Katalog

lişkilerini anlatmış olmanın, yani bir Cumhuriyct Dönemi Türkiye Freskosu yapmış olmanın mutluluğunu yaşayacağıni söylüyor. Bu filmlerin edebiyat uyarlamaları oluşunun nedenini isc "Edebiyatçılarımız gcnclindc yaşadıkları döııcmi anlalıyorlar, dolayısıyla anlattıkları döııemin biritıci derece lanıklan" ciiye açıkhyor. "Filmlcriınde ündcki konıı ııc olursa olsıın foııda döııenı ba/.cıı kuvvetli, hazen belli bclirsi/. kendini hissetlirir" diyen Yöndcr'in rreskosunun tamamlanan parçalarına yani rılmlerine, anlattıkları dönemlere vc Yönder'in bu döncmlcrlc ilgili görüşlcrine gö/ atalım. Baslıca rollcrini Seray Gözler, Miicap Ofluoğlu, Kcnıal Bckir, Gülscn Tuncer, Mehmet Alak, Zafcr Krgiıı, Mülya Karakaş, Selen Senbay, Frtuğrııl İlgin, Ycşim To/.an, Ali l 'yaııdıran, Kııtay Köktürk, Binnaz Gürses, Sücr İzat, Kcnıal Inci, Altuğ Yiicel vc Arif Akkaya'nm oynadıklan, Ahınel llamdi Tanpınar ııyarlaması "Bir l'rcn Yolculuğu", I942'd,e, yani II. Dünya Savaşı yıllarında geçer. Gerçi Türkiye sonuv'ta bu savaşa girmemiştir, ama bu savaşın pek çok ctkisini görmiistür. Hikâye karartma nedcniylc storları kapalı bir Irende geçcr. Vagonda çeşitli katmanlardan insanlar vc bir kumpanya vardır. Yöndcı "Türkiye ikinci sa\aşa girmcmcklc birliklc, bir yandan Alınan y.afcrlcrinc, bir yandan miillcflklcrc inannıı^, iki görüş ara.sında kalmışlı. Pek çok {>a/.ete ve ya/ar açıkça fa^istleri tutmuştu. . Savaşın baskısı kararlmasıvla, karncli ekmegiyle, ajans haberleriylc sürınüştü." diyor. Ra>lıca rollcrini Tuncer Necmioğlu, Malıir (iün^iray, (iöııen IWIH.\V, Kemal Itekir, Kııtay Kökliirk. Scray (îö/.ler, Kr(u|>rul tl^iıı, Hiııııa/ (îürses, Ali l vandıraıı, Sıımru Yavrucuk, Nihat flcri. Mclııncl Alak, Alp (;iritli, Meral Niron, AyİK'rk Ç'ölok, Süer İzat, Mustafa Avkıran, l'oygun Ale$ vc Füsun Krbulak'ın oynadığı Mcmduh Şevket Ksendal ııyarlaması "Ayaşlı ve Kiracılan", Cumlıuriyet'in ilk yılları Ankarası'nı, Badlıla^ma vabalarını, kadro harekâtmı anlatır. Yöndcr. "Ayaşlı 1928'den 3(»'a kadar nıudernlcşme sürecine üirmiş Ankara'nın yeni sakinlerini anlatır" diyor vc bu arada " I k n hâlâ knvu bir ( umhııriyetçi ve Mustafa Kemalciyim. Sosyalisl dünya {>örüşünü beniınsemiş olmama rağmen iilkcrıı ivin ıneseleye hep (ıımbııriyetci bir tavırla yaklaşmaya caİDjtım" diyc ckliyor. Ba^lıca rollcrini (,'etin Öner, F.jder Akışık, (liilscn Tuncer, Kiliz Kkinci, Mchmet Atak, Savaj 'S'ıırttaş, Ali Uyandıran, Krol IK'nıirö/., Kiııııa/. Gürscs, Kemal Bekir, Suat Ûlhan vc F.rtuğrul İlgin'in oynadıkları Abbas Sayar uyarlaması "Can Şenliği", Dcnıokıal Parli döncminin son yıllarını. 