Katalog

B U R A K L D E M POP MÜZİK EDİRNE ÖTESİNE GECEMİYOR Batı poptaki tıkanıklığı 3. Dünya müziğiyle aşarken, Türk Pop müziği milli sınırların dışına taşamıyor. • undan yakluşık on yedi yıl önce, o zamanlann tek müzik vc gençlik dergısi olan Hey'de yer alan bır haber, Türk pop müziğiyle ilgilcnen çevrclerdc bir anda iyimser rüzgârlar esmesine nedcn olmuştu: Avrupa turnesine çıkan Beyaz Kelebekler topluluğunun bir parçasının Hollanda pop listelerinde yükselmeye başlamasıyla ilgiliydi bu habcr. Belirtıldigıne göre Beyaz Kelcbekler'in burada da hit olan "Sen Gidince" adlı parçasi, radyo ve televizyon programlannın da verdiği destcklc "Top 20" listesine girmişti ve yukanya doğru tırmanıyordu. Hiç kuşkusuz, popüler müzikte Batı'nın kantanna çıktığımız tek alan durumundaki Eurovision Şarkı Yarışmasrnda alınan kötü sonucun ardından böyle bir haber, yerli pop toplulukları ve şarkıcılar için "yiireklcre su serpici" nitelikteydi. Demek ki Batılı Türk müziğine karşı ne denli önyargılı olursa olsun, "polifik nedenler" ya da "kasıt" gibi söylcntileri yalanlarcasına, iyi bir şeyle karşı karşıya olduğunda beğenisini ortaya koyabiliyordu. Bu, müziğini Kapıkule'nin Batı'sına ulaştırmak isteyen müzisyenler için son derecc umut verici bir gelişmeydi. B Bayaz K*l*b*kl«r bir traflk k a n n sonueu kuruou «fclblndan ttnanıll •tomanlan yttlrmlftl. ler. Bir trafık kazası, en parlak döneminde ekibi darmadağın etti ve hayatta kalanlar, yitirdiklerinin yasıyla müzikten bir süre uzaklaştılar. Aradan bir süre geçtikten sonra, yetmişlerin ortalannda, yeni bir kadroyla ekip bir kez daha bir araya geldi ve "Sen Gidince" mucizesi de bu sırada gerçekleşti. Parça, Beyaz Kelebekler'in diğer hitleri gibi yine yercl motifler taşıyordu ve üstelik Türkçe sesiendiriliyordu. Sözler elden geldiğince basit tutulmuş ve tekrarların çoğluğuyla kulakta kalıcı olması sağlanmıştı, ama Batılı dinleyici anlamadığı bir dilde söylenen bir şarkıyı, hele müzikal anlamda da "etnik" özellikler taşıyorsa kabullenip sevebilir miydi? Sonuç gerçekten o günler için çok şaşırtıcı oldu. Hollandalı genç dinleyici, adını bile söylemeyi beceremeyip "Kelebler" dediği Türk topluluğunun folklorik havadaki pop parçasını sevdi ve benimsedi. Ne var ki her şey orada kaldı. Ne Beyaz Kelebekler yeni bir hit üretebildi, ne de "Sen Gidince" bir başka Avrupa ülkesine ulaşabildi. Pop müziğin evrenselliği, sınırlan ve içeriği büyük oranda belirlenmiş, biraz özel bir evrensellik olduğundan, Türkiye gibi ülkeler için ulusalla evrenseli çakıştırmak pek kolay değil. Ulusal düzeyde popüler olan bir t?rz ya da şarkı, uluslararası pop piyasasına çıkmaya kalktığınızda büyük olasıhkla yadırganacak ve dışlanacaktır. Biraz "iki arada bir derede" kalmanın doğal sonuçlanndan biridir bu. Ülke içinde popüKaoma, tek parçayla, Lambada'yla dünyada fırtına glbl astl, ardını g«tlr»m*ylnc« unutuldu. Beyaz Kelebekler, biraz dönemin popüler ailc toplulugu The