Katalog

HAFTANIN KONUĞU E R T A L İ B A Ş A R I R 'Direksiyon başında saldırganlaşıyoruz' lkemiz insanının ruh ve bedcn sağlığını tehdit eden, zaman zaman da ortadan kaldıran trafik konusunda söyleşi yaptığımız psikiyatri uzmanı Prof. Dr. özcan Köknel trafıkten korktuğunu açıkhyor. Trafikte, "Haşan çocuk benliginin" hâkim olduğunu söyleyen Prof. Köknel yayaların, araç sahibi kişiler karşısında kendilerini aşağılık kompleksine kaptırdıklarını belirtiyor. Uzmanınuza göre trafik iletişim bozukluğumuzun en güzel örneği. Prof. Dr. özcan Köknel'le otomobilin insan üzerindeki etkileri, yaya ve sürücü psikolojisi hakkında konuştuk. Özcan Köknel ile trafik psikolojisi üzerine: nomik imkanlar yoksa borç ya da kredi alınıyor, kuponlar biriktiriliyor. Fakat araba alındıktan sonra (çok şükür benim öyle bir derdim yok ama), yapılan yanlış seçimin zorlukları yaşanıyor. Amerika dahil birçok Batı ülkesinde küçük ve ekonomik araçlar tercih edilirken, biıde son derece büyük ve tüks arabalar ilgi göruyor... • Dediğiniz tipte arabalar, Ulkemiz için büyük bir döviz kaybı. Hem kişinin hem de toplumun yani bizlerin parası gidiyor. Yedek parça bulmak ayrı bir dert teşkil ediyor. Daha fazla yakıt harcandığından ekonomi zedeleniyor. Oysa amaç bir yere ulaşmaksa, bunu sağlayan ufak, ekonomik ve daha ucuz arabalar mevcut... tkincisi, araba sahibi olmak bir saygınlık simgesi haline getirilmiş; araba ne kadar pahalı, ne kadar gösterişli ve ne kadar lüks ise sUrücünün kendisine olan saygısı o ölçüde artıyor ve sanıyor ki arabasının markası ve lüks yapısı ile çevresindeki insanlara karşı daha fazla saygınlık kazanacak. Hocam herhalde daha çok insani değerler peşinde olduğumuzdan mekanlk kolaylıklar biıipek fazla ilgüendirmiyor. örneğin: Kornaya basmak yerine kaportaya vuruluyor. Sinyal vermek yerine el işaretleri yapılıyor. • Sanıyorum ki öyle... Şimdi insanlarda çocuk, anababa ve erişkin insan benliği olmak üzere üç benlik var. "Çocuk benligi" deyince ya "uysal çocuk" ya da "baş kaldıran çocuk" benliğidir. Anne baba benliği de "kınayan cezalandvan" ya da "ödüllendiren" benliktir. Gelişmekte olan toplumlar ve insanlar için "boyun egen" veya "baş kaldıran" çocuk benliği söz konusudur. Arabaya olan tutku da bu çocuk benliğinden kaynaklanır. Yani çocuğun her şeyi istemesi gibi... Üstelik trafikte "haşan çocuk benliği" söz konusu. Yani baş kaldıran bir çocuk benliği ile direksiyona geçiyoruz ve trafiği kendi başımıza yönlendirmeye çalışıyoruz. Halbuki, "Irank ben değil, biziz" şeklinde olmalı. Turkiye'de trafık, iletişim bozukluğunun en güzel örneğidir. Çünkü trafik en uygun iletişim ortamıdır. Trafiğe giren insanlar isteseler de istemeseler de beğenseler de beğenmeseler de ortak kurallara uymak zorundadırlar. Trafik ile ilgili bir hatada, müdahale etmeye kalkarsanız dayak yiyorsunuz. Bir de zihinsel yapımız teknolojik gelişmeye ayak uydurabilecek bir gelişmişlikte değil. örneğin bir şeyin vidası eksikse, oraya bir tahta parçası ya da mukavva konuluyor. Türk Hava Yollan'nın uçaklarında olmuş bir hikâyeyi anlaıayım