67 cylül olaylarını, Vatan Ccphc^i döncmini anlatır. Yöndcr "'57, '58 yıllarında Vatan Cephesi nutuklarının atıldığı gericiliğin kol UC/digi dönemde yaşlı bir adaının yalnızCUMHURİYET Ayaşlı wo Klracıları Cumhurlyat'in İlk yılları Ankara'aında kadro harekâtmı anlatır. İlk Afk'ın fonunda azınlık illşkll*ri ve ufuktakl aavaşın •alntllarl var. Yağmuru Baklerken'de Serbost Fırka dön«ml slnemamızda İlk kez Iflanlyor. lık hikâyesini anlatır" diyor. I)P için isc, "Bcnce DP denıokratikleşme siirccinin ba«flamasına sebep olınuş bir parlidir. Adı dcmokrattır ama İH'iıct' düşmanlarının ve onuıı cumhuriyctinin karytlarının partisidir. İlk kitap yakma olayı, "her nıahallede bir /.enj;in" sl()f<aıııyla şchre göç DP'niıı eserleridir. 29 Nisan günii, İstaııbul İJniversitesi'niıı cevresini dikenli tcllerle çevirip, 4bine yakııı öğrenciyi kamyonlara doldurtııp, Davutpaşa Kışlası'na götürme emrini veren ve hatta "bunları tenkil cdiııiz!" (yok ediniz) diyen gene bu iktidardır. Bu olaylar çnk çabıık uıuıtuldu, ama burada ordu müdahalc elnıeseydi, bugün bu konııda I iirkiyc'nin adı Şili ve Arjantin'le birlikte anılıyor olacaklı. DP döneminiıı l'ürkiye'ye tek yararı, ihtilâlcileriıı hediyc etlikleri '61 Ânayasası olmuştur. Dünyanın en denıokratik anayasalarından biri olan bu aııayasanın kıymetini maalesef bilemedik." Başlıca rollcrini Nilüfer Açıkalın, ö mcr Turat, Can (iür/ap, Göncn Bozbc.v, Gül.sen 'I'uncer, Kııtay Köktürk, Zerrin Doğan, Güzin Ç»rağan, Ali Uyandıran, Süer İzat ve Ayten Uncuoğlu'nun oynadıkları Turgenyev uyarlaması "İlk Aşk"da fon diğcr lllmlcrc göre dalıa bclli bclirsizdir. "ilk Aşk"ın en ilginç ö/clliği, çeşitli karakterler aracılığıyla, a/ınlıkların ilk kcz sincmamızda bu kadar yoğun işlcnmcsidir: Bolşevik ihtilâli sırasında kaçan bcya/ Ruslar, Lcvantcnler, Rumlar, F^rmeniler, Yahudilcr. Yöndcr, "İlk Aşk" bu senaryoyu ilk haliyle yazan Atilla Tokatlı'nın anısına bir armağan; bu çok yrinlii \o ülkemiz aydınının ilerisinde nldıığıı ivin pek de aıılaşılamamış arkadar^ınıa bir agıttır. I onda azınlık ilişkileri ve uftıktaki savaşın esintileri vardır" diyor. Başlıca rollerini Cevdet Arıcılar, Seray Gözler, Tuncer Necnıioğlu, Kjder Akışık, Kemal Bekir, Nilüfer Açıkalın, Alp Giritli, Süer İzat, Suat Ülhan, Tolguıı Ateş, Ferda Yalçın, Yeşim Alıç, Savaş Yurttaş, C'em Kurtoğlu, Mehmet Keskinoglu, Çctin Köroğlu, Fşrcf kolçak, Kemal İnci, Z.eki Yorulmaz, Yılmaz Gruda ve Haluk Ktırtoğlu'nun paylaştıkları Tarık Buğra uyarlaması "Yağmur Beklerken" de ise Serbcst Fırka dönemi, ilk kc/ sinemamızda işleniyor. Yöndcr "İkinci dcmokrasi denemesesiııin bir kasaba çevresinde bıraktığı yankılardır" diyor vc "Dünya eknnoınik bunalıımnın 'I'ürkije'ye yansıması ve kııraklıktan ötürü beklenen bir yağmtır ve mecazi anlamda dcınokrasinin beklenmesi anlatılıyor." diyc ckliyor. Tıınca Yöndcr, bir lllmini gördüğünüzde "Tunca Yöndcr lllmi" dcdiğini/, yani birbirlerinden çok larklı olsa da, Metin Erksan, Ömer Kavur ve bir ölçiide Yılmaz Güney, Şerif (üören gibi ülkemiz sinemusının cnder kcndine ö/gü iislubu olan yönetmenlerindcn biri vc en büyük arzusu Cumhuriyet döncnıi Türkiye tarihi freskosunu lamamlamak. Bekliyoruz. 4 19 DERGİ 18 E K İ M 1 9 9 2 S A Y I 3 4 3