Osmonds'u çağrıştıran, hareketli ve sempatik bir şov anlayışına sahip, başanlı yerli gruplardan biriydi. Altmışlann sonlannda hızla parlamış ve o dönemin egemen çizgileri doğrultusunda, folk kaynaklanndan esinlenerek hazırlanmış melodik ve hareketli parçalanyla özellikle genç dinlcyıcinin gözdelerinden olmuştu. Yalnızca plaklarıyla değil, konserlerde ve çaldığı kulüplerdeki sahne şovuyla da birçok bakımdan Batılı çizgiler sergileyen bir topluluktu. Ne var ki, aynı zamanda çok da şanssızdı Beyaz Kelebek ler olan tarzlara yönelir ve tercihini/i ulusaldan yana koyarsanız, Batı'da şansınız çok çok az olacaktır. Eğer evrensel bir çizgiye yönelir ve Batı normlannda müzik yaparsanız, burada hüsrana uğrar, hatta albümünüzü yayımlayacak yapımcı bile bulamazsınız. Çünkü insanlanmız, Cumhuriyet'in ilk yıllanndaki onca çabaya ve "yönlendirme"ye karşın tercihlerini "Doğu"dan ya da "Alaturka"dan yana koymakta ısrarlı davranmışlar ve çoksesli müziğe uzak durmayı yeğlemişlerdir. Bir tür, Batı'yla entegre olma çabalanna karşı "sessiz direniş"tir bu. Bu yüzdendir ki Türk sanat müziği, arabesk ya d*a Türk halk müziği her zaman ezıci çoğunluk tarafından tercih edilirken Batılı müzik akımlan dışlanır. Pop müziği "Türl iye'de popüler" olan müzikle kıyasladığınızda, ortak nokta çok az gibidir. öte yandan, büyük kentlerde yaşayan ve Batılı müzik akımlanna ilgi duyarak büyüyen bir kitle de azınlıkta olmakla birlikte tercihini evrensellikten yana koymakta ve kendı ülkesinin sanatçılanndan da aynı nitelikte ürünler beklemektedir. Bunlann içinde, doğrudan müzikle uğraşan, beste yapan, grup kuran ve konser verenler de vardır ki rahatsız edici bir ikilemi yaşamaktadırlar: Eğer gerçekten istedikleri, "kafalanndaki" müziği yapacak olurlarsa, ticari çarklann işleyişi gereği yapımcılar arasında ilgi görmeyecek ve stüdyoya girmekte bile zorlanacaklardır. Yok eğer burada "iş yapabilecek" müziği üretmeyi kabullenirlerse de büyük olasıhkla özsaygılan zedelenecektir. Çözümsüz görünen, can sıkıcı bir durum. Yeniden Beyaz Kelebeklcr'e dönersek, başanlan Hollanda örneğiyle sınırlı bile olsa, hem burada hem de Batı'da ticari bir başan elde edebilecek denge noktasını yakalamışlar gibi bir görüntüyle karşılaşıyoruz. Ama burada yanılgıya düşmek de çok kolay. Acaba Hollandalılar "Sen Gidince"nin melodisini mi sevdiler, ritmini mi? Yoksa Beyaz Kelebekler'in hareketli sahne şovu mu etkili oldu parçanın listelere girmesinde. Ya da her şey bir yana, bu "öylesine" bir rastlantı mıydı? özellikle seksenlerden sonra Batı'da, pop müziğin içine girdiği tıkanıklık ve monotonluk, ses zenginliği sağlamak üzere "ithal edilen" değişik etnik müzik esintileriyle bir ölçüde aşıldı. Hep aynı tonlan duymaktan bıkan dinleyici bu yöntemle şaşırtılırken, ticari müziğin durağanlaşan çarklanna da hareket getirilmiş oldu bir bakıma. Ama bu çok da planlanmış bir şey değildi. OrtadoDEROİ 1 1 N İ S A N 1 9 9 3 S A Y I 3 6 8 C U M H U R İ Y E T