu şuracıkta kayd etmekten geçcmeyeceğiz. Bununla beraber, halk bu adamlar yüDEROİ 22 A Ğ U S T O S 1993 S A Y I 3B7 14 C U M H U R İ Y E T