Katalog

KIZIL ÇİN PEMBELEŞİYOR Çin 'de ekonomik ve sosyal reformlar dev ülkenin görünümünü değiştiriyor. Geçen yıl 12.8 olan büyüme hızı yeni süpergücün haberini veriyor. Son yıllarda Çin Halk ( umhuriycri diinya ekonomik ve politik sahnesindeki yerini almada her zamankindcn daha hevcsli. Yönctim komünist olmasma karşjn, Çin, makyajını mutlaka değis,tirme isteğinde. On yıldır bir arada yürütülmeye çalışılan 'komünal pazar ekonomisi' diyc garıp bir sistem geçen yıl Çin'de üretimi tam anlamıyla patlattı. Geçen yılin kalkınma hı/ı yü/dc 12.8, özel sektördeki büyüme de yiizde 50. Çin'in 'Sarı Mucize' olarak isimlendirilen bu gelısjmi yalnı/ ekonomik alanla sınırlı kalmıyor. Filmleri uluslararası festivallerde ödüller alıyor, bayan atletlcri dünya rekorları kırıyor, 2000 Olimpiyatlan'nı kıl payı kaçırıyor; yani dünya Çin'in en kalabalık iilke olınaktan bai}ka ö/elliklerinın de bulunduğunu l'ark ediyor. Şüphesi/ Çin'deki bülün bu geliijmeler komünist yönctimin gö/etıminde gerçekleşiyor. Deng Xiaoping 1978'de. yeni yüzyılın başına dck ekonominin dörde katlanmasını hedeflemi^ti. Bütün rcformlar 197984 arasında yapıldı. 1979'dan başlayarak köylüleıe toprak dağılıldı. Sonuçta be!> yılda tarım üretinıinin ikiye katlannıası sağlandı. O i^ halledildıkten sonra endüslrı ve ı>ehirciliğin ü/crine gıdilmeyc başlandı. 12 Oluşturulan serbest bölgclerdc yabancı sermayeye büyük olanaklar tanındı. 1982I991 arası devletin ürettiği mal sayısı 837'dcn 20'ye indi. özel sektörün bu derece gelişmesi 7engin çiftçilerle şchirdcki fakir işçiler arasında sosyal vc ekonomik sorunlar yarattı tabii. Komüni/mden odün verildiğini iddia edenler, bu gidişi 'duygusal kirlenme' ve 'burjuva ö/gürlüğü' diye nitclendirdiler. Bu eleştirilerin ne derece doğru olduğu /amanla anlaşılacak. Ama genelde Çinliler komünist ruhu yitinneden Batı teknolojisini alıp ilerlemek istiyorlar. Hainan Adası yeni bir Hong Kong olma yolunda. Shantung Yarımadası da Güncy Kore olmayı hedefliyor. Şangay ise Uzakdoğu'nun finans baijkentliğine aday. Iki Çin'in bırbirine göz kırpmaları ilgmç. On yıl öncesinin 'Asya'nın Hasta Adamı', yeni bir süpergüç olmak ıeın her türlii önlemıni alıyor. Pekin, tersanelerinde yüksek tcknolojı kullanarak denı/ gücünü arttırıyor. Silahlanmaya da yılda 14 milyar dolar harcıyor. On yıl önce Batılılar, Çin'deki zayıflığın, olanaksı/lığın ülkeyi parçalayacağından korkarken, !>imdi Çin'in güçlenmesinden çckiniyorlar. Gerçekten Çin, endüstrı devleri A BD ve Japonya'ya rakip olmaya başlar ken Avrupa Ortak Pa/an'nı geçti bile. ABD şu anda I milyar 179 milyon nüfuslu böyle bir pazara yakınlaşıp ortak çıkarlar oluşturma çabasındu. Peki bu ekonomik geliş,me günlük yaşama nasıl yansıyor ? 50'li yıllann başından bu yana yaşam ortalaması 30 yıl arttı ve70yaşayükseldi. Nüt'us kontrolünde de pek yaygın olmasa da ilerlemelcr kaydedildi. Cinsellik tabu olmaktan çıkarken Pekin yönetimi insanlarını serbest bırakmaya başladı. Kentlerde cinscl yaşamın serbest bırakılmasiyla evli olmayan çiftler parkların müdavimi olmuş. Kırsal bölgelerde ise bir genç kızın bir erkekle yan yana dolaşması bile adının çıkmastna neden oluyor. Bu açıdan kırsal kesimde einsel devrimın alacağı daha çok yol var. Cinsel dersler şimdı Şangay radyosunun en çok izlenen programlan. Açıklamalar, tembihlerle dolu bir program bu. Çünkü nüfusun büyük bölümü doğum kontrol hapını ve prezervatifi tanımıyor. Kı/ çocuk yıne istenmiyor. Ekografiyle doğacak çocuğun cinsıyetinin kı/ olduğu anlaşıldığında kürtaja baı>vuruyor Çinli köylü. Tüketimde Mao Dönemi'nde halkın üç ö/lemi bisiklet, saat ve diki^ ınakinasıyken günümü/deki tercihler buzdolaD E R G İ 1 4 K A S I M 1 9 9 3 S A Y I 3 9 9 C U M H U R İ Y E T