size; uçağın kapısı iyi kapanmadığı için bir lamba yanıyor, çağrılan teknisyen, anzayı gideremeyince, lambayı söküp pilota ve yolculara, "Tamam artık anza giderildi. Çünkü lamba yanmıyor," diyerek çekip gidiyor. Bu da teknolojik gelişmeye geç baslamış olmamızdan kaynaklanıyor. Birazda "yaya psikolojisinden" söz etsek. Yayalar karayolunda az yer kaplamanın ezikliği içerisinde, kendilerini trafiğe atıverlyorlar. Yayaların taşıtlara bakış açısını değerlendirir misiniz? • Yayaların çoğu da kırsal yöreden gelip kent yaşamına ayak uyduramadıklarından tarladan geçme, ovada yUrüme gibi alışkanlıklannı sürdürmeye çalışıyorlar. öte yandan araba sahibi olma bir saygınlık belirtisi gibi göründilğünden, araba sahibi olmayan insan, kendi saygınbğından ve değerinden bir şey eksik olduğu kanısına kapılıyor, dolayısıy Psikiyatri profesörü özcan Köknel, iletişim eksikliğimizin en çarpıcı örneklerinin trafik karmaşası içinde yaşandığını, süriicülerin yollarda birer haşan çocuk gibi davrandıklarını ancak yayaların da onlardan geri kalmadığını belirtiyor. U artması sakıncalı... Bugün tekrar tramvay düşünülüyor. ÇUnkU tramvay dışa bağımlı olmadığı gibi ucuzluğu, az yer tutması ve çok fazla kişiyi, iyi koşullarda taşıyabilmesi açısından önemli... Çevre kirlenmesi açısından da birçok ülkede arabayı özendirme yerine arabadan vazgeçirerek kitle taşımacılığına yöneltme politikası güdülüyor. Başka ülkelerde azalmış olan bu talepleri, bizim gibi ülkelerde artürmak istemiş olabilirler. Hepimiz belirli bir akımın, modanın etkisi altında kalıyoruz. Bu imaj zamanla hayatın amacı haline getiriliyor. Bcklentiler içerisinde bir de "araba sahibi oimak" geiiyor. Eko Sayın Hocam, çeşitti davranış bozuklukları olan kimselerin yani toplumdaki sıfatla, delüerin trafiğe olan ilgisini nasıl değerlendiriyorsunuz? Çeşitli kavşaklarda trafiği yönetmeye çalışan bu tip hastalarla karşıtaşmak mümküıu • Sizin gözlemleriniz gibi ben de kendi gözlemlerimi söyleyebilirim. Söyleyeceklerim bir araştırma sonucu değildir. Bu insanlar bulundukları ortamlardan dışlanmış, insan ilişkilerinde rahat olamayan, anlattıkları, söyledikleri, diğer insanlar tarafından ciddiye alınmayan kişiler oldukları için bu eksik taraflanru gidermeyi, trafiği yönlendirerek sağlıyorlar. Onlan ciddiye alan, isaretlerine göre hareket eden bir grup insan ile doyuma ulaşıyorlar; çok da mutlu oluyorlar. "Geç diyorum," geçiyorlar, "Dur diyorum," duruyorlar. "Demek ki ben de lafımı dinletiyorum," diye düşünüyor olmalılar... Ülkemizde malum bir araba sevdası var. Herkes, "Bir ehliyet alahm, kuponun btrinden araba da çıkar,"diye düsünüyor. Bir yanda ehliyetli arabasızlar, öteyanda arabalı ehliyetslzler... •Gelişmekte olan bir ülkenin, özellikle ekonomik yapısına uygun olarak, kitle taşımacılığma göre bir iki kişiyi tasıyan arabaların CUMHURİYET DERSİ 2 HAZİRAN İstanbul, 1290 doğumlu Özcan Köknel, Kabataş Erkek Lisesi'ni bitirdikten sonra İstanbul Tıp Fakültesi'nde öğrenim gordü;1954 yılında aynı fakültenin Psikiyatri Kürsüsü'nde asistan, 69da ise profesör oldu. 1991 SAYI 1 7 3